Benvenuto nel Sito dell`Associazione Culturale  Messaggero Sardo

HomeStoria e CulturaIn LimbaPoesie in SardoSu mundhu de sa poesia de Cristoforo Puddu – MARTU 2020

Poesie in Sardo

Su mundhu de sa poesia de Cristoforo Puddu – MARTU 2020

 Giovanni Fiori, poeta del mondo contadino

 Le origini contadine di Giovanni Fiori, nato nel 1935 a Ittiri, sono alla base della sua scrittura e poetica. La poesia di Fiori – ricca di sentimenti genuini, di memorie identitarie e abilità in su manizu della lingua sarda – esalta su faeddu come vitale comunicazione della normalità quotidiana. Le composizioni, impregnate dal forte senso di valori civili ed umanità, denotano il suo attivo impegno di dirigente sindacale nella CGIL sassarese e la partecipe attenzione verso il mondo della campagna e la classe operaia del settore industriale.

 

Come poeta gli si riconosce il gran merito di aver rinnovato, ampliato e “rinfrescato” il lessico della poesia con il ricco vocabolario del Logudoro. Le sue composizioni germogliano dal profondo, come preziosi frutti della terra e dell’anima, e si cumprini in una poesia forte, vitale e dall’impegno civile. La poesia di Fiori ha radici nell’oralità di qualità, ma è stato lo studio, le letture e l’impegno politico e di ideali a plasmarla di una energia originale ed unica. È ancora oggi, a ottantacinque anni attivo riferimento per la poesia sarda contemporanea, produce liriche che sgorgano come da una sorgente mannantiale e de brenussiu per la ricchezza di cultura linguistica e levatura semantica.

Il poeta ittirese è stato particolarmente apprezzato e considerato da  tanti illustri cultori e studiosi della lingua sarda come Antonio Sanna, Leonardo Sole e Nicola Tanda; dai poeti Giommaria Cherchi, Nino Fois e Tonino Mario Rubattu. Anche il compianto Paolo Pillonca, in bella limba, ebbe a scivere che “Giuanne Fiore est fizu de una terra manna e de sa limba chi su póbulu sou hat faeddadu pro mizas de annos. Una limba ch’issu hat accasazadu cun sentidu profundu, chircada cun anelu de gosu pro sos sonos chi costoit intro e chi nde ’ogat a pizu cando cheret issa, intregados ebbia a chie la disizat e la connoscet de abberu… Cando sa limba giogat a discansu cun chie la possedit cun istima, tando non b’hat appentu revudadu a su poeta chi faghet su giogu… Gai Giuanne Fiore podet brincare trémenes negados a chie non meressit cuss’istrina”; mentre il critico Salvatore Tola, a cui riconosce una robusta trama  espressiva, evidenzia che “Per sua natura la poesia di Giovanni Fiori non può mai fermarsi alla pura contemplazione, ma deve in qualche modo incidere in positivo sulla condizione umana… Per la sua provenienza dal mondo contadino, nelle sue opere compare regolarmente la figura del padre, rievocato tra un lavoro e l’altro dei campi, preso a simbolo di una civiltà che rimane per questo autore un punto di riferimento essenziale dei sardi”.

 

Dultzuras

a Tania

Eallas! In s’atta ‘e sa nue
gioghittan pispisas de nie.
Che lampu ch’imbatto a inie
pro t’ ‘ider… ma no isco inue…

Donosa che tando, in tottue
sos ojos buschizan a tie.
Cant’est? Una vida? Una die?
Ses tottu in su nudda… Ses tue.

E gai che deris est oe:
cun tegus s’acceran cuddae
isteddos pioe pioe

e velas riende in sa nae...
Mi dolet!…Ma paret chi proe
dultzura chischéndedi addae.

 

 

S’aradu de babbu
a frade meu Antoni, lauradore de primma riga

Che unu traste antigu revudadu,
isfattu e de arvadas isfrunidu
s’àtera die in “Sa sedda”  hapo ‘idu
de sa bonànima ‘e babu s’aradu.

L’haiat comporadu in lanzos pannos
fizu comente fut de sos bisonzos
bisende in coro ingranidos messonzos
e fintz’a chelu remiarzos  mannos.

E fut bantu, pro issu; e fut grandesa
su ‘ider sas peleas ponner tuddu;
e chen’haer de terra unu cuguddu
sonniaiat sulcos pro ricchesa;

sulcos e tulas … in tancas anzenas
pro ammerare, in sas isfainadas
dies insoro, sas bentres pasadas
de sos donnos, a dégumas pienas.

Faghe e non faghe die, Coloridu
e Passizeri  tìrana, giobados
in sas cameddas, selenos, fadados
a tuju chìbberu e passu sighidu.

Cantat sa terra sutta sa ‘entale,
fuman sas chervas, non s’ ‘idet cadrija;
e-i s’arvada lutzighente e lija
s’imberghet, trappat lìntzita e cabale.

E oe ite bi restat? Ite ch’hada
de cussu nettu suore sambinzu?
Solu unu pignu cobertu ‘e ruinzu,
testimonzu de una vida andada?

A lu ‘ider incue, furriadu
che pulpuzas de carre, paret gai
nerzende in làgrima: eh! simmai immai
cantos prammos de terra hap’ ‘oltuladu!

Ma oe cussa terra in sinu sou
che bajana in amore est isettende
arvadas caldas, arados cantende
chi l’abberzan e semenen de nou;

chi torra assulchen tancas chena muros
pro incunzas maduras, sueradas
e beneittas, chena degumadas
da-e nisciunu, in manzanos seguros:

a tales chi de s’ómine s’istiga
in altu sinnet ‘isados beranos
de paghe e vida noa, ‘irende in manos
frùttures in grangeu  ‘e sa fadiga.

E tando finas babbu a bolu intreu
diat de nou a “Sa sedda” torrare
tulas de terra in cria a m’ammustrare
nende, cuntentu: Mì’ s’aradu meu!!

 

Sònnios de poeta
Lassàdemi un’iscutta sonniare
cun ojos de pitzinnu a lugh’ ‘e die…
Giaru s’ispiju  ‘e sa luna che nie
sighit subra su chercu a gioghittare.

Su sole in fogu acchintat sas marinas
a s’interighinada attesu attesu
e in su chelu ‘e pappàile atzesu
lentas andan sas nues arantzinas.

In s’infinidu càlighe a ispantu
s’allùmmana guvaldas  mariposas
e bettan lughe lèbia in sas cosas
che ojos mannos ch’isguttan piantu;

e tott’in d’una s’acceran fiores
subra sa terra calda posta in cria…
Remuzo ammentos in s’ànima mia,
aleno punghinosos fiamores

de tempos betzos rànchidos, licchittos
in-d un’andare longu, sempr’in duda…
Istinchiddan sos rios in sa uda,
sa frina ballat in sos tamarittos.

E in sa tanca piena ‘e saurra
torrat babbu seguru a passos lentos
e luego m’isparit in sos bentos
de s’ammentu, truvende s’ebba murra…  

Restat pàsidu e forte su disizu
de sulcos semenados in sas tulas
fumende e trigos brundos e istulas
e arzolas cuntentas in Cheschizu;

restan binnennas a manos pienas
largas e giustas pro peleas  mannas…
Risulanu ispampàrriat sas giannas
s’arcu paradu in sas baddes serenas…

Sonniare! Faeddos e isperas
s’allizan de s’isméntigu in s’umbraghe…
A sos fizos de seru  su runaghe
severu mustrat luntanas anderas…

Che vela disizosa in mesu mare
chischende asséliu in s’unda inchieta,
cun ojos ispantados de poeta
lassàdemi un’iscutta sonniare…

 

 

Ispigadora
Fut su pappàile a ispantos rujos
e trìulas un’arcu ‘e sole alluttu;
sos giuncos in s’ ‘enàtile  a murmuttu,
alta s’ispiga mùrina 3 a benujos…

E in sa Pasca ‘e chìbberos  mannujos
una ràglia  ingranida ‘e trigu ruttu.
E tue - bella! - cantende unu muttu
che fada incantadora in sos restujos…

Ite grasciosa accabidende  ispigas!
In ojos lampizadas de tristura:
coro ‘e rundinedda in pensamentu…

E como torras che manos amigas
cand’in sas majas est cotta sa mura 
e fumentan  su tetti e-i s’attentu.

 

Si m’iscultas...
E tzertas boltas falan dìligos e selenos
annùntzios festajolos in s’infinidu isoltos,
finas cando su dolu si siccat cun sos fenos…
E a sero s’intendet su puddittu in sos oltos.  

Frìmmadi aizu! Ealla rutta s’ala ferida.
Abberi como a manu giusta s’ànima presa.
Cun s’arantzu hat a rier s’ajanedda ‘estida
a nou in die nódida: innotzente bellesa!

Solu tra chelu e terra e sériu,  su puzone
in sos ruos brujados disisperadu isettat
a cìulos sa cumpanza: ùmile sa cantone
a sa festa finida che crastu in coro apprettat.

Cun manos de colóvuru astringhe sos amentos  
chi dan ranu a su sede e fide a sos aneddos…
S’ajana in su tessinzu ch’hat postu sos intentos…
In sa tràiga  tinghen pupujones nieddos…

E cando in giogos lenos sos laores sididos
integan; cando giaman sas chènscias, indebbadas
no andes: che pitzinnu a s’arvur’ ‘e sos nidos
curre; e dês bider tando sas faches  ingrujadas

tudendes’in s’imbérriu de s’ùltimu lugore.
Pustis s’illaccanadu s’atzendet de lampizos…
Edduccas si m’iscultas, s’uttorinu mazore
abberimus in giassos de discansu  a sos fizos.

 

Bardaneris de sonnios

Che fizos de manzanos mùrinos
e bentos biddiarzos
sezis andados.
E andades
cumpanzos de sa notte
a lampizos de luna.

Como chi teracchias
chena seru ne sinnu
sun giuttas a traìglia,
bois galu sighides
a bisare bardanas
in arzolas prommissas.

Hat a esser pro cussu
chi ruzos bandidores di ’irgonzas
pomposos che res burdos
cun su fuste ’e cumandu minettosos,
bos timen a s’intinnu
che-i sa frea.

Est bellesa s’in pettus
brujan che braja ’ia
s’obera e-i s’ammentu
de sos chi dadu ’olta ch’han sas dies
ruende a ojos ispamparriados
pro limpiare che nie s’affrenta
de sos chi campan a ojos tancados.

E tando, andade andade
bardaneris de sònnios!
E preguntade a sos ch’han currizadu
inoghe innanti ’ostru
pro nd’ischittire
su chi bos han dadu
e pro ischire
su chi devides a sos ch’han a benner.

 

 

 

Questo sito o gli strumenti terzi da questo utilizzati si avvalgono di cookie necessari al funzionamento ed utili alle finalita illustrate nella pagina di policy e privacy.

Chiudendo questo banner , scorrendo questa pagina,cliccando su un link o proseguendo la navigazione in altra maniera, acconsenti all`uso dei cookie. Per saperne di piu'

Approvo

Pubblicità big

Archivio

In questa sezione potrai trovare tutti i numeri del "Messaggero Sardo" dal 1969 al 2010

Archivio Nuovo Messaggero Gds Online...

Circoli

Elenco completo di tutti  i circoli sardi in Italia e nel Mondo, le Federazioni e le Associazioni di tutela.

Sport

Le principali notizie di tutti gli sport.

In Limba

Le lezioni in limba, il vocabolario e le poesie in limba.

doğal cilt bakımı doğal cilt bakımı botanik orjinal zayıflama ürünleri doğal eczane avon