Benvenuto nel Sito dell`Associazione Culturale  Messaggero Sardo

HomeStoria e CulturaIn LimbaPoesie in SardoSu mundhu de sa poesia de Cristoforo Puddu – Cabidanni 2018

Poesie in Sardo

Su mundhu de sa poesia de Cristoforo Puddu – Cabidanni 2018

 La poesia campidanese di Saragat, Scalas Armeni e di Teresa Mundula Crespellani

 Tra il vasto e qualitativamente ricco patrimonio in versi che la Sardegna può vantare nella grande poesia campidanese figurano, tra le altre, le composizioni di Cesare Saragat (Sanluri 1867 – Cagliari 1929), di Tommaso Scalas Armeni (Quartu Sant’Elena – Serramanna 1937) e di Teresa Mundula Crespellani (Cagliari 1894 – 1980). La limba campidanese è lingua di realtà e attraverso i versi dei tre si legittima come “lingua di poesia” dalla suggestiva musicalità letteraria. Le poesie che confluiscono al nostro essere di lettori hanno parole e linguaggio vissuto nella coscienza e nell’anima dei sardi come parte determinante di  storia e di identità; sono linguaggio aderente al mondo d’origine e alla quotidianità che alimenta l’incanto dell’anima col suo naturale mezzo espressivo materno ed immediato. I tre autori sono accomunati da una grande efficacia espressiva.

 

Teresa Mundula Crespellani ha sapientemente impiegato il “cagliaritano”, salvaguardandone il tratto linguistico distintivo e originario, per rappresentare in versi l’ambiente cittadino con i suoi caratteristici personaggi dal dialogare genuino e popolare. Da sensibile e profonda poetessa  ha scritto di emozioni e sentimenti con i segni dell’intimità familiare; di rilievo la sua particolare attenzione letteraria allo specifico racconto poetico di amore alla Sardegna. Coniugata con l’avvocato Luigi Crespellani, figura di rilievo politico e primo Presidente della Regione Sardegna.

Cesare Saragat, pur essendo di origine gallurese, visse principalmente tra Sanluri e Cagliari e tra il 1891 ed il 1899 pubblicò parte della sua ampia produzione nelle riviste “Vita Sarda” e  su “La Piccola Rivista”. Cesare Saragat –  zio di Giuseppe, politico di area socialista e Presidente della Repubblica dal 29 dicembre 1964 al 29 dicembre 1971 – è attualmente considerato uno dei massimi rappresentanti della cultura poetica sanlurese.

Tommaso Scalas Armeni, la cui famiglia era originaria di Burcei, è ricordato come “Su Potecariu” di Serramanna; la sua storica farmacia era ubicata in Via Serra, in “sa Gruxi Santa”.  Di carattere “molto affabile”. È stata figura “simpatica, burlona, piena di bontà ed ottimismo”. Nella memoria locale rivive come “valido poeta e grande  cultore della lingua campidanese”.

 

 

Su seddoresu de Cesare Saragat

Domixedda de lardiri, mischinu,
po mobiglia una stoia a cuddainia,
ma non manca su pixi, né su binu;
pappa pezza 'e arrefudu e fa' buddia,
ca Seddori, si scit comunementi,
non ndi bolit pinnicas in sa brenti.

No e' troppu eleganti in su bistiri,
ne' ddu bisi a bacchetta passillendi;
torrau de su traballu i ddas a biri
a civraxu afferrau, calmu ingurtendi,
e solenni, comenti e monumentu,
ca solenni e divinu est su momentu.

No fuedda de politica e i de arti,
che a su lori chi hat arau no pensat,
dogn'atra chistioni è posta a parti,
ca su babbu a su fillu hat imparau
chi po issus non c'e' mellus ischola
de is terras chi traballant e s'argiola.


Sa vigilia de Santu Larenzu

 

In Seddori su noi de Austu,
in punt'e mesu notti arrepicchendi
is campanas de cresia a tottu gustu,
cument'e in dì solenni, has'a intendi:
q'esti ca su pixi est'arribau.
Chin'attura dormiu foras piscau!

E non dexi, nè binti, nè quoranta
sunt is quaddus de pixi chi si binti,
ma sunti centutrinta, cent'ottanta;
e sa genti esti a billa ca ddu scidi
esti nu mari sa dì, su Portaleddu
de lissa, de sparedda, de mugheddu.

Beni insaras ca bis su Seddoresu
cun d'unu pixi chi parit unu pipiu,
portendi tira tira cussu pesu
cuntentu in coru su ch'hat accudiu.
E in domu sa mulleri est'aspettendi
e finzas is cardigas preparendi.

 

 

Su paru furisteri…

 

Su paru furisteri esti unu tiau!

de macchinas su mund'est allupendi,

su poburu messaiu hati spollau;

e macchinas de nou est'imbentendi,

po podi riprodusi e binu e trigu

a su doppiu, a su triplu de s'antigu.

 

Candu in su tempu miu no s'agatada

ne' macchin'e messai ne' de così,

s'omini, mali o beni, s'arrangiada

si prandiad'e si cenada dì po dì

mentras cun su progressu e cun su lussu

oi digiunat custu e crasi custu.

 

Sa macchina, si scit, bolit pagada,

si comprat su solfau e su concimi

e cand'est accabada sa xidada

sa spesa, ge si scit, est cos'e timi;

s'insaras s'arregorta t'hat burlau,

i ti pappas sa macchina e s'arau?

 

Però cun su traballu a sa moderna

sa terra rendi prusu, ge ddu sciu,

sa faina est mellus fatta e man ch'eterna,

su lori e prus maduru e prus puliu,

c'est risparmiu de tempus, de dinai,

ma no tengiu pibillu a ddas comprai.

 

***

Su maistr’ è pannu, is cruculèus e su pisurci de Tommaso Scalas Armeni

 

Unu maistr’ è pannu in domu su

Teniad’ una bella prazza manna

Dd’ had’ arada a pisurci a tottu fua

E a dogna semineddu ià postu canna.

E cresciu su pisurc’ è fattu mannu

 

Sempr’ asuba ddi fia su cruculeu:

Cirricici, cirricici, ziu zeu,

Aici ddi narada totu s’annu.

Su maistru una di po fai frittadas

Cun su pisurci is prantas ia circau,

Ma de is pillonis fian totu papàdas.

Narad’ insandu: Anchi ddis femu “ziu”

Non c’è mali, si, m’anti consolau,

Furcas de nebodeddus… coru miu!

 

 

Sa maistedda e su scolaru

 

A sa scola de una biddixedda

binti pipius andanta frequenti

poita sa maista giovinedda

cun tanti cura ddis svegliada is mentis.

Ma una bort’ una xida fia mancau

de sa terza su prusu istudiau,

e sa maista, appena chi ddia biu

cun bellu modu ia nau a su pipiu:

 

“O dimmi, dimmi, piccoletto Mura,

perché venuto a scuola più non sei?”

“ – Miu padri a lettu cun sa calentura:

Io invece ero a pascere gli ebrei

mancato sono solo po icustu -”

scraffendusì sa conc’had’ arrespustu

Murixeddu, su primu de sa scola.

E sa maistra arridi sola sola.

 

 

***

Mariru miu presidenti de Teresa Mundula Crespellani

 

 

Immoi ch’è Presidenti

nudda cosa è cambiara,

sa vira prus de prima

è a anima bogara.

Oi c’è unu senarori

oras c’esti unu ministru

sempri discursu ci oli,

sempri discursu friscu.

A me puru mi tocca

si non discursu ‘e fai,

si arribanta is ministras,

deppi curri ‘è trottai.

Cun froris e collanas

circu de fai figura

po no cambiai bistiri

e cambiai de bisura.

Chi no seu mancu Fregoli

besti e spolla a d’ogn’ora,

si ‘ndi bessu ‘e una mostra,

unu ballu c’è ancora.

M’è finzas capitau

a una xena de andai,

cand’emu in domu mia

già accabau de xenai.

Pappendi che pilloni,

senz’e gana, cun grisu

aintru de me ‘e tottu

mi nci scappà s’arrisu.

Festa a s’ammiragliau,

ritrovu a s’aviazioni,

fra ministrus, ministras

serierari s’imponi.

Inchinus, bacia manu

rendez-vous senz’e contu

in pari a chini bali

ci s’imboscà su tontu.

Chini è a camisa cirdina

bistiu a turradori

ndi boga bragherìa,

fai su grandu signori.

A custa genti in mesu

a bortas timu mera

deu puru po contagiu

ndi bissiri braghera.

Cun genti americana,

ministrus, ammiraglius

fueddu deu puru inglesu

beni cundìu de sbaglius.

Cuss’inglesu e franzesu

cun sardu ammisturau,

chi Deus mi perdoni

cun d’ogni atru peccau !

Arti, letteratura

deppu bogai a pillu

ma s’è sa una ‘e notti

non ci pongu sigillu !

Oi c’è riunioni ‘e Giunta,

cras de Cunsillu interu

cun certus, improperius

de veru ministeru.

C’esti s’imposta ‘e s’IGE,

certu, cun su Guvernu

seus a terra attaccaus

e non binceus su ternu.

C’iara bolli in terrazzu

prontu un aeroplanu

po fai manera ‘e benni

Roma a portara ‘e manu.

Cun Einaudi, De Gasperi

pigai accordu ci oli:

su Presidenti è benìu

cummissu viaggiarori.

Su telefunu in domu

esti sempri sonendi;

ci oliri portinaiu

chi sia sempri oberendi.

Genti disoccupara,

genti pobera in canna,

chi crei che sa Regioni

tenga ricchesa manna.

E no dis pozzu nai

chi è Regioni pipia,

chi bolliri allevara

e ch’è grazia chi è bia.

E ch’essi Presidenti

Presidenti sturrau

è unu problema malu,

seu po nai, intiaulau.

E sa Presidentessa

esti in grandu strintura,

su pagu chi tenìa

no si sci si di dura.

E rimprangiu cun issu

su tempu de già andau,

chi gorangià prus mera

candu fia abogau.

Senz’è contai in prus

ci funti is peis de angionis:

is pensamentus mannus,

is verus arrullonis.

Ci olinti palas largas,

comenti guardaroba;

po fai tottus cuntentus

c’iara bolli sa gobba.

Bandìus, famini, siri,

tottu deppi pagai,

si sighiri a no proi

ant’a issu incurpai.

Si una curpa a me puru

ant’a bolli donai

“citteìsi, si prumittu

chi m’app’arrimangai”

M’app’a ponni de impegnu,

finzas chi tengu vira,

ponni is nuis in manera

de fai proi d’ogna scira.

 

 

Sa bissira mia a mengianeddu

 

"Ci bessu a sa spioca, a su scurìu

a punta 'e peis, comenti a ballu in sala,

timendi 'e ndi scirai mariru miu,

e mi pigai puru una xertara.

 

Fazzu s'arruga a brinchirus, castiendi

unu pagu s'arruga prena 'e luru,

unu pagu su xelu chi oberendi

s'esti de is nuis, e pighendi s'asulu.

 

Po fortuna sa cresia è accanta accanta:

e c'è sempri una pobera chi abetta

chi mi zerria po nomini e mi vanta,

e mi crei, mi nd'arrìu, signora Annetta.

 

Mi pongu in conca unu cardolineddu

unu cappeddu de bonu vigliuru

chi aurtimu 'e dus annus sempri è nieddu

e mi fai persuadia ch'è bellu puru.

 

Una sciarpa de pannu, longa ,dona

un atra nota a su paltò 'e mengianu,

non da tengu mai strinta e si ndi bola

in giru che ala de areoplanu.

 

Ogus castiendi in artu, sciarpa a bentu,

passu de pilloneddu a sa scirara,

chini m'incontra mi castiara attentu

timendi pighi bolu o zappulara."

Nella foto le sorelle Mundula

 

Questo sito o gli strumenti terzi da questo utilizzati si avvalgono di cookie necessari al funzionamento ed utili alle finalita illustrate nella pagina di policy e privacy.

Chiudendo questo banner , scorrendo questa pagina,cliccando su un link o proseguendo la navigazione in altra maniera, acconsenti all`uso dei cookie. Per saperne di piu'

Approvo

Pubblicità big

Archivio

In questa sezione potrai trovare tutti i numeri del "Messaggero Sardo" dal 1969 al 2010

Archivio Nuovo Messaggero Gds Online...

Circoli

Elenco completo di tutti  i circoli sardi in Italia e nel Mondo, le Federazioni e le Associazioni di tutela.

Sport

Le principali notizie di tutti gli sport.

In Limba

Le lezioni in limba, il vocabolario e le poesie in limba.

doğal cilt bakımı doğal cilt bakımı botanik orjinal zayıflama ürünleri doğal eczane avon