I versi dell’innovatore Giovanni Camboni
Giovanni Camboni, nato a Pattada nel 1917, è ricordato come una delle voci più alte della poesia sarda. Rappresentandola sempre in purissimo e limpido suono logudorese, con una forza espressiva ed originale non comune, ha composto liriche robuste, solenni, suggestive e di profonda sensibilità e umanità. Coltivando sapientemente l’ispirazione oltre i canoni tradizionali ha creato versi densi di pensiero e immagini di sapienza letteraria.
È considerato un vero innovatore, per forma e linguaggio, della linea poetica moderna affermatasi in Sardegna nella seconda metà del secolo scorso. Cresciuto nella naturale e vitale scuola poetica locale, scopre la lettura e coltiva lo studio di grandi autori stranieri (Lorca, Majakovskij, Neruda) che orientano Camboni a sperimentare i nuovi modi espressivi e così giungere a “esiti di astratta purezza, frutto di una sapiente fusione di tradizione e innovazione”. Dopo le prime sofferte prove di scrittura, senza un sostanziale riscontro critico, la sua linea poetica moderna trova l’interesse di attenti letterati; questi gli permettono di affermarsi e conseguire i maggiori riconoscimenti nei concorsi più importanti degli anni ’70 e ’80. Leonardo Sole, suo grande estimatore, gli riconosce “un verso meditato, che traduce il vissuto quotidiano in misurate geometrie, egli trova la sua giusta misura di poeta nel tracciare paesaggi lenti e ariosi con gesto largo e solenne, che subito piega a movenze sinuose e romantiche”. Come tanti sardi, anche Giovanni Camboni conobbe gravosi lavori e lunghi anni di emigrazione in Francia. Ritornato a Pattada è poi assunto come impiegato del Comune e s’impegna attivamente da sindacalista. Scompare nel suo paese natale il 17 febbraio del 1991.
COMENTE EST SU POETA
Su ‘eranu t’at abbertu sa mente
cun su fundu marinu
pius altu ‘e su corpu tou, poeta.
Naras chi sun beras
sas tempestas in sas nues,
sa lezeresa ‘e s’abbila,
sos semenes animals.
Sun esattos sos montes altos
cantu sas veridades controlladas.
Tue che ses intradu in su coro ‘e s’anima
de sos profundos pensadores,
e carignas sos versos
che criadura dae pagu naschida.
Como tue as sa ‘oghe ‘e su ‘eranu,
de sas tempestas marinas,
de su corpus tou lughente,
de sas nues chi ‘ogan rajos.
As alas e semenes unidos
a montes de veridades.
Tue ses s’arvure ‘e sa paghe
chi addulchit sas tempestas
e podes bolare
dae cabu in cabu ‘e su mundu.
Sos pes tuos non s’istraccan
e caminan, saltian, curren
cun ojos de pensamentos.
Das s’ordine a su limbazu
e lu samunas in lisia
pro esser netu e giaru.
Ses attentu suffrende onzi versu.
Intendes milli laras movende
e leas sa veridade a bolu.
Sos intuitos tuos t’ispinghen a suffrire
finas a cando dae coro
nd’essit su cantigu sonante.
Ses su cantore ‘e onzi Istadu:
sa domo tua est su mundu
cun sas teulas esattas.
DULZE NOTTE
Notte, o dulze notte:
Mi sezzo in sinu tou cuntemplende
Sa paghe chi as ispaltu in sa natura,
E cun tegus
Subra sa rocca assazo su lentore
A lughe de isteddos.
Inoghe pianto su versu.
Su calighe si pienat a buttios
Cun sa melodia chi abbrazzat sa frina.
Frimmu subra sa rocca,
S’umbra tua respiro o dulze notte
E ispalgo sos brazzos cun amore
Illuzzighinend’in s’aera,
Puntende sos oijos in su nudda:
Paghe ido in sas ispinas de sa vida,
E suspiros e ‘ijones
Asciuttos che pedra ‘e foghile.
Cantos sonnos incadenan sos mortales!
Trattene su respiru o notte:
Eo alcio su calighe a su ‘entu
Pro rezzire su asu de su cantu
Cun su lentore in sas laras,
Subra sa rocca,
Prima chi si ritiren sos isteddos.
SORRE MORTE
Istanotte sa morte at uruladu
subra su pinu ‘e fronte a su balcone:
sos canes a toroiju in s’istradone
orijs rizzos s’aera an segadu.
E cantas boltas bi lis apo nadu
chi sa morte m’est sorre in pessone,
in me at abitadu onz’istajone
dae cando mi an inzeneradu.
Sorre morte istanotte fit suffrende
su frittu intro custu istadiale,
solu pro cust’alciadu an su lamentu.
Issa istat continu vigiulende
timet pur’issa cando isto male,
e de cussa premura so cuntentu.
SA POESIA EST BELLESA
Unu versu… una oghe
attonada in sa lirica:
no intendo s’inscunfortu
de sa poetica antiga;
canto su netzessariu
addringhende s’utilidade.
S’immagine naschet sola
no est prosa istantiada,
est che giogare chin sonos
dae s’intronida cumposta
cun pensamentos confusos
ligados a su tempus
est distingher e seberare
paraulas de progressu.
Su nou s’abbrazzat sizilladu
a s’iscacagliu de paghe.
Sa poesia est bellesa
finas cando b’hat piantu,
cando s’arte est misurada,
b’hat un’esaminu cun cura
aunende paraulas sabias,
sun passos misurados
in carrera tormentosa.
Faghimus a sestu esattu
paraulas a manu tenta
e innijare che acchettu
in su ‘eranu ‘e sos turmentos.
Nella forto il costume di Pattada