Melchiorre Dore, il poeta della Bibbia in ottave sarde
Bitti, centro della regione storica Barbagia di Bitti, è attualmente collegato automaticamente, nel pensiero comune, alla figura intellettuale dell’antropologo e scrittore Michelangelo Pira “Milianu” (1928-1980), autore di Sardegna fra due lingue, La rivolta dell’oggetto e le opere di teatro e romanzo Paska Devaddis e Sos Sinnos. E ancora, al noto politico e storico Giorgio Asproni (1808-1876) che con i suoi scritti, di profondo pensiero e analisi, ha lasciato una fondamentale possibilità per interpretare il processo unitario e l’affermazione democratica in Italia.
Ma la ricchezza intellettuale, da secoli, è stata vitalizzata dalla presenza a Bitti da valenti uomini di chiesa, dediti anche alla poesia in limba. Si ricordano Diego Mele (1797-1861), riconosciuto meritatamente come il principe dei poeti satirici sardi, e nel nostro caso, con la pagina attuale, Melchiorre Dore, nato a Garofai (fraz. di Bitti) il 15 marzo 1770 e scomparso a Nuoro il 20 luglio 1851. La fama di Dore, che divenne rettore di Posada e canonico della cattedrale di Nuoro, è legata principalmente alla diffusione popolare della sua composizione Sa Gerusalemme vittoriosa; ossia la Bibbia in ottave sarde. Diversi poeti sardi, nel corso dei secoli e simili a nuovi biblici salmisti, hanno raccolto idealmente l’eredità di Davide, di Salomone e dei tanti cantori anonimi del Salterio biblico; cantando le mille ragioni della preghiera e seguendo il suggerimento “Cantate inni con arte” (Salmo 46,8). Nella poesia sarda, anche con i gosos, si testimonia che continua a soffiare il vento vivificatore della fede e del sacro. La Gerusalemme è l’opera più importante del Dore, integralmente conosciuta, mentre pochissimo è rimasto del suo versificare giovanile, se non frammenti orali o versi pubblicati nelle sue antologie dallo Spano, ispirati da episodi mitologici e che titolava Musas profanas. Numerose le pubblicazioni esistenti della lunga composizione di quattro canti con oltre settecento strofe. La prima edizione fu pubblicata a cura dell’amico Giovanni Spano, con il titolo Sa Jerusalem victoriosa: osiat s’historia de su populu de Deus de su sacerdote canonigu Melcioro Dore cum sas adnotationes de su sacerdote Johanne Ispanu, Cagliari, Typographia Archiepiscopali, 1842. L’opera è una precisa rilettura in versi delle sacre scritture; dalla creazione del mondo alle vicende del popolo eletto, dalla nascita di Gesù di Nazaret alla distruzione di Gerusalemme. Melchiorre Dore, figlio dei coniugi Fedele e Mariantonia Calvisi, a soli dieci anni iniziò la sua preparazione scolastica nel collegio Canopoleno di Sassari e con la guida dei padri della Compagnia di Gesù compì brillanti studi di retorica, umanità e filosofia, laureandosi successivamente all’Ateneo di Sassari in Sacra Teologia. Profondo studioso e costante lettore della Bibbia (raccontava di averla letta almeno venti volte), riversò conoscenze e studi nella monumentale opera poetica in limba sarda-logudorese. Giorgio Asproni, nipote del Dore e storico parlamentare repubblicano, ricorda di essere stato avviato agli studi dallo zio canonico e aiutato costantemente finanziariamente. Lo storico lo ricorda, nei suoi diari, per le elevate doti culturali, umane e semplicità di costumi. Alla scomparsa fu sepolto nella tomba de canonici, nella cattedrale nuorese.
Sa Gerusalemme vittoriosa
Cantigu primu
Custu cantigu hada principiu dae sa creazione de su mundu e finidi cun sa morte de su Patriarca Iob.
1.
Allargu dai me, Musas profanas!
Non mi deghet a bois pius chircare;
Poesias e liras sas pius vanas
Tenidebollas, non nde cherzo usare:
Eo aspiro a pius cosas soberanas
Pro bois b'este Apollo de laudare.
Non cherzo dare onores e rispettos
A sas fìzas de Jove e pius subiettos.
2.
Melpomene, s'iscettu ti mantene,
Prosighi in sas tragedias cantu cheres:
Tue, Clio, in s'istoria ti tratène,
usa sonos, chiterras e piagheres;
Tottu sorres unidebos tambene
De cantare in profanu, sezis meres,
Non chirchedas a mie, ca m'offendo
Giuro ch'in Elicona pius no attendo.
3.
Bastante m'hazis postu in confusione
Pro isgualare de Venus sa biancura,
Sas grazias e pompas de Giunone
Sa bellesa d'Elena e s'ermosura,
Sos tristos infortunios de Didone,
Sa ruian de Troja e isventura;
Non pius amorosas cantilenas
Sas mias brujo e odio sas anzenas.
4.
S'anima virtuasu e liberale
Inventadu hada sos versos pro su bonu,
E deo cherzo faghere tale e quale,
Ponzende a bois tottu in abbandonu,
Chirco fattos de gloria immortale
Ite m'importada su Castaliu tronu?
Abborrida in profanu dogn'istoria
Cherzo a s'Ente Supremo esser de gloria.
5.
Non si antet Apollo, nè una Musa
Chi m’happada imparadu poesia;
Dai Adamo connota l'happo infusa
Pro opera de s'Eternu la tenia,
chi a su genur'umanu s'est difusa
Non fidi Apollo su poeta ebbia
Sa musa sacra est pius eccellente
Contra ai custa est Apollo unu niente.
6.
Ite mi giuda su cantu profanu
Pro chi cante a Minerva o a Pandora?
No est mezus su cantigu Dorianu
Cun s'arpa de David calma e sonora?
Dae Asaph usadu, e dai Hemanu,
Seriu maestosu e grave ancora,
Chi podet influire metru e cantu
Tottu religiosu e sacrosantu.
7.
Ah! Deus immortale cantas glorias
Dadas a sas profanas Deidades!
Oe meda in Sardigna sunu notorias
Sas operas de Marte e podestades.
Si laudan e cantana sas vittorias
D'eroes, gherras e crudelidades;
Fissende meda dotos operaios
In fattos puramente immaginarios.
8.
Duccas eo, con animu giocundu
Non cherz'esser profanu adulatore;
Cuntemplo s'artifiziu de su mundu
E desizo connoscher s'Autore;
Leo a legger sa Bibbia dai fundu
E so zertu ch'est Deus Criadore.
Ite bellos prodigios de cantare
Ite bellos suzessos de laudare.
9.
Benigna gioventura illuminada
Amiga de s'istoria e lettura,
Lassa sa musa vana abbandonada,
De su bene immortale tene cura,
Ecco inoghe sa Genesi Sagrada
Legge sa venerabile iscrittura,
Pensa seriamente in cust'istoria
Imprimidila bene in sa memoria.
10.
Ah! Deus Criadore Onnipotente!
Coment'eo happ'a poder compendiare,
Su libru su pius sacru ed eccellente
Si tue non mi cheres aggiuare;
Deh! assistimi illumina sa mente;
Senza Te, non si podet operare,
Deh! Suggerimi, Ispiritu Divinu
Chi cante, chi ses Deus, unu e Trinu?
11.
Gerusalemme, permittimi chi cante
Sa vittoria tua e non s'ostinu,
Ti canto che celeste triunfante
Che santa in terra pro su ch'as'in sinu.
Sa memoria est forte e importante
Pius de s'arma de Tito e Costantinu.
Cheres in d'una chi pius manifeste
Ti canto pro essere Patria Celeste.
12.
Dami, Signore, ispiritu e talentos
De podere isplicare dignamente,
Sas gloria, prodigios e portentos
De su populu tou, eletta zente;
Opremidu in s'Eggitto cun turmentos
Ch'as liberadu cun manu potente
Dami forza chi cante a perfezione
Su tronu de Davide e Salomone.
13.
Alza sa cara a Deus Soberanu
Omine duru, e sias pius amabile:
Connosche chi salvendesi un'umana
Cun propria virtude, no est abile,
Preghemus duncas sa divina manu
Pro no giughere a logu pius istabile;
Lassende sa terrena ischiavitudine
Pro godire in s'Etema beatitudine.
14.
Tenzat puru pro zertu ogni lettore
Chi canto pro sa sede Celestiale;
Pro fuire ogni male e ogni errore,
Ite menzus prinzipiu morale?
Imparat su criadu su Criadore
Cun su propiu istintu naturale;
Mira su sole cun su mundu interu
E cres chi la creadu su Deus veru.
15.
Connota sa Divina onnipotenzia
In Abele s'innozenzia des proare,
Des bider in Abramu s'ubbidienzia
In Giacobbe sa costanzia a tribagliare,
In Job s'umilidade e passienzia
In Mosè sos prezettos de osservare:
Imita custos cun coro e cun zelu
Pro sa celeste patria, ch'est su chelu.
15.
Deus in su principiu hat criadu
Chelu tera, sa lunghe e firmamentu,
Mares, erba e astros hat formadu
Pisches, habes, e bestias cun portentu
Retiles puri e tottu hat animadu.
E fattu hat dogni cosa a cumplimentu
Fattu hat s'omine in mente a isse uguale
De terra si, ma d'anima immortale.
17.
Deus pustis chi ogn'opera a cumpridu
Hat benedittu s'omnine e l'hat nadu,
Chi fidi a dogni opera preferidu
Chi haeret creschidu e moltiplicadu,
Chi fit padronu e s'esseret servidu
De cant'isse in sa terra hat operadu,
Terminada dogn'opera eccelente
Si riposat sa manu onnipotente.
18.
Su pri'homine Adamu, Deus collocat
In s'amenu Terrestre Paradisu,
Sende dormidu una costa l'islocat
E format sa cumpagna de improvisu,
Su serpente e sa femina s'invocat
Fit Satanassu in serpentinu visu,
De s'astuttu serpente persuadida
Manigat de sa frutta proibida.
19.
De su fruttu vedadu e proibidu
Manigat Eva e non mirat peccadu,
Adamu dai sa femina induidu,
Isse puru hat sa legge violadu;
S'incontra nudu, capacze e ischidu,
A morte e a tribaglios cundennadu:
In pena Eva, partorit cun dolore
Adamu manigat pane cun sudore.
20.
Malaighet sa manu Onnipotente
S'astutu serpe, e lu ponet in gherra,
Cun Eva e dogni sou discendente
Nende: anda a trazu e menighende terra,
Siat issa inimiga eternamente
Chi t'ischizzent sa testa perra perra;
Duret s'inimistade in bois duos
Cun totta sa razza, tue e fizos tuos.
21.
Previdente s'Ispiritu Divinu
Chi si cheret Adamu pius peccare,
Li nesit: fora dai su giardinu
Bae in ater terra a tribagliare,
Inie ponet unu Cherubinu,
Cun s'ispada de fogu a lu tentare;
A tales chi nisciunu haeret toccadu
De s'arbure vitale pius vedadu.
22.
Naschet su primu genitu Cainu
Dai su reu Adamu, primu parente,
Isse faghet s'orrendu disattinu
Bocchìt su frade Abele, send'innozente;
Si fuit a levante s'assassinu,
Disperadu, orgogliosu, impenitente,
Ue est mortu, e l'hat mortu casualmente
Lamech, nepode sou e discendente.
23.
Fint fizos de Lamech, razza inumana
Jabel ch'hat dadu s'arte pastorile,
Jubal ch'hat dadu s'arte melodiana,
Tabalcain chi dadu hat su fraile:
Distruiant s'anzenu chi incontrana
Dados totu a sa fura e arte vile,
A sa fine, a sa razza simizzantes
Omicidas, sicarios e birbantes,
24.
Adamu pustis a Seth hat generadu
Seth a Enòs a Cainàn,
E gai hant via via fecundadu
Malasael. Henoc, Matusalàn;
Custos totu hant su mundu aumentadu
A su bonu operare s'inclinàn,
Pustis su fizu de Malusalè
Giamadu Lamech faghet a Noè.
25.
Vivet intantu s'homine ostinadu
Prosighende in su viziu, in su male,
Su Divinu Signore, nd'est ìnfadadu
Decretat su diluviu universale;
A solu Noè hat cumandadu
De si fagher sa grand'Arca navale:
Prontu obbidit, la faghet cun piaghere
E salvat fizos, nuras e muzere.
26.
Noè cun sa famiglia tott’unida
Cun mundos e immundos animales,
S'inserrat in cuss'arca costruida
Ecco dai su Chelu temporales,
Baranta dies de abba sighida
Ruet subra sos poveros mortales;
E restana in sas abbas affogados
Animales e homines criados.
27.
Zessada sa tempesta naufragante
Si firmat s'Arca in su Gordicu Monte;
Restat s'abba in s'altesa esorbitante
Chentu chimbanta dies sempre a fronte,
Noè sempre de animu mancante
Non connoschet nè terra nè orizzonte;
Pustis benit sas abbas a mancare
E cominzada Noè a s'allegrare.
28.
Abbasciadas sas abbas, pronta aberit
Noè de sa grand'Arca una fentana;
Cun sa vista sas puntas iscoberit
De sa dura montagna Armeniana:
Mandat su corvu e no s'ischit si perit,
Sos de s'Arca pius bidu no l’hana,
Forsis ossos e pastos disizende
S'olvidat s'Arca e s'istat ispulpende.
29.
Mandesit sa columba pius modesta
Si sa terra podiat osservare;
Partit si, ma luengo torrat lesta
Non tenet logu asciuttu e si falare.
Andat de nou e gighet in sa testa,
Unu ramu de olia a l'animare.
L'imbiesit Noè sa terza ia
Non torrat issa, ne gighet olia.
30.
Noè allegru, esultante e giocundu
Essit fora cun fizos e animales,
Girat sa terra e osservat su mundu,
E faghet sacrifizios immortales;
Si placat dogni ispiritu iracundu.
Deus promissu hat paghe a sos mortales.
Sighit Noè sos divinos consizos
E populant sa terra cun sos fizos.
31.
Populat sa Natolia, sa Germania
Sa Grecia, sa Cina cun s'Ispagna,
Sa Moscovia, Irlanda e Garamania
S'Italia, sa Franza e gran Bretagna.
Sa Siria, sa Libia, sa Darmania
Pro finis, dogni terra, ogni campagna.
Dai sa tramuntana a s'Oriente
Dai su mesudie a su ponente.
32.
Deus, Tando a Noè beneighesit
Cun sos fizos l'hat ìmpossessadu,
De tottu su ch'in terra isse fatesit.
Fit mere de cumandare ogni animadu,
Dogni vivente in cibu l'accordesit
Ma sambene no haeret manigadu,
Ca si s'omine a s'omine bocchiat
Su samben pro su samben isparghiat.
33.
Noè pustis sa terra hat tribagliadu
Pianta binza e biet de su binu,
E s'est senza peccare imbreagadu
E resta nudu e ruttu su meschinu,
Su fizu sou Cham sind'est beffadu
Fizu malignu e de pessimu inclinu,
Sem e Jafet, che fizos de istimare
Li coberint sas partes de irgonzare.
34.
Ma zessada in Noè s'imbreaghera
De tottu su suzessu s'est informadu
Ischit sa beffe o sa mala manera
Cun sa cale unu fizu l'hat trattadu,
Indignadu e cun aera severa
De ira e de furore trasportadu,
In pena d'una tale irreverenzia
Malaighet de Cham sa discendenzia.
35.
Su gentile Nemrod, niente osservante
De sa legge Divina o naturale,
Cherfende superare ogni zigante
E ancora su re Celestiale,
Fabbricat una turre esorbitante,
Non connoschet su Deus immortale;
Cunfidadu in sa propria sienzia
No credet in sa Divina Onnipotenzia.
36.
Fabbricat s'alta turre in Babillone
Nemrod infame a Deus inimigu;
Ecco confusa sa religione
Confusu su limbazzu, est in castigu,
Restat sa zente in grande confusione
No intendet s'amigu pius s'amigu,
Si fuit ogni mastru e tribagliante
Chie fuit a ponente, chie a levante.
37.
Noè cun fizos e nepodes mannos
Sende mortale fit bisonzu a ruer,
Bezzu de noighentos chimbant'annos
Morit, fit piuer est torradu a piuer,
Finidos sos tribaglios e affannos
Su tempus d'ogni cosa est pro distruer;
Cant'hada in su mundu andat in bolu
Chie restat in eternu est Deus solu.
38.
Sos fizos de Noè: Sem, Jaft, Cham,
Sighint tottu su mundu a populare,
Arfaxat, Salem, Herber e Aràm
Phaleg, Reu, Sarug, Nabhor. e Thare,
Dai chie naschesti babu Abràm,
Homine Santu e dignu de laudare,
Si lesit sa muzere, eletta e cara
S'amabile bellesa e casta Sara.
39.
Deus mandat Abramu a Cananea
Cun Lot e Sara cheret espatriare,
Ubbidit e si lassat sa Chaldea,
E faghen in Sichem su primu altare;
Patende famine, cambiat de idea
E partit a s'Egittu a si campare,
Dimandesit a Sara su piaghere
De narrer chi fit sorre e non muzere.
40.
Bidende a Sara sos Egizianos
Movidos de disizu e de passione,
Bi la cheren leare dae manos
Informan de sa bellesa a Faraone:
Custu brugiende in sos disizos vanos
Si servit de sa vana occasione,
Pro appagare s'affettu pius corale
Giamat a Sara a sa domo Reale.
41.
Fit Faraone usadu a dogni viziu
Solitu a cammiter villanias;
E pro lassare custu precipiziu
Deus l'hat castigadu in maladias.
Rimediu nisciunu l'est propiziu
Non meighinas, non pregadorias,
Finzas chi sa muzere at restituidu
Cun donos e dinari a su maridu.
42.
Abrumu s'est in Canan restituidu
Cun Lot, cun sa muzere e servidores,
Logu a isse dai Deus promittidu
Sempre sugettu a divinos favores,
Cun Lot, s'est de animales arrichidu
Si brigana inter issos sos pastores; '
Pro no istare in brigas e in gherras
S'han divididu pasculos e terras.
43.
Abrumu, de su nepode tropp'amante
Chi de leare a primu, li d'ha sa manu,
Leat terras e pasculos bastante
In Sodoma e Gomorra e in Gierdanu,
Sos Sodomitas sun zente birbante
Dados a dogni viziu profanu,
S'istabilit pro bona cunbenienzia
In Sodoma sa sua residenzia.
43.
Pustis chi dai Lot s'est separadu,
Deus lu giamat a logu eminente:
«Alza sos ojos e mira, l'hat nadu
«Su ch'ides restat tou eternamente;
«Siat su semen tou aumentadu;
«Cantarena hat in terra, happas zente»
Si ritirat a Mambre pro abitare
Ue faghet a Deus un'altare.
45.
Si rivoltan sos Res de su Levante
Contra a sos Sodomitas sunt armados;
Fint sos Assiros de forza bastante
E Lot e medas Res sunt superados
Abramu, pro su nepode, in cust'istante
Los persighit e sunt totu arrestados;
E unidos cun ateros gherreris
Lis leat siendas e presoneris.
46.
Sende torrente Abramu vittoriosu
Malchisendech l'incontrat in caminu,.
De tributare a Deus disizosu
Sa deguma li dat de su butinu,
De Sodoma su re torrat in gosu
Deus cheriat gai o su destinu
E pustis balanzadu ogni conflittu
Su sazerdote e re l'hat benedittu.
47.
Bidet Abramu a Deus in visione
Chi li promittit premios e grandesas,
Abramu rispondet «senza successione»
«Ite mi giuant bene e richesas?
Deus si movet a cumpassione .
Sas grazias pedidas sunu intesas;
Appagat de Abramu, Deus sos disizos •
Cunzedendeli grazias e fizos.
48. .
Sara hat a su maridu permittidu
Dormire cun Agar, pro tener fizu,
M'appenas cust'isciava hat concepidu
Chi a si fagher padrona est in disizu,
Sara s'est lamentada de su maridu
La cazzat fora, ponzendela in fastizu;
Agar pedit perdonu ed est fidele
Est azzetada e naschet Ismaele.
49.
Deus cunzedit fizu ancora a Sara
Faghet babbu a Abramu de meda zente,
S'istirpe issoro a Deus sa pius cara
Est istada in su mundu e pius potente
B'hada naschere Res, e zente rara,
Ma siat circuncisa omnimamente,
"Ubbidiente Abramu ai cust'avvisu
Cun su fizu Ismael s'est circuncisu.
50.
In Sodoma, e Gomorra hant cummittidu
Peccados mannos de impuridade,
Su Divinu Signore hat dezidizu
Distruire una e attera zittade, . .
Lot solu de fuire est avvertidu
Cun fizas e muzere, pro piedade;
Los consizat un'Anghelu Divinu
Chi nisciunu si oltet in caminu.
51.
S'avverat sa terribile minetta
Pioet fogu allutu e dogni male;
Ma sa muzere no andat chietta
Si oltat a s'incendiu fatale,
In su propriu logu sa indiscretta
S'est formada in dun'istatua de sale,-
Lot leadu hat sas fizas pro cumpagnas
E andat a dormire a 'sas motagnas.
52.
Suppostas sas zittades incendiadas
Narant sas fizas de Lot: ite pensamus?
«Cherent sas terras nostras populadas
«Nois a babbu nostru imbreagamus,
«Chi sende in sas ideas offuscadas
Dormende umpare lu tenzamus;
Li resultat segundu s'intenzione
E generant a Mòab e ad Ammòne.
53.
Abramu de tal'incendiu atturdidu
S'est fuidu a Geraris cun coidadu,
Timende cussu Re troppu attrividu
Hat puru a sa muzere consizadu
De narrer chi fit sorre; ma invaghidu
Su re Abimelech, hat avvisadu;
A Sara prò isfogare sa passione
Però tentu hat sa paga de Faraone.
54.
Essende in edade de norant'annos
Partorit a isaccu sa ezza Sara,
Eccola in sos cuntentos pius mannos
Sa vista de Ismaele no l'est pius cara,
Lu persighit e li causat affannos
(S'amare unu fizastru est cosa rara)
Cun su modu pius barbaru e crudele
Esiliat Agar e a Ismaele.
55.
Sa vide de Abram cheret proare
Deus cun pena sa pius afflittoria,
L'hat cumandadu e li sacrificare
S'unicu fizu Isaccu in Monte Moria.
Sende prontu su ferru a l'isvenare
Un'Anghelu li narat dai sa gloria
«Abram, Abram, risparmia a fizu tou
«Offerimi unu masciu in logu sou»».,
56.
Abramu pro no negare s'ubbidienzia
No hat mancu su fizu risparmiadu,
Pro cussu est chi sa sua discendenzia
Deus hat benedittu e premiadu,
Venerat sa Divina Provvidenzia
E i su masciu l'hat sacrificadu,
Babbu e fizu ringraziat su favore
Fattu dai su Deus Criadore.
57.
Sara bella si morit inter tantu
E lassada sa terra s'ermosura;
Abramu, chi consumidu est de piantu
De lagrimas isfattu e de tristura,
L'interrat in Ebhròn, in logu santu
Si cogiuat de nou cun Cetura,
E cun Rebecca cogiuat a Isaccu
Si morit bezzu e de viver istraccu.
58.
Restat Isaccu erede universale
E faghet cun Rebecca duos fìzos,
Est unu partu de gemellu natale
Cun diversa natura e assimizos,
Pilosu Esaù, e de vista brutale
Giacobbe bellu, ermosu in cara e chizos;
Su babbu amat Esaù ch'est pius abile
Sa mamma a Giacobbe, ch'est pius affabile.
59.
Esaù istraccu dai su tribagliu
De morrer de su famene tenet paura,
Pro una minestra ruet in s'abbagliu
De si endere sa prima genitura,
A Giacobbe pro bisonzu, o pro isbagliu
Pro esser seguru lu ponet in giura;
Giurat, manigat, partit dae inie
E perdet su derettu dai su die.
60.
Isaccu, pro sa meda carestia
Si partit cun Rebecca in Palestina;
L'avvertit: «Nara chi ses sorre mia
«Si naras chi ses muzere, so in ruina;
«Abimelech l'hat fattu atera ia
«Tentare sa bellesa pirigrina»
Su Re Abimelech sa finzione
Connoschet e riprendet cuss'azione.
61.
Isaccu de su logu istat cuntentu
E pro isse a sa terra tribagliadu:
Deus bi l'hat fruttadu de unu chentu
Sos Palestinos l'hant invidiadu:
De arveghes tenet unu grande armentu
Est riccu e pro s'invidia est cazzadu:
Pero su Re pentidu si lu giamat
Giurat sa paghe, l'istimat e l'amat.
62.
Isaccu zegu e in edade annosa
Narat a Esaù chi fit cazzadore:
«Bae a cazza a giugher calchi cosa»
S'idea fit de lu fagher segnore;
Però Giacobbe, cun manu pilosa
Pro consizzu matemu e pro favore,
Si fìgurat Esaù cun finzione
E li leat sa benedizione.
63.
Torrat Esaù, ischit ch'est beneittu
In logu sou su frade minore,
Si dolet de cust'ateru delittu
Pro l'haer usurpadu che traitore,
Unu e ateru bene, e d'est afflittu
Cun rabbia e cun doppiu dolore.
Sa oghe est de Giacobbe. Isaccu nesit
Ma sa manu pilosa l'ingannesit.
64.
Isaccu de s'ingannu est affligidu
Tenet de Esaù grande cumpassione,
A isse puru in s'attu hat favoridu
Cun dareli sa benedizione
Esaù de Giacobbe est resentidu
Chircat de lu occhire occasione,
Giacobbe timet de morrer cun infamia
E fuit lestru a sa Mesopotamia.
65.
Giacobbe in su viaggiu s'est dormidu
Tott'ispossadu e de forza istraccu:
Un’iscala de Anghelos hat bidu
Cun su Deus d'Abram, e de Isaccu,
Deus l'hat in su sonnu promittidu
Terras e logos ch'haiat affacu,
S'ischidat prontu e caminat de nou
Pro incontrare a Labanu tiu sou.
66.
L'incontrat e l'azzetat cun piaghere
Cun corales abrazzos dogni die,
Sa fiza li dimandat pro muzere
Sa candida Rachel pius de su nie.
Li narat Labanu, «Ses padronu e mere
«Ma servende sett'annos tue a mie».
Servit, e pro Rachel dormit cun Lia
Cisposa in ojos, piena de ottalmia.
67.
S'abbizesit Giacobbe de sos ingannos
Lamentos a Labanu intrat d'ognora.
Faghet eccitamentos sos pius mannos
Nend: cherzo a Rachel s'incantadora.
«Si, serv'a mie pro atteros sett'annos
«Chi sa bella Rachel ti do ancora».
Servit; e cun maneras bravas suas
Est restadu maridu de ambas duas.
68.
Faghet ses fizos cun s'isposa Lia
Ruben, Levi, Giuda e Simeone,
De femina nde faghet un'ebbia
(Chi fit Dina) Issacar e Zabulone;
L'offerint sas teraccas a porfia
Tenet fizos de benedizione:
Unu solu nd'haiat cun Rachele
Chi fit Zuseppe, su giustu e fidele.
69.
Sos fizos de Labanu discuntentos
Fini de Giacobbe, ca s'est troppu irrichidu,
Giacobbe cun benes, robas e armentos
Cun muzeres e fizos, s'est fuidu,
Labanu cun sos fizos sunu attentos
E l'hana pro l'arrestare persighidu,
Rachel, senza sos benes ch’hat leadu
A su babbu hat sos idolos furadu.
70.
Gai fidi dai Deus cumandadu
De torrare Giacobbe a Cananea,
Patria sua, in sa cale fit nadu:
Isse puru fit sempre in cuss'idea,
Labanu l'hai sighidu e dimandadu:
«Proit'has trattadu in cussa moda fea?
«Nara, Giacobbe: proite ti fuias,
«Proite m'has furadu a fizas mias?»
71.
«Ue tenes sos idolos furados?
«Mi los torret a manos chie los bada»
Però fini sos idolos cuados
Sutta sedda, e Rachele s'est iscusada,
Nende; «Babbu no los happo leados
«S'isto a caddu est ca so incomadada
«Perdonami, non fatto reverenzia
Ca sende menstruada no est decenzia».
72.
Pit Labanu dai Deus avvertidu
Ca Giacobbe no l'haeret maltrattadu,
Pro cussu l'hat lassadu e cumpatidu
Hat fattu paghe e si l'hat abbrazzadu:
S'est de amigu e de babbu dispedidu
Fizas e nepodes s'hat basadu
Partit Giacobbe e faghet coraggiu
E sighit a cumprire su viaggiu.
73.
Ischit Esaù, pro ch'est avvisadu
Chi Giacobbe in Canan cheret torrare,
Giacobbe s'est a su frade umiliadu
Usat dogni manera a lu placare;
Però Esaù, de furore armadu
Partit che inimigu a l'incontrare;
S'incontrat e non b'hat alcunu male
Zedit s'ira a s'affettu fraternale.
74.
Partit Giacobbe, in Sichem passende
Dai sos fizos e fìza accumpagnadu,
Trattenida s'est Dina abbaidende
Su fizu de su re nd'est incantadu:
Cantu pius a Dina istat mirende
Pius est de s'amore infiammadu.
Binchet sa passione e sa prudenzia
E si furat a Dina cun violenzia.
75.
Su Re chi timet de si vendicare
De un'ingiuria tale, hat dispiaghere;
Preghesit a Giacobbe pro lu calmare
De la dare a su fizu pro muzere.
Simeone cun Levi, pro ingannare
Rispondet de la zedere cun piaghere
Ma siat, cun preziosa obbigazione
Sichem suggetta a circuncisione.
76.
In Sichem s'est dognu'unu circuncisu
Cunfidende in sa paghe già fissada,
Ma Simeone e Levi s'hat dezizu
De che passare tottu a filu ispada;
Intresint a Sichem de improvvisu
E bocchint cantos homines bei hada;
Si retirant a Dina e sun cuntentos
Perdant mamas, fizas e armentos.
77.
Giacobbe pro cust impresa est in patire
Istrappazzat a Levi, e Simeone,
Custos narat, «Non fit cosa de suffrire
«Ponner a sorre nostra in perdizione;
«Violare una sorre est de sentire
«Nos semus vendicados cun rejone»
De Sichem est istada sa ruina
S'haer furadu e defloradu a Dina.
78.
Deus de nou a Giacobbbe lu cunfortat
Li promittit sa sua protezione,
Lu cumandat, l'avvertir e l'esortat
De purgare ogni tenda e padiglione,
D'interrare sos idolos chi portat
Pro esser de furistera nazione.
Ubbidit e in Bethel un'altare
Faghet a Deus pro sacrificare.
79.
Partorit Rachele de Beniaminu
E morit in su partu tribulosu,
Luego Giacobbe, tristu e meschinu
E de ider su babbu dizizosu,
Si leat de Hebròn s'aspru caminu
Ue incontrat a Isaccu bezzu e annosu,
Finidos sos tribaglios e fastizos
Morit Isaccu, e l'interran sos fizos.
80.
Esaù cun Giacobbe si sunu unidos
Lassand’hant s'ira e s'istimana de coro:
Tristos e pianghende, resentidos
Ambos interrad'hana su babbu issoro;
Sunt sos benes in paghe divididos
Restan riccos de armentos, prata e oro,
Ma non potende pius vivere umpare
Si dividini sas terras de abitare.
81.
Zuseppe, amadu fizu de Israele
Este pius de sos frades istimadu
Chi fit fizu naschidu dai Rachele
S'abbizzat chi sos frades hant mancadu,
E comente a su babbu fit fidele
Sas mancanzia tottu hat accusadu,
Contat sas visiones chi s'hat bidu
Ed est dai sos frades persighidu.
82.
Lu mandesit su babbu pro ispiare
Sos frades chi sas robas custodiant:
Ubbidit prontu, andat a los chircare
Bi los insinzat unu inue fiat:
Però, appena l'hant bidu iscampiare
Pro s'odiu e rancore chi l’haiant,
Non potende s'orgogliu pius suffrire
Cumbinat inter pare de lu occhire.
83.
Ruben a sos frades hat consizadu
cun dulzes sentimentos e pius sansos,
Chi sas manos non s'haerent imbruttadu
De su samben fraternu che tiranos;
Pustis hant de idea cambiadu
Pro cumparrer pius doziles e umanos:
L'ispozesint de sa este bella e ricca
E l'hant bettadu in sa zisterna sicca.
84.
Sezzidos, manighende allegramente
Biden passare tantos negoziantes;
Lis nesit Giudas: ponidemi mente
Bendimus a Zuseppe a sos mercantes;
Est frade nostru e d'est troppu indezente
Narrenos fraticidas e birbantes,
Tottu hant custu consizzu secundadu
E pro vinti monedas si l'hant dadu.
85.
Ruben de sa zisterna fit perittu
Lu chircat, ma invanu est su chircare;
L'informat de su fattu e s'istat zittu,
Chircat tottu su modu a s'iscusare;
Tinghet sa este in samben de crabittu
La gighent a Giacobbe, pro ereditare,
Cun faulas ch'aggiunghent e maneras
Ch'istesit devoradu dai sas feras.
86.
Giacobbe, cando s'hat bidu su estire
De su caru Zuseppe insambenadu,
Su dolore non podet resistire
Pianghet e s'istrazzat che insensadu:
Sos fizos li narant a cumpatire
Lu pregant chi s'esserat consoladu;
Ma Giacobbe cheret morrer de fastizu
Pro andare a incontrare su sou fìzu.
87.
Sos mercantes lu endene a s'Egittu
A unu capitanu de Faraone,
Giamadu Putifarre, bravu e perittu
In s'arte militare, e perfezione,
Si faghet de unu meritu infinittu
Li ponet Putifarre istimazione;
L'hat in su coro e pro su tant'amore
Lu faghet maggiordomo e miradore.
88.
Ecco de Putifarre sa muzere
De su bellu Zuseppe inamorada;
Cheret chi li diat gustos e piaghere
A ruer in peccadu lu tentada,
Resistit a sas bramas de sa mere
Unu solu cuntentu non li dada;
Però issa lu forzat e l'acciapat.
Lassat sa cappa e Zuseppe s'iscappat.
89.
Sa femina, infidele e disonesta
Dat boghes chi Zuseppe l'hat tentada,
Pro cumparrer s'ingiuria manifesta,
In signale, sa cappa issa mustrada:
Faghet a su maridu forte inchiesta
La creet, in presone postu l'hada,
Pro sorte e pro una doppia visione
Pro interprete lu giamat Faraone.
90.
Narat Faraone, ch'in sonnu appariant
Fantasmas de lu ponner in guai,
Innanti sette accas cumpariant
Sas pius rassas e bellas cantu mai:
Ma sett'ateras malas hant distruidu
Sas sette rassas cun famine assai,
Cust'istesit sa prima visione
Ch'at propostu a Zuseppe, Faraone.
91.
Sette ispigas de trigu puru hat bidu
De su mezzus chi s'happat incunzadu;
Ma sett'ateras malas hant distruidu
Sas sette bonas, s’hant devoradu
Zuseppe hat in s'istante dezididu
E hat in custu modu interpretadu:
«Sunt sett'annadas de fertilidade
«Hateras sette de isterilidade.
92.
Pustis hat cunsizadu a Faraone
Chi de trigu s'esseret provvididu,
Chi dogn'annu abbundante a proporzione
S'haeret comporadu e accoglidu,
Si d'hat chi pro sa divina ispirazione
Coment'isse l'hat nadu est suzzedidu.
Si provvidit su Re in s'abbundanzia
E gai hat mediadu ogni mancanzia.
93.
S'haer interpretadu ogni proposta
E tenner de divina abilidade.
Est ca Deus l'hat fattu a bell'apposta
Pro ponnere s'innozente in libertade;
Su re, verificada ogni risposta
Fattu l'hat adorare che deidade
Non solu libertade l'hat donadu
Ma lu faghet potente in summu gradu.
94.
Occurret ch'in Canan b'hat carestia
Chirchende trigu andesit a s'Egittu,
Sos fizos naturales, e de Lia
Pro su famene forzadu, e appetittu
Nesit Zuseppe: custa est zente mia;
Custos sunt cuddos frades chi m'hant gittu,
Che inimigu, e bendidu si m'hana
A sos Ismaelitas chi passana.
95.
Zuseppe los dimandat cun duresa
Da ue enides? forsis pro ispiare?
L'adorant, e rispondet cun pretesa:
Benimus dai Canàn pro nos campare,
Ispintos de bisonzu, e poveresa
Pro comporare trigu a mandigare,
No; lis narat Zuseppe atera ia;
Bois sezis inoghe pro ispia.
96.
Non benimus pro ispia, nè pro ingannos
Beninus pro bisonzu, e cun dolore,
Fimus doighi fizos. tottu mannos:
Unu non b'est; un ateru est minore,
Custu est como naschidu pagos annos
Ch'istat cun babbu, est bezzu et mazzore,
Lassadu pro li fagher cumpagnia
Gai hat fattu in Canàn sa carestia.
97.
Narat Zuseppe: lassade a Simeone
In ostaggiu pro grazia e favore,
Cun prezisa e sinzera obbligazione
De presentare su frade minore.
Azzettant tottu custa condizione
Però cun grande pena, e cun dolore,
Lis dat tottu su trigu dimandadu
Cun su valore in sos saccos ligadu.
98.
Aberzesit su saccu in s'osteria
Unu pro approendare su giumentu,
Narat a sos frades: sa moneda mia
Chi desi pro su trigu, a tentu a tentu,
L'agato intro su saccu atera ia!
Ite casu suzzessu! ite iscarmentu!
Sa propria moneda consignada
L'agato como in su saccu ligada.
99.
Pustis chi a Cananea sunt torrados
Contesint a su babbu s'afflizione.
Chi istesint pro ispiones reputados
Ch'ant lassadu in ostaggiu Simeone,
Chi hant pattidu, e si sunu obbligados
Giugher a Beniaminu; e fit. rejone,
De istare a su cuntrattu e onestade
Pro liberare unu propriu frade,
100
Rispondesit Giacobbe, tristu e meschinu
Edducas senza fizu devo istare?
Zuseppe non b'est pius! e Beniaminu!
Simeone in presone! ite penare!
Ruben l'asseguresit su destinu
Promittit chi ambos frades diant torrare;
E de occhire duos fizos suos
Si non torrat sos frades ambos duos.
101.
Sa domo israelita est totta trista
Sighit sa carestia in Cananea,
Pustis chi hant consumadu ogni provvista
Cambiadu hat Giacobbe atera idea;
Tottu sos males si ponet in vista
No li mancat disgrazias, ne pelea.
Riflettit e si giamat a sos fizos
E lis dada avvertenzia e consizos.
102.
Narat Giacobbe: fizos caros, lueg'andade
A Beniaminu ancora bos giughide,
Leade donos, e los presentade
Ai cussu potente, e l'offeride,
Dinari, e donos cun umilidade
Su inari agatadu restituide.
Tales chi happat de nois cumpassione
E potedas salvare a Simeone.
103.
Sos fizos de Giacobbe si presentesint
A Zuseppe su frade non connotu,
Sos dinaris torrados li giutesint
Cun Beniaminu e cun sos donos tottu;
Trigu, e a Simeone dimandesint:
Dogni frade e su frade istat devotu.
Li presentat ancora a Beniaminu
Su fizzu de Rachel, frade uterinu.
104.
De Zuseppe est pius teneru su coro
Cand'hat bidu su frade pius amadu:
Los cumbinat, e tottu a modu issoro
Trigu, e dinari ancora lis hat dadu:
Lo dispacciat, e una tazza de oro
A Beniaminu in su saccu hat cuadu,
Mandat, e los arrestan in caminu
E d'est reu de furtu Beniaminu.
105.
Zuseppe esser dispostu s'est mustradu
De castigare cun crudelidade,
A Beniaminu pro haer furadu
Giuda proponet chi pro cussu frade,
Mezus haere a tottu castigadu
Narat Zuseppe a sos frades: «allargade»;
E pustis chi sos ateros dispazzat
Restat cun Beniaminu. e si l'abbrazzat.
106.
In s'attu a Beniaminu hat esplicadu
Chi fit Zuseppe su frade germanu,
A sos ateros frades puru hat nadu
Cun su modu pius dulze, e pius umanu:
«Zuseppe so, su chi hazis cummerciadu
Cun su modu pius barbaru, e tiranu!
Benide tottu, e tottu m'abbrazzade
Frade bos fia, e bos tepp'esser frade».
107.
Cessat dogni vinditta, e dogni furia
Bos siat perdonada ogni mancanzia.
Sezis salvos de famine e penuria
Istadebos inoghe in s'abbundanzia
Non bos faghent inoghe alcuna ingiuria
Non timedas alcuna esorbitanzia,
Bazi e giunghide a Babbu in conclusione
Chi de tottu est cuntentu Faraone.
108.
Bazi e gighide a babbu ostru e miu.
Nadeli tottu su ch'est suzzedidu:
Nadeli chi Zuseppe ancora est biu
Ch' istet allegru, chi gia m'hazis bidu:
Abbrazzademi e dademi un'adiu,
Siat viaggiu prontu e allestidu .
Faghide su viaggiu a totta fua
Gighide sa familia ostra e sua.
109.
Leade carros, bestes, ornamentos
Dinari e trigu, e provvista sobrada,
Giughidebonde de bestias, e armentos,
Zente e benes, cantu in domo b'hada;
Faraone ei sos Egizios sun cuntentos
Ispeto cun dizisu sa torrada,
Partin tottu unidos cun premura
De torrare e s'Egittu tenent cura.
110.
Arrivant a Canan tottu accuipaggiados
Narant a su babbu ch'ànt bidu e connottu
A Zuseppe, e los hat bene trattados;
Prestant donos, e regalos tottu;
Chi de Zuseppe fint ben informados;
Chi fit un'in s'Egittu su pius nottu.
Li narant, chi fit Zuseppe in conclusione
Guvernadore pustis de Faraone.
111.
Giacobbe dai sos fizos persuadidu
Anelat, e disizat cun passione,
Fizos tottu, e nepodes hat unidu
E partint a s'Egittu in unione.
In su caminu in su sonnu s'est bidu
Giamadu pro divina ispirazione,
Nandeli: «Parti chi Deus t'est ghia
«De torrare a Canàn atera ia».
112.
Giompesint a s'Egittu cun prestesa
Giacobbe cun totta sa sua discendenzia
Zuseppe cun affettu e teneresa
Lu rezit, e cun grande riverenzia,
Est servidu cun garbu. e gentilesa
Li prestat dogni fizu ubbidienzia;
Si bettesit Zuseppe in brazzos suos
E cuntentos pianghent ambos duos.
113.
Narat su babbu a Zuseppe cun lamentu
Falendeli sas lagrimas a riu:
Si morzo como, già morzo cuntentu
Proite chi lasso e tie in logu miu,
Ah Deus bonu! ite sorte happo tentu!
Zuseppe chi fìt mortu, eccolo biu
Zuseppe hat a sos frades cungregadu
De custa manera hat cunsizadu.
114.
Happ'andare a li narrer a Faraone
Chi inoghe est babbu. e parentela mea
Tottu pastores de professione
Impleu sempre usadu in Cananea,
Chi cherent pasculu, e protezione;
Rispondide in sa propria idea,
Si bos dimandat senza variare
Si terras in Gessèn nos podet dare.
115.
Zuseppe hat su babbu introduidu
A Faraone chi l'hat azzettadu,
Prontu l'hat promittidu, e cunzedidu
Sas terras ch'in Gessèn l'hat dimandadu
Proite chi Zuseppe l'hat servidu
Fidele, hat doghi grazia meritadu,
Giacobbe cun sa familia tott'unida
Si partit a sa terra cunzedida.
116.
Pustis sa carestia persistensit
Male in Canas, e peus in s'Egittu
Zuseppe cun su trigu chi acquistesit
Consolat dogni tristu, e poverittu,
Su tesoro e su Re aumentesit
Lu laudat pro meritu infinittu.
Non tenzende dinari a proporzione
S’hant benididu ogni terra, e possessione.
117.
Bidende sos Egizios affliggidos
Zuseppe mediadu hat a sos males.
Lis sunt terras, e benes restituidos
Cun pagare tributos annuales,
In custu istesint favoridos,
Interesses comunes, e Reales,
In paga pro su Re s'est s'istemada
Su quintu de ogni fruttu e de ogn’intrada.
118.
Sende bezzu Giacobbe, mudadu in sorte
Ecco chi dai Deus est giamadu:
Ruet infirmu, e l'avvisat sa morte
Zuseppe l'hat sos fizos presentadu
Sos fizos tottu li fattesint corte
E l'hana in s'ultim'ora visitadu.
Cumandat a Zuseppe a l’interrare
In Cananea, e l'hat fattu giurare.
119.
Innanti de si morrer hat predittu
Giacobbe cantu a sos fizos diat suzzeder
A un'a unu tottu hat beneittu
E morit: a sa morte deviat zeder,
Pianghent tottu; ogni fizu est afflittu
Pregant a Faraone a lis cunzeder,
De l’interrare in terra sa pius cara
Inue fit Abram, Esaù, e Sara.
120.
Creschet s'israelita discendenzia
In s'Egittu cun paghe, e cun ricchesa;
Faraone la trattat cun prudenzia
Cun amore benignu, e gentilesa.
Deus solus est d'eterna permanenzia
Sas cosas de su mundu no hant firmesa,
Morit Zuseppe, e morit Faraone
A s'Esodu a intender sa chistione.
121.
Ma primas de sos graves patimentos
Chi appesint sos Ebreos in s'Egittu
Cherzo puru esplicare, sos lamentos
De Giobbe su Patriarca pius afflittu,
Chi suffrende terribiles turmentos
Hat ottentu unu meritu infinittu,
Este mortu laudabile, o devotu
S'Ebrea libertade nd'hat connotu.
122.
Fit Patriarca, esempiu de pazienzia
Naschidu in Hus, santamente educadu;
De Abram fit sa sua discendenzia
Giustu, semplice e de Deus timoradu,
L'amesit sa Divina Onnipotenzia
E fìzos, e siendas l'hat donadu,
Fit riccu, e possidente in animales
Pius de tottu sos Res Orientales.
123.
Vivendo in sa pius felicidade
Sos fizos cun sas fizas avvertesit,
De amare sa Divina Magiestade
Dai chie ogni bene isse rezzesit,
Vittima puru cun solennidade
Devotu in olocaustu offerzesit,
Tales de iscancellare ogni peccadu
E Deus non s'essert disgustadu.
124.
Satanassu, chi sempre hat in disgustu
Sopera Santa, e cheret a peccare,
Odiesit a Giobbe, pro chi fit giustu
Pregat a Deus de lu castigare
Nende: «Eo non cheria ateru gustu
Si non de permittere a lu proare;
Tando s’hat a ischire s'est sinzera
Sa passienzia sua, e fide vera».
125
Ottenzesit dai Deus Satanassu
Chi tentare a Giobbe in sa firmesa,
Cun s’arte sua mandesit a bassu
Dogni fizu, ogni armentu, ogni ricchesa;
Cun d'unu entu ponet in fracassu
Sa domo, essende sos fizos in mesa,
Sas robas sa pius parte sunt furadas
Su restu dai unu fogu sunt brugiadas
126.
Unu nesit a Giobbe: «chi sos Sabeos
«Sos boes, e giumentos l'hant predadu
«Narat ater’unu; aggiunghendeli anneos
«Su fogu sas berveghes hat brugiadu
«Ater'unu li nat chi sos Cadèos
«Pro forza sos camellos s'hant leadu
«S’ateru chi unu entu (ite fastizos!)
«Rutu hat sa domo, e hat mortu sos fizos!»
127
S’alza Giobbe, e s’istrazzat su estire
Tottu dolente, sos pilos s'hat tusu
Isse avvezzadu sempre a godire
Fidi in mesu a sas lagrimas confusu
Creiat Satanassu de si occhire
Ma Giobbe chi de peccare no hat usu
Supportat tottu e adorat a Deus
Pro chi su perder s'anima fit peus.
128.
Cun coro fìrmu a terra s'est bettadu
Narat: Deus podet tottu, e no m'est nou:
Si morzo nudu, est ca nudu so nadu
Fatto contu chi essire devo dai s'ou
Deus tottu m'hat dadu, e m'hat leadu
Benedittu su santu Nomen sou!
Non peccat: e s'agatat Satanassu
Avvilidu, atturididu, e ogiu bassu.
129.
Novamente su Prinzipe infernale
Nende is custa manera si condolet
«Sa pedde anzena no est uguale
«A sa propria pedde, chi pius dolet»
Benes li podes dare tale e quale
Fizos ancora pro chi consolet,
Dami sa manu, dami permissione
Chi maltratte sa propria persone!
130.
Deus rispondet: Est in manu tua:
Dali cuddos turmentos chi tue chermes,
A ogni modu si podes t'agiua
Tenes permissu, ordines e poderes,
Salva sempre pero s'anima sua:
Custa non zedo, pro chi la pederes,
De nou isperimenta s'hat passenzia
Cun sa pius tremenda penitenzia.
131.
Satanassu iscadenat su velenu
S'ira, su grand'orgogliu, e i su fele,
Giobbe s'incontrat su corpu tottu pienu
D'ulzeras in su modu pius crudele,
Ma Giobbe nientemancu istat in frenu
Cumpattit tottu; a Deus est fidele,
Suffrit ogni turmentu, ogni dolore
Pro chi gai cumandat su Segnore.
133.
Dai testa a sos pes addoloridu
Marzidu tottu. e tottu appiagadu
In d'unu muntonarzu s'est frundidu
Pudende, e dai tottu abbandonadu,
Sende de sos dolores affligidu
Sa muzere avvilendelu l'hat nadu:
«Gai ses isimple, e a Deus favoris?
«Beneighende a Deus tue ti moris».
133.
Giobbe in s'attu hat rispostu a sa muzere:
Tue ses macca: A Deus impedimus?
Dogni bene azzettamus cun piaghere
Duncas proite su male non suffrimus?
Deus cumandat, est padronu, est mere:
Ligareli sa manu non podimus.
Est bisonzu prestare ubbidienzia
In tottu a sa Divina provvidenzia.
133.
Visitant tres amigos eccellentes
A Giobbe, e tottu umpare pianghiant,
E sende in pena, e dolores veementes
De s'alta Provvidenzia conferiant
Custos puru de Abram fint discendentes,
Tottu su Deus veru adoraiant
Non peccat Giobbe, e sagatesit sanu
Tantu l'hat fattu sa Divina manu.
135.
Ch'iste vile 'ispiritu malignu
Giobbe mancu hat in paraulas peccadu
A ite l'est servidu tant'impignu
Chi s'infernale Prinzipe hat usadu?
Istada est vana ogn'arte, ogni disignu
Giobbe fit giustu, e s'est giustu cunservadu
Tentende su Demoniu no acquistat
Bastat chi su tentadu bi resistat.
136.
Deus s'aggradat d'haer cumpatidu
Sas penas, e a Giobbe hat premiadu,
Robas e benes, l'hat restituidu
Pius riccu de innanti l'hat torradu,
Fizos sette, e tre fizas l'hat naschidu
E a morrer a bezzu l'hat lassadu,
Vivesit santu; est mortu santamente
Connotu hat su quartu discendente.
137.
S'idet in custu libru sa potenzia
Chi tenet subra a tottu su Criadore;
S'osservat de Satana sa violenzia
S'odiu, su velenu, su rancore:
S'idet ch'est premiada sa passenzia
S'idet chi est Deus su matessi amore,
Servat custu d'esempiu e de lezione.
Pro fuire ogni mala tentazione.
Cantigu segundu
Prinzipiada dae s'essida de sos Ebreos dae s'Egittu, sutta su cumandu de Mosè, e prosighidi fina a su Regnu de su Re Salomone.
1.
Pustis chi de sa Genesi cantesi
E de Giobbe saffligidu attentamente,
Iscugiademi tottu, si fattesi
Calchi isbagliu, Lettores, pro accidente
Mentres chi eo in sa niente mi fissesi
Espoinner de sa bibbia solamente,
Cantu b’hiat d'istruttivu e luminosu
Cun su modu pius breve e cumpendiosu.
2.
Su primu cantu hai finidu in sa morte
De Zuseppe s'amabile e Faraone,
Chi hat irricchidu e onoradu in Corte
Sos fìzos de s'Ebrea Nazione.
Como, un'ateru Re mudat sa sorte
Tottu riduit in afflizione.
Cant'ingannat e variat su mundu
S'osservat custu in su cantu segundu.
3.
Leggide attentamente, Cristianos
Custu cantu tenidelu in memoria,
De Mose, Zuighes e Soberanos
De Saul, e David bos dat s'istoria;
Fattos divinos, e nient'umanos,
Ch'istruint e bos ghiant a sa gloria .
Det fagher custu cantu conclusione
Pustis mortu su sabiu Salomone.
4.
Pro Re nou ins'Egittu hant coronadu
Atter'unu giamadu Faraone,
Cust'est crudele, e d'odlu impastadu
Inimigu a s'Ebrea Nazione,
A sos Ebreos tottu hat cumandadu
A cogher terra e a fagher mattone.
Tottu s'Egittu ancora s'est inimigu.
D'Israel, cand'innanti fìt amigu.
5.
Su Re in tronu non si creet siguru
Gherra o ribellione si timiat.
Cun su coro de marmaru e pius duru
Dogni die trabaglios lis cresciat,
A sas maestras de partu hat nadu puru
De occhire ogni fìzu chi naschiat:
Ma custas attendiana tottu a cua
Non nd'hat mortu nè Sepora nè Pua.
6.
Custas mastras devotas e umanas
Timende a Deus, no hant ubbididu,
Dana a su Re iscusas sas pius sanas
Chi lis hat custu fattu corregidu,
«Sas Ebreas non sunt Egizianas
«Custas avvisant pustis partoridu».
Gai s'Ebrea e provvida natura
Creschid'hat senza contu ne misura.
7.
Pustis su Re crudele hat intimadu
A s'Egittu una noa ordinazione;
Ch'in su riu currente haerent bettadu
Sos fizos de s'Ebrea nazione.
Chi sas pinzinnas solu haerent salvadu
Su restu tott'andet in perdizione
Los bettant in su riu totalmente
Mosè solu est salvadu pro a??????
8.
Sa fiza de su Re fit passizende
Bid'hat in mesu a giunco unu coffinu,
In su Nilu, e l'abberit coitende
Intro b’hiat incontradu unu infantinu,
Iss'hat pensadu chi s'abba undelende
L'hat gittu a s'oru, a su sou destinu;
Pro bellesa o pro amore intenerida
L'hat liberadu e salvadu sa vida.
9.
Si oltat a s'unida cumpagnia
Chi fit inie pro abbaidare,
Narzende: «Ah! si una tita eo tenia
«Pro l'allattare e pro mi lu pesare!»
Una pizzinna giamada Maria
Rispondet «A bi ando a nde chircare?
«Bae:» E partit cun gustu e meda brama
E gittu l'hat pro tita sa sua mamma.
10.
Termut hat su pizzinnu incumandadu
A sa tadaja in s'oru de su riu,
Custa fit mamma, e l'hat ben'allattadu
Cunservadu in salude, sanu e biu,
Sende mannu a Termut l'hat cunsignadu
Chi l'hat pagadu su tadagioriu
L'adotta custa fiza de su Rè
E a nomen giamadu l'hat Mosè.
11.
Fattu mannu Mosè, robustu e sanu
Cun frades e parentes, s’amaiat,
Dadu hat sa morte a unu Egizianu
Chi unu de sos frades iscudiat.
L'ischit su Re e luego dat manu
De lu tenner a mortu lu cheriat
Su Re pro l'arrestare luego mandat
Fuit Mosè; a Madian sin'andat
12.
Cun sa fiza de Jetru, ch'est Sepora
In Madian Mosè s'est cogiuadu,
Fiza de Sazerdote, e Re ancora
Cun cihe hat duos fizos generadu,
A su sogru serviat a dogn'ora
Chi l'hat amadu e l'hat beneficadu;
Ne hat tentu a birgonza e disonore
De fagher d'ervegalzu e de pastore.
13.
Unu die Mosè fit cun s'ama
In su monte Horebu pasturende;
Bidet in d'unu ru una fiama
Sempre allutta e linna non brugiende,
S'accostat e de ider tenet brama,
Ma cando s'est Mosè accurziende,
Deus li narat: «No avanzes tantu
«Isculzadi: Ue ses, est logu Santu».
14.
Narat s'Anghelu a Mosè: chi sos clamores
De sos Israelitas hat intesu,
Chi pro sas tirannias e dolores
Contra de sos Ebreos, fit offesu,
Chi fini ischiavos, pius de servidores
E cheret custu populu difesu.
Custu cumandu est riservadu a tie
Su Deus de Abram cheret gasie.
15.
Faghe prestu Mosè, a s'Egìttu anda
E libera s'Ebrea eletta zente:
Gasie a Faraone li cumanda
Nesit: «Non poto, so balbuziente»,
Lea sa verga iscude da ogni banda
Sa verga ti si oltat in serpente.
Pro fagher ogni cosa a perfezione
Leadi a frade totu, ch'est Arone.
16.
Faedda innanti sa familia Ebrea
E narali chi Eo ti mandesi,
Pro partire a sa terra Cananea
Chi ad Abramu e Isaccu promittesi.
Sa zente de s'Egittu ingrata e rea
Bastante fìn'a oe tolleresi,
Risolvedi a partire de una ia
Confida sempre in sa potenzia mia.
17.
Mosè a su cumandu hat ubbididu
E faghet a s'Egittu sa partida,
E s'est dai su sogru dispedidu
Cun muzere e familia tott’unida,
Arone fit de tottu prevennidu
S'impresa li fìt nota e suggerida
Andat custu e caminu a l'incontrare
E intrant a s'Egittu ambo sumpare.
18.
Send'in s'Egittu unu e ateru frade
Los agatant in pena e in turmentu,
Lis nesint: chi s'issoro libertade
Pro cumandu Divinu in manu hant tentu,
Ebreos tottu cuntentos istade
E pro miraculosu esperimentu,
Istesit dogni Ebreu persuadidu
De sighere a Mosè hant promittidu.
19.
Mosè s'est cuh Arone presentadu
A Faraone, inimigu crudele,
Nende: «Deus d'Abram hat cumandadu
«Chi liberes sos fizos d'Israele».
Restat d'insignu re pius airadu
Los persighit a morte s'infedele,
multiplicat tribaglios e anneos
In castigu a sos poveros Ebreos.
20.
Deh! lassalos andare pro unu tridu
A su desurtu, pro sacrificare,
A su Deus de Abramu hant connoschidu
Pro veru Deus e pro l'adorare!
Ma Faraone est pius inferocidu
Prosighit sempre a los mortificare,
Cumandat a sos commissos issoro
Fagherlos tribagliare a crebacoro.
21.
Aron sa verga in terra hat isbattidu
E bessit una serpe mostruosa,
Faraone sos magos hat unidu
E ponet in ridiculu ogni cosa,
Est pius pertinace e induridu
Non zedit sa superbia orgogliosa,
Non credet in miraculos, ne in Deus
Cantu pius l'hant pregadu, isso fit peus.
22.
Pro placare su barbaru Faraone
Deus hat decretadu sa venditta,
Castigat Re e populazione
Opprimit custa zente maleditta,
Ponet a tottu disperazione,
Dogni mama in s'Egittu istat afflitta,
Pro isterminare un'Anghelu cumandat
Ed ecco so castigos chi lis mandat.
23.
S'abba e su Nilu in samben hat mudadu
Ranas, Tintula, Muscas, Pestilenzia,
Utzeras, Tempestas l'hat mandadu
De randine e de fogu cun violenzia
Atilipirche e iscuru hat imbiadu
Deus mustrat sa sua onnipotenzia,
Pro emendare sos coros induridos
Bochit sos primos genitos unidos.
24.
S'Anghelu usesit grande attenzione
Pro non tener s'Ebreu alcunu male,
Tinghent sas portas cun sambene de anzone
De sas domos issoro pro signale,
Si leant tottu in manu unu bastone:
Si manigana s'anzone Pasquale,
Ecco sa Pasca issoro istituida
Istat prontu dogn'unu a sa partida.
25.
Timet su Re. Los pregat umilmente
Chi partant e si leent ogni equipaggiu,
Partint dai s'Egittu unidamente
Riccos d'oro e de prata e cu coraggiu,
Est de ghia una neula e sa zente
Cun colunna de fogu in su viaggiu.
Pro andare a sa terra Cananea
Passesint in s'Arabia Petrea.
26.
Si pentit Faraone pro lassare
Partire sos Ebreos prontamente,
Lis ponet fattu pro los arrestare
Cun esercitu forte, armas e zente,
S'Ebreu faghet lestru a viaggiare
Ed ecco su miraculu evidente,
Mosè iscudet sa verga in su mare
S'isparti s'unda e los lassat passare.
27.
Investit in su mare Faraone
Presumit chi lu passat tale e quale,
Si ponet s'unda in grande agitazione
E suffocat s'esercitu Reale.
Perit su Re cun dogni isquadrone
Non torrat a s'Egittu unu mortale
S'armat s'Ebreu cun armas issoro
E sighit su viaggiu cun pius coro.
28.
Sos Ebreos cun cantigos de gloria
Laudant sa Divina protezione,
Cantigu primu, chi trattat s'istoria
Sonat Maria sa sorre d'Arone,
Su Deus s'Israele dat sa vittoria
Isse fit baluardu e campione,
A mare sos Egizios gherreris
Carros, armas, banderas, cavaglieris.
29.
Patendo sidiu e famine viaggende
Cun su grande Mosè si condoliant,
Dai su Chelu s'istat provvidende
Dulze manna e provvista chi cheriant,
In so locos pius siccos camminende
Sas roccas de funtanas lis serviant,
Sende istracca sa zente Israelita
La disturbat su Re Amalecita.
30.
Impedit su viaggiu custu Re
Andat a su desertu e los parare,
Investit sos Ebreos e Mosè,
Los cheret distruire e dissipare,
Però su Capitanu Giosuè
Lu inchet cun valore singulare,
Cun pompa, cun applausos e gloria
Ottenet sos Ebreos sa vittoria.
31.
Avanzat sos Ebreos tottu unidos
Finza a Sinai allegros e cuntentos,
Ue de alzare sunt tottu impedidos
Benit cun su Signore a trattamentos,
Los giamat chi sunt fizos elegidos
Lis dat sas legges e cumandamentos,
Pubblicados a tottu unidamente
In custu modu e manera sighente.
32.
1. Unu Deus adora. 3. Non lo giures.
3. Sacra sas festa. 4. Parentes onora.
5. Non boccas. 6. Non lussuries. 7. No fures
8. Su falsu non testifiches ancora.
9. De hear femina anzena non ti cures.
10. Non disizen s'anzenu in nessun'ora.
Promittit s'osservanza dogni Ebreu
Ca sa legge est dittada da unu Deu.
33.
Intendet tottu sa oghe Divina
In mesu a lampos, saettas e tronos,
Paret chi est tottu Sinai in ruina
Neula, fumu e orribiles sonos,
Accumpagnat prezzettos e dottrina
Chi atturdit sos pius fortes e piu bonos.
Narat Mosè pro Divinu avvertimentu
Non pius idolos d'oro, non d'argentu.
34.
Narat Deus e Mosè cun ispettaculu
In Sinai e cun totta ammirazione,
De fagher s'Arca, Altare e Tabernaculu
Suggettu a sa custodia de Arone,
Li dat sa legge iscritta cun miraculu
Cun su propriu didu a perfezione,
In taulas de pedra pro durare
Baranta dies l'hat fattu firmare.
35.
Istraccos sos Ebreos d'ispettare
S'avvisadu Mosè, sa ghia sisoro,
Discurrent totalmente idolatrare
Su Deus de Abramu no l'hant in coro,
Dai Arone s’hant fattu formare
Pro Deus veru unu itellu de oro,
L'adorant e venerant tottu unidos
Cun cantigos e sonos repetidos.
36.
Los incontrat Mosè sacrifichende
Cun cantos, giogos, ballos e armonia,
A s'idolu de s'oro e venerande
Brugiad s'idolu e turbat s'allegria:
Segat sas legges chi lis fit gitende
Riprendet sa perversa idolatria,
In pena de s'errore committidu
Pius de trintamizza nd’hat bocchidu.
37.
Mosè in tanta pena e tant'anneu
Dai Deus su perdonu hat imploradu,
S'assolvet de sa culpa cada reu
Sa legge a nou iscritta lis hat dadu.
Offerit oro e gioias dogni Ebreu
Mosè su Tabernaculu hat formadu,
Faghet s'Altare ricca in dogni cosa
Cun s'Arca totalmente misteriosa.
38.
Pro offerer sacrifìcios dignamente
Fit Aronne dai Deus destinadu,
Ma duos fizos suos malamente
Cun incensu e cun fogu profanadu,
Si presentat a Deus ugualmente
Cumparit unu turbine infogadu,
E presente s'Ebrea nazione
Restat brugiados sos fizos d'Arone.
39.
Mosè de guvernare est disisperadu
Sempre male su populo prozedit,
Deus chi l'amat, l'hai consideradu
Settant'omines bezzos li cunzedit,
Tottu bravos pro l'haere aggiuadu
Ma nisciunu remediu suzzedit;
L'aggiuant si, sos settanta anzianos
Ma consizos e medios restant vanos.
40.
Sempre sa nazione est inchietta
Como pius chi non mai est importuna,
Disizat de s'Egittu erbaggiu e petta
Variat a momentos che i sa luna,
Non timet ne castigu, ne minetta
S'irà contra a Mosè tot'est comuna
No hat un'ora de tranquillidade
Lu murmurat sa sorre e i su frade.
41.
Unu d'ogni Tribù pro esploradores
Mosè in Cananea hat inviadu,
Chi b'haiat valentes gherradores
Deghe relaziones tottu hant dadu,
Caleb e Giosuè, custos terrores
Cun su narrer issoro hant superadu,
Su populu in sos varios sensos suos
Pius hat cretidu a deghe, chi no a duos.
42.
Caleb e Giosuè narant: prestu andamus
Pro acquistare sa terra promittida,
Fertile cantu mai disizamus,
De fruttos e de benes arrichida:
O frades coraggiu! ite ispettamus?
Arrischemus sa vida pro sa vida,
Partemus tottu e bos asseguarade.
Chi l'acquistamus cun fazilidade.
43.
Sos deghe su contrariu naraiant
Ma custos fint fingidos e birbantes,
A su populu Ebreu informaiant
Chi b'haiat gherreris e zigantes,
Sos Ebreos timiat e tremaiant
Faziles puru e sempre incostantes,
Ispantados de morrer in Canan
Cherent torrare in segus dai Faran.
44.
Rezende su Signore tantos tortos
Cun meda pertinacia e ingannos,
Sos fizos de Israele los cherent mortos
Non lassat de lis crescher sos affannos,
Sunt sos Amalecitas pius resortos
Lis ponent gherra e lis causat dannos
Meda sunt mortos, meda sunt fuidos
Vintos, abirgonzidos, avvilidos.
45.
Datan, Core, e Abiron ostinados
Faghent forte congiura e ribellione,
Pretendet su guvernu e altos grados
Si cheriant Sazerdotes che Arone.
Los ingullit sa terra, disgraziados
A s'inferru pro eterna dannazione,
Sos complices brugiados da unu fogu
S'agatan puru in su propriu logu.
46.
Pro fuire ogni briga, ogni ostaculu
Sa pretesa est de Deus dezidida,
Ponet sas vergas in su Tabernaculu
Sas Tribus, pro connoscher sa elegida;
Sa de Arone, cun grande ispettaculu
L'incontrant birde cun fruttu e fiorida,
Ecco cessada tanta ribellione
E connotu Pontefice est Arone.
47.
S'est dada preferenzia a sos Levitas
Pro su cultu e pro sacras funziones,
Degumas e primitias sunt prescritas
Sagros tributos e oblaziones;
Ritos e zerimonias infinitas
Abbas sagradas d'espiaziones;
Su Levita est in alta dignidade.
Ma siat uguale in santidade.
48.
Morit Maria, est Deus indignadu
No est in sos prezzettos ubbididu,
Mosè puru e Arone hana mancadu
Pro toccare su monte proibidu,
Bastaiat de l'haere faedaddu
Pro dare s'abba a su populu sididu
Morit Arone; riccu de ogni dote
Su fizu Eleazaru, est Sazerdote.
49.
Custu populu errante e ispossadu
Sighit sempre a Mosè a murmurare,
Dispreziat sa manna chi l'hat dadu
Su Deus de Abram a manigare
Sa petta de s'Egittu hat disizadu
Lu sighit su Signore a castigare,
S'Ebreu in su desertu est sempre alettu
Non mancat su castigu e su dilettu.
50.
Deus mandat serpentes velenosos
Pro culpa e peccados committidos,
De vint'annos in subra sos viziosos
Sunt tottu esterminados e battidos,
S'invocant a Mosè, ma birgonzosos
Cherent perdonu pro chi sunt pentidos,
Faghet Mosè de brunzu unu serpente
Mirat su fertu e sanat prontamente.
51.
Barant'annos patende sunt istados
Continu in su desertu sos Ebreos;
Cumplidos custos, sunt aggraziados
Si battint con su Re de Ammorreos.
Restant vittoriosos e onorados
Si sullevant in parte in sos anneos,
S'esercitu Amorreu est tottu in terra
Non restat unu iu in cussa gherra.
52.
Og su Re de Bassan grande zigante
Colare in terras suas non nd'hat passu,
Ma s’Ebreu cun animu bastante
Cun legges de gherreri e cun cumpassu
Non lassat in su Regnu un'abitante
Sas zittades reduit in fracassu,
Battit fieru e non faghet perdonu.
E de ambos duos Regnos est padronu.
53.
S'accampesit s'Ebreu già straccu
In Moab, su ch'innanti fit Maobitta,
Su Re Balac ch'intesu hat dogni attaccu
E de sos Amorreos s'isconfitta,
Imbasciada a Balaam mandat su maccu
Pro essere sa zente Ebrea maleditta,
Andat Balaam e lu cheret servire
Ma non podet s'impresa prosighire.
54.
In viaggiu sa bestia chi gighiat
A caddu pro tres boltas s'est firmada,
Cantu pius bastonadas li daiat
Tantu mancu sa bestia caminada,
Reprendet a Ballam chi l'escudiat
S'Anghelu lu separat cun s'ispada,
Lu minettat a morte si maleighet
E pro las maleigher las beneighet.
55.
Su Re Balàc a Balan lu minettat
Pro haer sos Ebreos benedittu,
Custu a lu consizare si suggettat
Magiarzu, impostore e imperittu,
Si mitigat su Re e s'acchiettat
Iscultat su consizzu maledittu,
Consizu de sortilegu ingannosu
Reu de culpa, impudigu e dannosu.
56.
Consizat chi sas bellas Madianitas
Si abbellent e si estan cun grandesa.
S'imbient tottu a sos Israelitas
Pro los sollecitare a s'impuresa,
S'aderent tottu a sas veneras gitas
Peccant e idolatrant cun pretesa,
Las disizant, las amant, las onorant
Sos Idolos de Madian adorant.
57.
Fines si leat su pugnale in manu
Bocchit a Zambri cun dun'istoccada,
Gai cheriat Deus Soberanu
Pro essere s'idolatra vendicada,
Cessat luego su fragellu istranu
S’istrage puru est luego cessada:
E fines pro su zelu chi hat mustradu
Sazerdotes pro sempre est confirmadu.
58.
S'unicu istratagemma Madianita
Disgrazia e ruina l'hat causadu,
Giosuè cun sa zente Israelita
Chimbe Res hat bochidu e massacradu
Fit s'istrage crudele e infinita
Chi appena hant sas virgines salvadu,
Balam ancora est mortu in mes'issoro
L'hat pagadu cun samben dai su coro.
59.
Iscoberit sa terra disizada
Mosè; però non b'est pottidu intrare,
Beneighet su populu e li nada
Sas leges chi deviat osservare,
Lis dividit sa terra conquistada
Andat a Monte Nebu a ispirare.
Morit. Tottu su populu est in dolu
Pianghet pro unu mese a disconsolu.
60.
Giosuè, in comandu costituidu
Si leat s'arca e passat su Giordanu.
No est dai sas abbas impedidu
Passat a pè asciuttu allegru e sanu:
In Gerico e Canan hat reduidu
Zittades e muraglias a pe pianu,
Cun sa trumba Divina sos pius duros
Ruesint dai se sos fortes muros.
61.
Chimbe Res tott’unidos los atterrat
A Gabaon difendet giustamente,
Firmat su Sole pro chi giustu gherrat
No lu lassat intrare in s'Occidente,
Leat sos chimbe Res e los inserrat
In una grutta e persighit sa zente,
Pustis chi sa vittoria ratificat
Los apiegat, bocchit e impicat.
62.
Pustis tottu sos Res si sunt unidos
Pro poder sos Ebreos superare,
Ma, sos Ebreos los hant aggredidos
A s'improvvisu e senza bi pensare,
Parte sunt mortos, parte feridos
Deus cheriat tottu a los domare.
Restant gai sos logos Cananeos
Bennidos in podere a sos Ebreos.
63.
Ecco totta sa terra promittida
Cun penas e tribaglios acquistada,
A sos Ebreos totta est dividada,
Da issos est servida e dominada.
Ecco chi Giosuè perdet sa vida
prestu enit sa sorte cambiada,
Morit puru su grande Eleazaru
E restant sos Ebreos senza amparu.
64.
Fines de sazerdotes est in cumandu
Hat votu in su zivile ogni anzianu,
Varias beniamitas in nefandu
Ruent e in peccadu tropp'istranu
Ah culpa grave! Ite fattu esercrandu,
Barbaru, disonestu e inumanu!
Pro oltreggiare una femina Levita
S'Israelita est contra a s'Israelita.
65.
Sas undighi Tribù si sunt unidas
Faghent de tant'oltraggiu aspras vinditas
Unanime imparare e resentidas
Intimat gherra e sos Beniamitas,
Cun attaccos e forzas repettidas
Dant soddisfazione a sos Levitas,
Restant interamente guasi distruttos
Gaba e beniamitas dissolutos.
66.
S'Ebreu abusat sa Divina legge
Sos Idolos adorat, che infedele,
Faghet ischiavu su populu e regge
Su Re Mesopotamicu e crudele
Finzas chi liberadu est custu gregge
Dai su capitanu Othoniele,
Torrant de nou a committer errores
De su Re Moab sunt servidores.
67.
Aod est capitanu generale
De su populu Ebreu cun grandesa,
A s'inimiga e zittade reale
Andat pro haer su Re in segretesa;
L'infilzat in sa matta unu pugnale
E fuit cun sobrada fazilesa,
Pustis hat investidu cun s'armada
Mortu nd’hat deghemizza tott'a ispada.
68.
Li suzzedit Samgar in su guvernu
Chie hat sos Filisteos persighidu:
Cun dun'arvada e cun zelu paternu
Seschentos Filisteos hat bocchidu
Valore raru, onore sempiternu,
Chi hat sa zente inimiga intimoridu,
In tempus de un'annu, su meschinu!
Si morit e los superat Jabinu.
69.
Debora profetissa los cumandat,
Ed ecco chi Jabinu dat s'attaccu,
Ma s'ardore mitigat e abblandat,
Zedit a su valore de Baraccu,
A Sisara Jabinu raccumandat
Chi ponzat sos Ebreos tottu a saccu,
Fuit Sisara ispintu e abbattidu
Jael cun dunu giau l'hat bocchidu.
70.
Mortu Baraccu e mancada Debora
Su Re Madianita lo superat:
S'Ebreu peccat, cambiat a dogn'ora,
A oras calmu e a oras s'alterat:
Est Idolatra e si pentit ancora
E Deus lu perdonat e tollerat,
S'eligit pro divina ordinazione
Prinzipe de S'Ebreu Gedeone.
71.
Gedeone est istadu preferidu
Prinzipe cun notabiles signales,
Custu hat sos inimigos assalidu
Cun trumbas e cun sonos musicales,
Ecco tottu s'esercitu fuidu
In vias tortas e logos fatales
Subra sa notte fuende a s'iscuru
Si sunu mortos inter issos puru.
72.
Guvernat Gedeone barant'annos
Cun valore e cun animu gagliardu,
Non s'attrivit pius fagherli dannos
Unu Madianita non testardu
Si morit cun settanta fizos mannos,
Senza contare Abimelech bastardu,
Fattu cun concubina Sichemita
Inimigu a sa zente Israelita.
73.
Su burdu de guvernu intrat in brama
Tottu est pienu de crudelidades:
S'intendet cun sa zente de sa mama
E si bocchit sessantanoe frades,
Lu faghent in Sichen cun grande fama
Prinzipe Ebreu cun solennidades,
Si salvat unu solu a s'aggressore
Giamadu Joatan, frade minore.
74.
Mancu haiat tres annos guvernadu
Su birbu, fratricida, micidiale,
Chi l'hant sos Sichemitas degradadu
Sudditos lu cherent tottu male,
Però cust'assassinu infuriadu
In Sichen semenadu b'hat su sale.
Sos chi l'hant dadu onore e prinzipattu
Hat mortu in ricumpensa e hat insfattu.
75.
Sighit sa gherra, a Thebes dat s'assaltu
E bincher dogni armada e dogni forte,
In mesu a tanta briga subrassaltu
Cheret sa culpa sua e giusta sorte,
Chi una femina a pedra dai log'altu
L'iscudet e li dat colpu de morte,
Cumandat chi l'haerent accabbadu
Pro non morres gasie disonoradu,
76.
Thola est fattu zuighe, e mortu custu
Lairu in tale impleu li suzzedit.
Torrat s’Ebreu a s'errore vetustu
A su Deus de Abramu male prozzedit,
Deus in pena est pro castigu giustu
A Filistim vittoria cunzedit,
Fini ischiavos, ma pustis emendados
Istesint da Jeffe liberados.
77.
Pentidos de sa culpa sos Ebreos
Jefete sos Amorreos annichilat,
Invidiosos sunt sos Efrateos,
Custos puru in s'ispada los infilat.
Non lassat in guvernu Filisteos
A chie occhit, a chie mutilat;
Fatt'hat votu chi a Deus diat dare
Su ch'innantis li diat incontrare.
78.
Sende torrende a domo vittoriosu
Bidet sa fiza e devet esser morta.
Narat: fiza mia! Ite fattu penosu
Tue a su sacrifiziu t'accunorta:
Duos meses de tempus luttuosu
Li pregat e a morrer s'est resorta,
Su votu fattu a Deus ratificat
S'unica bella fiza sacrificat.
79.
Mortu Jefte zuighe est Abesone
Pro haer sos Ebreos guvernadu,
A custu suzzedit Abialone
In fattu sou Abdone hat segundadu.
De pustis s'invincibile Sansone
Est istadu a nascher annunziadu.
A sa mamma cun s'Anghelu Divinu
Pro atterire s'orgogliu Filistinu.
80.
Narat s'Anghelu a sa mama de si astenner
De ogni cos'immunda, birra e binu,
Mentres ch'in sas intragnas deviat tenner
Su fizu Nazzarenu e peregrinu,
Fit benzende su tempus de trattener
Su furore e orgogliu Filistinu,
Obbidiat a s'angelica idea
Naschet Sansone, azzotta Filistea,
81.
Fattu mannu Sansone, ed azzegadu
De una femina bella Filistea,
No hat mancu a sa naschida miradu
Fit avvertidu e non mudat de idea,
A tamnata a pretendere est andadu
In su viaggiu hat sa prima pelea,
L'incontrat pro accidente unu leone
Gherrant umpare e balanzat Sansone.
82.
Andende a isposare passaiat
Custu liberadore de Israele,
Ue cuddu leone mortu haiat
E l'incontrat in bucca tantu mele,
Lu ponet in enigma e si creiat
Chi s'isposa in s'affettu fit fidele.
«Su chi divorat su cibu m'hat dadu
«Su pius forte su dulche m'hat donadu».
83.
Su partu fit de dare unu bestire
A trinta giovaneddos de brigada,
Su segretu a s'isposa hat fattu ischire
Ma custa sende a morte minettada,
Finta puru e timende de la occhire,
Isveladu hat s'enigma e tottu nada
Sos Filisteos nesint a Sansone:
«Cuss'est su mele in bucca e su leone».
84.
Sansone pius s'adirat e s'annozzat
Partit luegamente in Ascalone,
Ue bocchit trint'omines e ispozzat
Senza perdonu e senza cumpassione;
Si leat sos bestires e islozzat
Pagat sa posta pro chi fìt regione,
Beru chi l'hant traighidu e burladu
Ma cun custa de samben hant pagadu.
85.
Partit Sansone cun dispiaghere
A sa domo patema s'est conduidu,
Pensende chi non torre, sa muzere
S'est cogiuada cun ateru maridu,
Narat Sansone: chi morrer ischere
S'offesa non si ponet in olvidu,
Cust'est pro m'esser fattu Filisteu
Lu so naschidu e cherz'essere Ebreu.
86.
Sansone leat tregherentos mazzones
Lis ligat in sa coa fenu alluttu
S'iscappant in campagna e bidatones,
Arbores e laores hant distruttu,
Binzas e Filisteas possessiones
Zedint a sas fiamas ogni fruttu,
Lu chircant sos offesos Filisteos
E bi lu dant ligadu sos Ebreos.
87.
Ligadu in mesu armanda Filistina
Truncat sas funes e inferocidu,
Leat in manu una barra ainina
Milli nd'hat mortu, su restu est fuidu,
Bessit una funtana cristallina
Da una dente a bier chi est sididu,
Sende prinzipe Ebreu nomenadu
Sansone est de Dalila innamoradu.
88.
Si mustrat cust’amante disonesta
A s'amadu Sansone lamentosa,
Finzas chi dogni cosa est manifesta
Sa patria favorit s'ingannosa,
Sende dormidu li radet sa testa
No hat pius cudda forza istrepitosa,
L'inzegat, lu bastonat e lu ligat.
Li faghet milli beffes e fatigat.
89.
Festas sos Filisteos fint fattende
Sende in Gaza sa zente cungregada,
Sos pilos a Sansone fint creschende
L'avvisant pro lu ider sa brigada,
Sas colunnas inue fint ballende
Nd'hat ruttu e s'est sa zente sutterrada,
Morit Sansone cun sa zente unida
Pius nd'àt mortu morzende, chi no in bida.
90.
Guvernende Heli, Noemi hat cogiadu
Duos fizos cun duas Moabitas,
Si morit ambos. Cas'isfortunadu!
Sas nuras sunt battias e afflittas,
Ruth hat sa legge Ebrea professadu
A Betlem cun sa sogra si sunt gittas,
Ue incontrant parentes pro accunortu
De cuddu Elimelech maridu mortu.
91.
S'incontresit cun Boz, chi si dignat
De ischire chic est Ruth pro l'azzerare,
Connotta, la preferit e carignat
In su campu la lassat ispigare,
Gighet orzu a Noemi, chi s'impignat
De cogiuare a Ruth cun Boz unipare,
Consizzat a sa nura: «anda pulida
«Pro aggradare a Boz e benestida».
92.
L'imbiada a s'arzola a si corcare
Sutta sos pes de Boz ben'impompada,
Ruth preghesit a Boz de li bettare
Su mantu pro chi s'essere amparada,
«A mie pro muzere» nadu l’hada,
«Ti so parente e mi podes leare
Rispondet Boz: «Eo ti ponzo mente
«Bastat chi zedat s'istrintu parente».
93.
Fit legge firma e prezzettu ubbididu
E dai sos Ebreos osservadu,
Chi su propincu a su maridu
Sa viuda s’haeret isposadu.
Su pius propincu hat cun gustu zedidu
Custu derettu e sind'est cuntentadu
E cun forma e cun depida cautela
Zedit a su derettu e parentela.
94.
Hapida sa dispensa o sa licenzia
Cun cuntentu e sobradu piaghere,
Boz subitu s'est movidu a clemenzia
E a Ruth s’hat leadu pro muzere,
Tant’hat fattu s'Eterna Provvidenzia
S'Ente Supremu e de su mundu mere,
Generat a Obed custu massaju.
Babbu d'Isaia e de Davide giaju.
95.
Anna isterile e sempre in disizzu
De tener prole e faghet orazione
Offerzende su sou primu fizzu
A Deus cun perfetta devozione,
Li naschet Samuele. Dogni fastizzu
Zessat tormentos e afflizione;
Appena in sos tres annos istitadu
Lu dat a Heli pro l'haer allevadu.
96.
Sos fìzos d'Heli hant pustis prozzedidu
A sa legge divina indignamente;
Heli no hat che babbu correggidu
Los curreggit appena e levemente,
Deus pro tale culpa hat. permittidu
Morrer sos fizos d'Heli istranamente,
In sas battaglia cun sos Filisteos
Lis leant s'Arca e perdent sos Ebreos.
97.
Est Heli ogni cosa manifesta
Cun pretesa e notizia recente,
Intendet sa notizia funesta:
«Lead'est s'Arca» e ruet d'accidente:
In su ruer segadu s'hat sa testa.
Giughent s'Arca in Azoto allegramente;
La collocant cun grande acclamazione
A dainanti de s'idolu Dagone.
98.
S'Arca e Dagone non sunt ambos santos
Non podent esser ambos prodigiosos,
Ruet Dagone e si faghet a cantos:
B'hat males in Filistim contagiosos,
In Azoto s'aunit tottu cantos
Remittint s'Arca a Betsames paurosos
No la rezzint che veros Israelittas
Morint in pena immensos Betsamittas.
99.
Essende direttore Samuele
In Masfatta fattesit congregare
Tottu cantos sos fizos de Israele
E los faghet pregare e digiunare,
S'est atterradu dogni idolo infedele
Su Deus veru torrant adorare;
Los attacat s'armada Filistina
Ch'in mesu e tronos incontrat sa ruina.
100.
Bennidu Samuele a sa ezzesa
Affannosa e decrepita edade,
Non potende servire cun destresa
Su populu est cun tott'attividade,
Cunferit a sos fizos ogn'impresa
Guvernant male e cum severidade,
Sos Ebreos unidos si lamentant
Chi cherent unu Re li rappresentant.
101.
Samuele proponet chi diant tenner
Apende Re ispesas e tributtos
Non lassant sos Ebreos de sustenner
Sun firmos e a tottu risoluttos,
«Cherimus Re, benzat su ch'àt a benner
«Gabellas, donativos, istituttos».
Pro consizu divinu Samuele
Nomenesit a Saul Re de Israele.
102.
Saule primu Re s'est numenadu
Sabiu, bellu e de alta istatura,
Narat intantu hat a Jabes assediadu
Sos Jabitas si trement de paura,
E pustis chi est s'Ebreu umiliadu
L'inponet una pena sa pius dura,
(Che maccu e furibundu l'alzat s'estru)
De nde ogare a tottu s'oju destru.
103.
Saule assaltat s'inimigu campu
Subra su monte, cando fint dormidos,
Manizzat s'arma e ispada che lampu
Restant sos Ammonitas destruidos
A pagos de fuire hat dadu iscampu
Medas sunt mortos, ateros feridos.
Sos chi fint de Saule discuntentos
L'azzettesint pro Re e fint cuntentos.
104.
Saule hat tentu sa cussenzia netta
Sos primos duos annos ch'hat regnadu,
Pustis che sazerdote e che Profetta,
Isse hat offertu e hat sacrificadu,
Cun iscusa e cun massima inderetta
Chi med'a Samuele hat ispettadu,
Samuele l'hat de maccu curreggidu
Ca no fit sacra e de sacru hat servidu.
105.
Jonata cun su solu iscudieri
Surprendent s'inimigu a s'ispessada,
Cun coraggiu e ardore de gherreri
Intrat subra sa notte in mes'armada,
A chie est mortu, a chie est presoneri
Supplit Saule. Sa zente isbaragliada
S'agattat, dispersa e disunida
Senza pensare hat perdidu sa vida.
106.
Saule pena de morte hat intimadu
Cun giuramentu a s'annada presente,
Pro chi nisciunu haeret manigadu
Senz'intrare su sole in s'occidente,
Unu pagu de mele hat assazadu
Jonata senz'ischire pro accidente.
Pro disgrazia sua e m'ala sorte
Su babbu lu cundennat a sa morte.
107.
Su populu hat a Jonata salvadu
Pro no haer delittu committidu,
Samuele a Saule hat comandadu
Comente fit dai Deus suggeridu,
De haer s'Amalecita isterminadu
Ch’haeret zente e siedas distruidu
Distruit si, però su Re salvesit
Cun medas animale chi catturesit.
108.
Samuele custu fattu hat curreggidu
A Saule cun minettas e l'hat nadu,
Chi a Deus non fìt agradessidu
E chi deviat esser castigadu,
Ca su prezettu no hat obbedidu
E chi su regnu sou fit zessadu.
Samuele abituadu a obbedire
Present'isse, ad Agag faghet bocchiere.
109.
Samuele a Davide nomenesit pro Re
Connottu dai Deus pro pius dignu,
Ecco a Saule ch'est foras de sè
Lu guvemat s'ispiritu malignu.
Ischit chi fit su fizu Jessè
De s'arpa sonadore a tott'impignu,
L'avvisant pro sanare sa mania
A Saule cun su cantu e armonia.
110.
Saule l'hat rezidu cun amore
E si l'hat fattu iscudieri sou,
Pro chi li curait su furore
Dogni die cun cantu e sonu nou,
Sende Golia su pius gherradore
Zìgante e pro duellu fattu a prou
Intimant sos superbos Filisteos
Duellu dezisivu a sos Gìudeos.
111.
Davide su duellu hat azzettadu
Faeddat a Golia dai attesu,
Cun d'una frunda e de bastone armadu
L'hat segadu su fronte mesu mesu,
Ecco custu zigante appoderadu
Chi ruet mortu a matt'a terra istesu,
Cun s'arma sua e cun motivu giustu
L’hat segadu sa testa dai su bustu.
112.
Su populu s'est postu in allegria
E cungregadu in sa Reale Corte,
Laudat a Davide pro chiss'ebbia
Hat mortu su zigante su pius forte,
Ma Saule est intradu in gelosia
E cheret a Davide dare sa morte;
E li fibrat sa lanza totta in una
E si salvet su colpu pro fortuna.
113.
Pustis cun fide finta e dispiaghere
Pro li occhire chentu Filisteos,
Sa fiza l'hat conzessu pro muzere
Ma no amat vittorias ne trofeos,
Jonata lu difendet cun piaghere
L'amat Micol e tottu. sos Ebreos,
De custos avvisadu e avvertidu
Davide dae sa Corte s'est fuidu.
114.
Saule feroce appena hat ischidu
Chi fit d'Achimelech accasagiadu,
Tottu sos Sazerdotes hat bocchidu.
Pro fortuna Abiatas s'est salvadu,
Davide in ogni puntu est persighidu
Nabal ogni provvista l'hat negadu;
Davide de lu occhire lu minettat
Ma sa prudente Abigail l'acchiettat.
115.
Davide a su desertu s'est fuidu
Non tenet de gherrare intenzione
Saule l'hat puru inie persighidu
Cun trintamizza armados d'isquadrone,
Ma intresit Davide tropp'attrividu
A sa regia tenda e padiglione.
Cando dormit Saule e si recreat
Sa lanza e una tazza nde li leat.
116.
Pustis li bettat boghes dai lontanu
Avvilende su suo generale,
No l’hant mortu, proite fit umanu
Fit sogru e re, e non l'hat fattu male,
Saule si pentit pero tott'in vanu
Lu cheret puru in sa domo reale.
Ma Davide dai larghu si lu mirat
E a domo de Achis si retirat.
117.
Faghent sos Filisteos unione
Contra Saule e zente Israelita,
Sunt sos Ebreos in perdizione
Perit s'armada in s'istragge infinita,
Restat Saule in disperazione
Narat a s'Iscudieri: Ah! no, coitta;
Dami sa morte cun s'ispada tua»
«No» rispondet: s'est mortu cun sa sua.
118.
Ischit Davide chi Saule hat finidu
Gai sas dies suas malamente,
Pro l'allegrare unu s'est attrividu
De li gigher sa benda pro presente;
Pero Davide sind'est resentidu
E l'hat fattu occhire prontamente.
Castigadu hat sa vana presunzione
Fit unu sogru e Re in conclusione.
119.
Davide est dai Deus comandadu
De partire luego in sa Giudea,
Ue tottu pro Re l'hana acclamadu
Tantas Tribus sunt de atera idea,
E Re a Isboseth hant nominadu.
Custa zente incostante, ingrata e rea
Si l'hat mortu in lettu a tradimentu
Ma sa morte pro premiu nd'hat ottentu.
120.
Ecco chi sas Tribus de sos Ebreos
Lu connoschent pro Re in unione.
Fini in Gerusalemme sos Jebuseos
Tottu los mandat in perdizione,
In mesu a tanta glorias e trofeos
Leat sa fortalesa de Sione,
Inue fabricadu m'hat de nou
Palattos pro sa sede e tron sou
121.
Gerusalemme Davidica zittade
Est pustis dai tottu rispettada,
S'Arca divina cun solennidade
Cheriat in Sione collocada,
Partit Davide cun totta umilidade
Cun zente meda e l'haer trasportada:
La toccat Oza pro chi si tremiat
Morit in s'attu ca dignu non fiat.
122.
Sa morte d'Oza hat postu apprenzione
E s'est totta sa zente impaurida,
Passat in domo de Obededone
Inue cun rispettu est accoglida,
Pro cussu dogni benedizione
L'est dai s'Arca Santa cunzedida,
S'incoraggint de nou a la leare
A Sione fit bisonzu e la portare.
123.
Partin de nou. Su populu intonat
Cantigos sacros cun pompas e galas,
Davide si ballat e cun s'arpa sonat
Sos Levitas la giughent supra palas,
La circundat su populu e coronat
Current a bolu, che chi gittant alas,
Michol si beffat cando passat s'Arca
Pro ballare e cantare su Monarca.
124.
Collocat s'Arca in su monte sagradu
Faghet Davide de paghe oblaziones,
A d'ogni Israelita hat cuntentadu
Cun donos puru e retribuziones
Deus tando a Michol hat castigadu
Sas beffes suas e irrisiones,
Ite pius castigu e pius fastizu
D'esser Reina e morrer senza fizu.
125.
Davide che piedosu Sovranu
Cheriat unu Tempiu fabbricare;
Ma de custu impedidu l'hat Natanu
Profetta, chi l'hat nadu a lu lassare,
Mentres bi diat haer mezus manu
Pius potente pro l'edificare,
Deus l'hat promittidu ogni favore
Ma su Tempiu ha su sou successore.
126.
Davide puru s'hat fattu tributarios
Sos Filisteos cun sos Moabitas,
Pro chi fini inimigos e contrarios
Cun Ammonitas e Amalecitas;
Chie pro forza e chie volontarios
Si faghent tottu veros Israelitas
Cantu a Miphiboset hat istimadu,
S'ammentad chi su babbu l'hat salvadu.
127.
Como in triunfos, come in vituperiu
Pustis ch'est Santa sa cussenzia rea,
Davide hat cummitidu s'adulteriu
Cun sa bella ed ermosa Betsabea:
S'abbusat troppu de su grande imperiu.
Si servit de s'astuzia sa pius fea,
Appenas chi fit raida hat ischidu
Chi tentat de occhire su maridu.
128.
Dae sa gherra pro corcare umpare
Cun sa muzere s'innozente Uria,
L'avvisat. Non b'est cherfidu corcare
L'imbiat a sa gherra un'attera ia
Avvertit a Joab de l'impostare
In logu forte pro essere battia
Betsabea; e risultat s'attentadu,
E cun issa Davide s'est cogiuadu.
129.
Grande offesa a su Deus Soberanu
Est istad'unu e ateru peccadu,
Poveru Uria! Cun barbara manu
L'hat fattu morrer in su campu armadu!
Mort'Uria, represu l'hat Natanu,
Gasi fit dai Deus cumandadu.
Lu minettat cun animu severu
Flagellos, ch'at offesu su Deus veru.
130.
Davide s'est pentidu cun fervore
A dogni penitenza s'est resortu.
Ma pro primu castigu su Creadore
Su fìzu sou a Betsabea mortu,
Ecco a Davide in timore e tremore
Mancu male, li servit de accunortu,
Chi li naschet su fizu su pius abile
Cun Betsabea, Salomone affabile.
131.
Non mancat a David afflizione
No hat ancora sa culpa iscontadu,
Su fizu primu, su brutale Ammone
Hat sa propria sorre violadu,
S'ateru fìzu, su birbu Assaline,
Pro vinditta ad Ammone hat isvenadu,
Assalon si fuit dae sa Corte
Abbirgonzidu ca timet sa morte.
132.
Una femina astuta in bellu gabu
Cun paridades, medios e consizu,
Unidos a s'astuzia de Moabu
Placat su Re e perdonat su fizu,
Dae Gessur giamadu l'hat su babbu
Ch'ismentigat dolores e fastizu.
Torrat in corte su fizu Assalone
E ponet a su babbu in perdizione.
133.
Postu in Corte s'est fattu populare
Trattat a tottu cun rara clemenzia,
Fit arte sua de ischire ingannare
A tottu cun fingida cumpiaghenzia,
Faghet congiura pro detronizzare.
A su propriu babbu cun violenzia,
In effettu l'attaccat pro lu occhire
Ma Davide faghet prestu a si fuire.
134.
Intrat in sa Zittade che triunfante
Cun totta gala su fìzu crudele,
Cun sas muzeres de su babbu errante
Faghet ingestos; lascivu, infidele,
Malignu iniqu, in tottu esorbitante
Pro sos consizos de Achitofele;
Non li torrat pius a contu su fuire
Est su babbu forzadu a resistire.
135.
Intrat in guerra una e ater'armada
E formnana un'attaccu sambenosu,
S'armada d'Assalone est fracassada
Achitofel s'impiccat de paurosu
Assalon fuit a sa disisperada,
In mesu a chercos e littu buscosu
Currende a briglia isolata a totta fua
S'impiccat cun sa propria trizza sua.
136.
Ischit Joab, chi si fit impiccadu
Cuncurret lestru pro l'haer finidu:
Tres dardos in su coro l'hai ficcadu
Davide est de sa morte risentidu.
Fit fizu e l’hat piantu e lastimadu,
Ancora chi ribelle e aburridu,
Da su male est bennidu su peus
Tott'est istadu ch’hant offesu a Deus.
137.
Sos d'Israele sunu tottu umiliados
A Davide cun affettu singulare.
Pro lu ponner in tronu sunu andados
A su Giordanu pro l'accumpagnare.
Ma sos de Giuda si sunt avanzados
A dainanti de tottu a l'incontrare
Naschet inter tribus sa gelosia
Ed ecco ribellione atera ia.
138.
Davide ogn'inimigu hat perdonadu
Cheret paghe e non cheret confusione.
Seba arrogante s'est solu iscartadu
Sonende trumbas faghet ribellione,
Ma Davide in Gerusalemme torradu
Est rezidu cun totta acclamazione.
No l'hat mancadu medios, nè valore
De destruire a Seba seduttore.
139.
Davide faghet Amàsa generale
Pro persighire a Seba disizosu.
Joab non l'amat e lu cheret male
Pro su generalatu invidiosu,
Li passat in fiancos su pugnale
Finghende dare unu abbrazzu amorosa
Chircat a Seba ue fit retiradu
E bilu d'hat in manos istestadu.
140.
Ecco dogni tumulto ch'hat cessadu
Ecco a Davide pacificu e in gosu,
Ecco ch'est dogn'Ebreu umiliadu
Eccol'in paghe, in tronu e in reposu
Su populu Davide hat numeradu
Pro cumparrer potente e vittoriosu
Incontra sa divina indignazione.
E castigat sa vana presunzione.
141.
De tanta vanidade resentidu
Cun su Profetta Gad l'hat ordinadu,
Chi de tres penas haert elegidu
Davide mezzus sa peste hat preferidu
Famine, gherra o peste e seberadu.
Pro tres dies pero s'est ingannadu.
Ah! Cant’hant causadu sos peccados
Settantamizza morint appestados.
142.
Ah! suprema e tremenda penitenzia
Canta zente distrutta e affligida!
Pregat Davide sa divina clemenzia
Contrittu offerit sa propria vida,
Basta chi zesset tanta pestilenzia
Contra a sa nazione infierida
Narat a Deus: «sa morte eo cheria
«Pro chi connosca ch'est pro culpa mia».
143.
Davide si ponet in orazione
Si pentit de offesas e peccados,
Cumponet salmos cun devozione
Tales d'esser sos sudditos salvados
Deus si movet a cumpassione
E culpas e peccados sunt burrados.
Li cunzedit sa grazia chi pedit
Zessat sa peste cando s'ira zedit.
144.
Davide cumponit armonios cantos
Sos cales sos fideles veneramus,
E los tenimus pro pios e santos
Ch'in tottu sas Ecclesias los cantamus,
Cando mai pius glorias e bantos
Su babbu de Gesus puru lu namus!
Ghie mai in sos fizos de Adamu
Dignu pius de Davide e de Abramu?
145.
Davide est bezzu e in conclusione
Devet lassare mundu, tronu e corte,
Coronat a su fizu Salomone
In isse ruet dogni donu e sorte,
In su morrer non b'hat distinzione
A nessunu perdonu dat sa morte,
Mortu de settant'annos e pentidu
Dae Deus amadu e favoridu.
146.
Canta pena in Gerusalemme e piantu
Cantos sospiros, cantas affliziones!
Cando trofeos dai tantu in tantu
Cando tormentos e seduziones,
Como peccat Davide e come est santu
Como turbat in sas avversiones,
Come como pastore e come Re
Homine, siat regula pro te.
147.
Fit Adonia su fizu mazore
De Davide. D'esser Re custu hat pretesu.
Ma Salomone ancora chi minore
De sa pretenzione fit offesu,
Fit coronadu e veru successore
E hat dogni malizia cumpresu,
Faghet bocchire Adonia e Joabbu
Cun Semei odiados dae su babbu.
148.
Cumparet Deus a su nou Re
Narzendeli in sa santa visione,
«Salomone, ite cheres dai me?
«Su chi cheres ti do, pedi e dispone,
«Dogni misericordia est in Te,
«Umile li rispondet Salomone,
«Pro guvernare giustu e cun prudenzia
«Dami dozilidade e sapienzia».
149.
Sagatat Salomone sapiente
Chi simile in sa terra non nd’hat nadu
Si faghet riccu, affabile e potente
Pro chi sos bene hat dispreziadu,
Dad primu esperimentu un accidente
De duas mamas l'hat rappresentadu;
Chi dormidas umpare e in comunu
Cun duos fizos, mortu bind'hat unu.
150.
Cumparent ambas a su disafiu
Su Re iscultat e tottu hat cumpresu,
Ambas sas mamas pretendet su biu
Su mortu lassant in su lettu istesu,
Narat Salomone: «Este giudiziu miu
«Chi si partat su iu mesu mesu;
«Non b’hat proa nisciunu et est rejone
«Ch’happedas ambas duas sa porzione».
151.
Sa falsa mama narat a lu partire
Ma sa vera no hat acconsentidu,
Repugnat sa natura de lu occhire
E mezzus l'hat a s'atera zididu,
Ordinat Salomone e lu zedire
A custa, ca de custa fit naschidu,
Sapiente giudiziu e sinzeru
Chi hat ammiradu s'universu interu.
152.
Salomone est dae tottu istimadu
Est su Re in Levante pius potente,
De sos ateros Res est rispettadu
Su pius fort'est in benes e in zente,
A su Deus de Abramu hat fabbricadu
Su Tempiu su pius riccu ed eminente,
L’hat de oro e de marmuru arrichidu
Chi simile in su mundu non s'est bidu.
153.
Sett'annos est istados fabrichende
Custu Tempiu cun tota attivitade,
Pustis cumpridu, adorante e preghende
Posta b'hat s'Arca cun solennidade,
Cun Sacerdotes e sacrifichende
Animales de ogni calidade;
L'hat dedicadu cun coro sinzeru
E beneighet su populu interu.
154.
Cumparit Deus un'atera ia
Ai custu grande Re in visione,
Li narat: «S'ubbidis a sa legge mia
«Su regnu est tou senza divisione,
«Ma si committis calchi idolatria
«A fizos tuos senza remissione,
«De benner su castigu, ista seguru
«De destruer su Tempiu e terras puru».
155.
Già sa Reina Saba est informada
De custu Re pius riccu e sapiente;
Pronta cun donos s'est determinada
A su viaggiu a lu ider presente,
Da chi l'hat bidu e chi trattadu l'hada,
Hat nadu chi sa fama fit niente,
Posta in sa paridade e proporzione
De cantu su ch'in se fit Salomone.
156.
Dogni naschidu est suggettu a s'errore
Custu Re sende sabiu hat mancadu
Essende bezzu s'est dadu a s'amore
Settighentas muzzures s'hat leadu,
Tottu reinas cun grande orrore
Sos idolos issoro hat adoradu
Est dissolutu e senza sas reinas
Hat leadu treghentas concubinas.
157.
Ue est andada tanta sapienzia?
Ue sa dozilesa e bonu coro?
Ue s’alta e divina confidenzia
Chi l'hat dadu dottrina, prata e oro?
Pro feminas mudadu hat de cussenzia
Cun adorare sos Deos issoro
Ue puru sos donos de natura
Cun cantigos chi narat s'iscrittura.
158.
Salomone sas dies hat finidu
Unica fama in su mundu hat lassadu
Eo mi creo de s'essere pentidu
Ma no so zertu de s'esser salvadu.
Opera suas hapo legidu e bidu
E confido de s'essere emendadu,
Ma su regnu divisu hat a restare
Su fizu sa notizia nos det dare.
Cantigu terzu
Cumprendede s'istoria de su populu Ebreu. Pro attere noighentos annos. Faeddada de sos Rese, de Giuda e de Israele; narada de Tobia e de Giuditta; de Susanna e de Ester. Cantada sa distruzione de su Tempiu; de s'ischiavitudine in Babilonia e de sa liberazione de su populu Ebreu; sighidu cun sa riedificazione de su Tempiu; narada sas gherras de sos Macabeos, ponede fine a s'antigu testamentu, cun s'annunziazione de sa naschida de su Salvatore de su Mundu.
1.
Cantesi sos zuighes e potentes
Cun Saule, Davide e Salomone,
A chie bravos a chie insolentes
Diversos tottu in s'inclinazione,
Premiat Deus sos ubbidientes,
Sos malos mandat in perdizione,
Sos Res chi sighin sunt tale e quale
A chie trattant bene a chie male.
2.
Ahia nesit a Geroboamu
Ch'isse de Re deviat governare:
Chi sas solas Tribus a Roboamu
De Giuda e beniaminu diant restare,
Ma ch'isse adoret su Deus d'Abramu
E si guardet de idolatrare
Chi sos peccados de su babbu sou
Los deviat piangher su Re nou.
3.
Appenas interradu Salomone
Su fizu Roboamnu hat'guvernadu,
Fit su populu in grande oppressione
Pro sos tributos chi sempre hat pagadu,
E cun Geroboamu in unione
In Sichem a su Re s'est presentadu,
Li pregat cun umile proposta .
De alleviare dogni grave imposta.
4.
Roboamu cun perfida manera
Dae tantos piseddos consizadu;
Rispondet cun sa moda pius altera
E no hat a sos bezzos iscultadu,
Deghe tribus pro giustu o pro chimera
Tottu a Geroboamu hant acclamadu,
Pro Re issoro e s'est tottu complidu
Cantu haiat Ahia prevedidu.
5.
Roboamu a su populu at mandadu
Non s'ischit proite s'intendente Adura,
Sos d'Israele l'hana lapidadu
Ecco chi Roboamu est in paura;
Prontu a Gerusalemme s'est retiradu
Pro esser sa vida sua pius segura,
Chent'ottanta miz'omine armesit
Pro gherrare, ma.Deus l'impedesit.
6.
Geroboamu non cheret osservare
Cun Giuda sa matessi .religione,
Sos subditos impedit de andare
Pro adorare su Deus de Sione.
Duos vitellos hat fattu formare
De oro cun totta venerazione:
Alzat isse a s'altar e s'imbenujat
E los adorat e incensu brujat.
7.
Cando Geroboamu sacrificat
Deus faeddat in s'indignu Altare,
Chie a sos sazerdotes significat
Chi subra sua si diant brujare;
E a su Re sa manu si li sicat
E pregat su Profetta a lu curare;
Lu curat, ma pro vana gelosia
De istare sighit in s'idolatria.
8.
Unu e ateru Re est infidele
Deus de sas ingiurias est istraccu:
Male istat Giuda e peus Israele
Bizzarru est unu e s'ateru maccu.
In pena est bennidu unu Re crudele
Dae s'Egittu s'avaru Sesaccu,
Ch'isposadu hat su Tempiu de Sione
Fattu dae su sabiu Salomone.
9.
Deghesett'annos hat regnadu e morit
Roboamu ed est Re su fìzu Abia,
Cust’hat coraggiu e nudda s'intimorit
Contra Geroboamu hat gelosia
L'intimat gherra ma no lu favorit
Sa sorte e regnat tres annos ebbia
Morit Abai, est su fizu regnante
Asa giustu e de Deus troppu amante.
10.
Asa a su veru Deus est devotu
Omine in santidade singulare,
Custu destruit sos Idolos totu
Estirpat ogni cultu e dogn'altare;
Su Deus de Davide solu hat connotu
A isse cheret a sacrificare,
Custi fit bonu e Deus l'hat amadu
E hat barant'un'annu guvernadu.
11.
Mortu Geroboamu est Re Nadabu
Chi guvernat su regnu de Israele;
Cust'est birbante peus de su babu
Est a su veru Deus infideles,
Guvernat senza modu e senza grabu
Lu occhit Basa cun morte crudele,
Chi ribelle, ingratu e micidiale
Hat massacradu su samben Reale.
12.
Pro no intender sa oghe divina
Non mancat su castigu a chie est duru.
De su Re primu distinta est sa raighina
Sa de basa est predittu chi enit puru
Morit basa, su fizu est ruina
Lu occhit Zambri e pro esser seguru
In su tronu, non solu hat mortu a Ela,
Però ancora sa razza e parentela.
13.
S'ambizione in s'omine est su male
Chi sende dottu discurret che legu,
Cando unu usurpat su Tronu Reale
Sempre hat paura e mai istat sussegu,
S'usurpadore hat s'inclinu fatale,
Chi pro suspettos iscudet che zegu,
Pro cussu Amri hat a Zambri assediadu,
Chi s'est bruiadu che disisperadu.
14.
Sa sorte in chie est Re sempr'est varia
Com'est in tronu, como est in affannos,
Ancora Amri est de fide contraria
Morit e guvernadu ha pagos annos,
Sa sede sua fit posta in Samaria:
Regnat su fizu Achabu. Ah cantos dannos
In Israele pro sos res infideles
Birbos, usurpadores e crudeles.
15.
Dende rejone a su pius prepotente
Su regnu hat s'unu e s'ateru usurpadu,
Asa però in Giuda santamente
Hat legges e prezettos veneradu,
Morit isse e guvernat ugualmente
Su fizu Josafat bene educadu,
In Israele guvernat Achabu
Contra sa fide, peus de su babu.
16.
Achabu guvemende in Israele
Peus de Amri est de coro induridu:
Pro muzere hat leadu a Jezabele,
Ch'est idolatra pius de su maridu.
Pro esser unu e ateru infidele
Tempiu e Altare a Giove hant eregidu,
«Non ruat in pena, narat Elia
«Senza lu narrer cun sa ucca mia».
17.
A su desertu si partit Elia
E si firmat in s'oru de unu riu,
Inue cun manera santa e pia
Sos corvos li dant cibu e istat biu,
«Bae in Sareta e chirca una batia
(Li narat Deus) pro ordine miu:
Non timas chi niente hat a mancare
Custa dogni provvista t'hat a dare».
18.
Elia parti luego a Sareta
Ue incontrat sa femina mischina,
Li narat: «Dami abba e l'offerit chieta,
«Bie in bon'ora; ecco sa brocca o tina:
«Dami pane:» e ripondet discreta
«Tenzo solu unu pagu de farina
«Cun ozu, happ'unu fìzu, e manc'a mie
«Bastat e morzo si la do a tie»».
19.
Bae e de tottu faghende un'impastu
Pro una fogazza e dami a mandigare,
Ista sigura chi già amus su bastu
Farina e ozu non t’hat a mancare,
Tene coraggiu e non timas su gastu,
Su Deus de Israele b'hat a pensare,
Ubbidit sa viuda poverina
E pius non l'hat mancadu ozu e farina.
20.
Ruet su fizu in una maladia
Crudele de manera chi s’est mortu,
Lu resuscitat su Profeta Elia:
Est sa dolente mama in accunortu,
Sighit sa siccidade e carestia
Pro tres annos, Elia s'est restortu
Torrare a Israele cun coidadu
Ue dae Achabu fit disizadu.
21.
Mandat Achabu su fidadu Abdia
Pro chircare erva in calchi oru de riu,
Pro chi sos caddos fint in carestia
Ispantu de bind'hear unu biu,
Pro fortuna incontradu hat a Elia
Abdia ornine giustu, onestu e piu:
S'imbenujat e umile li narat:
«Elia ses so isse» e si declarat.
22.
Abdia chi a Deus fit fidele
Favorende sa legge, hat operadu
Bocchende sos Profettas; Jezabele
In duas grutas chentu nd'hat salvadu,
Li narat Elia: «Bae in Israele
«E narali a su Re chi so torradu».
Partit: custa notizia dat Abdia
E s'incontrat Achabu cun Elia..
23.
Nesit Achabu; «Elia ses o no
«Ses tue ch'às su poulu turbadu?
Rispondet Elia: «Elia so;
«Ma no happo su populu oltraggiadu
«Cussu ses tue ed eo ti lu prò
«Pro chi s'idolo Bal has adoradu,
«Cun Jezabele fattu has sa manera
«De offender sa legge santa e vera».
24.
Rifletti Achabu e si cheres chi proes
Cal'est su veru Deus de adorare,
Pone subra s'altare duos boes
Pro Deus e pro Bal a los brujare:
Beni tue e Profettas ed eroes
A Carmelu, chi tando has a proare,
Cal'est su sacrifizu pius dignu
Cal'est sa forza de un'idolo indignu.
25.
Achabu cunsentit, unit sos Profettas
Ponet sos boes cun distinzione,
Punghet custos cun ferru e lanzettas
Lis bogat samben a profusione,
Pregat a Bal cun boghes indiscrettas
Riet Elia a faghet de buffone.
In vanu sacrificat s'animale
Ne s’hat bidu de Bal unu signale.
26.
Tottu Israele ispetta cun anelu
Cale de duos diat balanzare,
Elia armadu de Divinu zelu
Ponet su oe subra s'Altare,
Pregat devotu e falat dae Chelu
Fogu Divinu e faghet consumare,
Cun ammirazione de unu bottu
Boe, piuer, Altare e linna tottu.
27.
Restant sos d'Israele umiliados
Bal e Profettas in derisione;
Pro cumandu d'Elia sunt ligados
Bettados tottu in su riu Cisone,
Ecco ch'in Israele sunt consolados
Pioet cun sobrada effusione,
Elia est obligadu a si fuire
Ca Jezabel lu chircat a lu occhire.
28.
Bidendesi a sa morte persighidu
Curret a su desertu a si salvare,
Sutta de unu ginepru dormidu
Li narat s'Anghelu; pesa a manigare,
Pustis ch'às manigadu est avertidu
De andare a Sinaì, e poi votare
De sa Siria su Re a Hazaele
E a Jeu pro Re de Israele.
29.
Ubbidit, a Damascu s'est portadu
Votat a Hazaele, votat a Jeu,
Puru fit dae s'Anghelu ordinadu
Ponner in logu sou a Eliseu,
Chi l'incontrat arende e l'hat bettadu
Su mantu subra e l'hat dadu s'impreu,
De totta santidade e profezia
Lassat s'aradu e sighit a Elia.
30.
Banadabu su Re Assirianu
Ponet gherra ad Achabu incrudelida
Binchet Achabu e tenzendelu in manu,
Faghet sa paghe e li salvat sa vida,
Banadabu de Achabu fit pius tiranu
Cheriat mortu cun s'armada unida,
Unu Profetta ad Achabu reprendet
Ma isse s'istat mudu e non l'attendet.
31.
Su Re Achabu a Nabot hat pregadu
Chi sa inza l'haeret favoridu,
Cun sa paga, pro haer islargadu
Su giardinu Reale e abbellidu;
Ma Nabot su favore l'hat negadu
Nende: «Non do su ch'àppo connoschidu
In eredidade pro nisciunu oggettu»
E Achabu si retirat inquiettu.
32.
S'impia Jezabel micidiale
Cun falzos testimonzos hat proadu,
Chi nabot de su Re hat nadu male
Ch'àt a su Re e a Deus frastimadu,
Ed ecco sa sentenzia fatale:
Est lapidadu e a canes lassadu.
Jezabele ad Achabu hat nadu in domo:
«Mort'est Nabot, sa inza est nostra como».
33.
Elia de s'ingiuria resentidu,
Ad Achabu l'hat nadu e l'hat disintu:
Su samben de Nabot canes s'hant bidu
Gasi su samben tou ispetta lintu.
Malamente ha bocchidu e possedidu,
De omicida e de ladru ses convintu
De bider cun ispantu in Israele
Sos canes manighende a Jezabele.
34.
Achabu in Siria andat a gherrare
Sempre in attacos est de bell'e nou,
Morit in gherra e gittu a lint'errare
Sos canes lintu hant su samben sou.
Achabu mai podiat restare
Senza vindita su peccadu tou!
Su samben de Nabot canes s'han bidu
E tue a su matessi ses reduidu.
35.
Pro Re succedit su fizu Ocozia,
Chie ch'est ruttu da unu balcone.
Pro lu sanare est dadu in sa mania
De consulatare s'Idolu Accarone,
E prite chi represu l'hat Elia
De idolatria e superstizione,
Dogni modu a l'offender hat chircadu
Morit e duos annos hat regnadu.
36.
Elia dae Deus est giamadu
In terra b'est istadu su batante:
Su mantu sou a Eliseu hat dadu
Cun valore e ispiritu abbundante;
Falat dai chelu unu carru infogadu,
Chi lu leat in carre e triunfante
Lu giamat: Babbu meu! babbu meu!
E pius non lu bidet Eliseu.
37.
Eliseu non paret pius umanu
De grazia divina est arrichidu;
Passat a pe asciuttu su Giordanu
S'abba amara hat in Jerico addulzidu
Passende in Betel sa divina manu,
Cun ursos e leones hat bocchidu
Piseddos ch’insolentes l'hant beffadu
Cun sa morte sas beffes hant pagadu.
38.
Ocozia s'est mortu senza fizu
Li succedit Joram s'ateru frade,
Custu d'esser gherreri hat su disizu
Cun Josafat unidu in amistade.
Ponet sos Moabitas in fastizu
A sa guerra andat in soziedade,
Passende in logos siccos cun s'armada
Eliseu dat s'abba disizada.
39.
Una viuda chi meda deviat
Lu pregat de la poder consolare,
Unu pagu de ozu chi teniat
Eliseu l'hat fattu aumentare
Bendiat sempre ei s'ozu creschiat,
Pagas a tottus e tenet pro campare;
A una mamma su fizu li morit
Torradu bi l'hat biu e la favorit.
40.
Eliseu s'infermu torrat sanu
Multiplicat su pane in abbundanzia,
De sa lebbra curadu hat a Namanu
Corrigit de sa vide ogni mancanzia.
Lu cheret mortu su Re Sirianu
S'armada est azzegada in s'arroganzia,
La ghiat e si finget ch'est amigu
Zega l'hat gitta a su logu inimigu.
41.
Sa sorte a Benadab istesit varia
Perdet cun s'isperanzia de alzare,
Torrat sa vista e s'idet in Samaria
S'Armada esposta a la sacrificare.
loram e tottu sa zente contraria
Cherent sos Sirianos massacrare
Eliseu abba e pane lis cunzedit
E a logos issero ispetìit.
42.
Benedabu, crudele, infuriadu
Ingratu pius de mai e insolente
A Samaria a nou assediadu
Hat cun atter'armada pius potente,
Su populu de famine obbligadu
Hat pagadu una testa de molente,
Ottanta siclos de moneda issoro
Si endiat sa petta e pesu de oro.
43.
Mai s’hat bidu similes fastizos
Famine caninu e graves patimontos,
Sas mama manighendesi sos fìzos,
A su Re li presentant sos lamentos.
Su Re s'istrazzat e falat sos chizos
E intrat in sos falzos sentimentos,
E cret chi de sas penas siat reu
E causa de sos males Eliseu.
44.
Su Re cun su Profetta si lamentat
Prite ch'est dae Deus castigadu
Eliseu lu placat e cuntentat
Nendeli: «Cras est tottu remendiadu»
A su campu inimigu si presentat
Unu sonu ispantosu e non pensadu;
Fuit totta s'armada a tantu sonu
Lassende ogni provvista in abbandonu.
45.
Battor lebbrosos s'ateru manzanu
A su campu inimigu sunt andados,
Inie non b'agatan un'umanu:
Tendas e logos fint abbandonados;
Dant s'avvisu a su Re Samaritanu:
Si sunt tottu in Samaria cungregados
A su campu inimigu andant unidos
E si sunt de ogni bene provvedidos.
46.
Benedab est malaidu e inviat
Su fidadu Hazael pro consultare,
A Eliseu, si si campaiat.
Cun donos dignos de appreziare
Eliseu l'hai nadu chi moriat
E in s'attu s'est postu a lagrimare
«Prite pianghes? nesit Hazaele:
«Ca ses Re, ma ruina de Israele».
47.
Si morit Iosafat chi fit Re dignu
Ioran su fizu est re in sa Giudea,
Su babbu est bonu, su fizu est indignu
Abbattit e tormentat sa Idumea,
Sa muzere l'hat fattu pius malignu
Arthalia crudele, anima rea,
Ioran si morit in s'idolatria
E li succedit su fizu Ocozia.
48.
Jeu pro Re est votadu e proclamadu
E de esterminare est avvertidu,
Sa razza de Achab chi hat atterradu
Sa vera legge e Profettas bocchidu
Su divinu comandu hat osservadu
Sa razza de Achabu hat destruidu
E cun forza e maneras indiscrettas
Bocchit a Ioran e falsos Profettas.
49.
Jeu intrat triunfante in Ierzaele
Ue a Nabot hant fattu lapidare,
Bidet in su balcone a Iezabele
Pomposa pro lu poder allettare,
Jeu più indignadu e pius crudele
Dae su balcone l'hat fatta bettare.
Sos canes manigada l'hant a mossos
Appena b'hant lassadu trizza e ossos.
50.
Su samben de Nabot hat esclamadu
Tottu fit dae Elia prevedidu,
In Samaria a Bal hat atterradu
Idolos e altares hat destruidu
Cun sazerdotes chi l'hant adoradu
E Jeu fit dae Deus favoridu:
Ma in Jeu fingidu fit su coro
Morit amende sos vitellos d'oro.
51.
Athalia fit femina fiera
Ischit ch'est mortu su fizu Ocozia
De distruire hat fattu sa manera
Su samben de Davide cun tirania,
Cun coraggiu e astuzias de gherrera
Acclamada Reina est Athalia,
Bessit dae manu a cust'usurpadora
Ioas piseddu in sas fascias ancora.
52.
Su sacerdote Iojada hat cuadu
A Ioas in Su Tempiu a lu salvare
Ue l'hat pro sett'annos cunservadu
Pustis pensadu hat de lu coronare:
Sos capitanos tottu hat avvisadu
A su Tempiu e lu faghet acclamare,
In un'istante est cun grand'allegria
Ioas in tronu a mortu hat Athalia.
53.
Ioas hat meda tempus guvernadu
In su regnu de Giuda cun prudenzia:
Su tempiu de Sione hat reparadu
Dende a Iojada tottu ubbidienzia.
Mortu Iojada, idea hat cambiadu,
Est idolatra e no hat sussistenzia
Zaccaria 1'hat cherfidu ammonire
E in su tempiu 1'hat fattu occhire.
54.
Ah barbaru, sacrilegu insensadu
Peus de su leone inferocidu!
Mai l'haeret Iojada salvadu,
Babbu de Zaccaria e favoridu.
In sas fascias cheriat isvenadu,
Si si fit cust'eccessu prevididu.
Iojada 1'hat salvadu cun fastizu
In ricumpensa l'hat mortu su fizu.
55.
Occurrent chi Hazaele Re Damascenu
In domo sua assediat a Ioas;
Zedit custu, tesoro e riccu tronu
Perdet s'orgogliu, poderes e proas
Unu cumplottu internu e lenu lenu
Faghent in Giuda cun congiuras noas:
Lu bocchint in su propriu lettu sou
Amasia su fizu est su Re nou.
56.
Intantu in Israele est mortu Jeu,
Su fizu Ioachaz est regnante,
Cust'ancora est idolatra ed est reu.
Ma penas hat suffridu su bastante,
Sende Re Ioas est mortu Eliseu,
Miraculus hat fattu su bastante,
Ioas l'hat onoradu in s'ultimora,
Miraculos hat fattu mortu ancora.
57.
Amasia in s'Arabia meda terra
Acquistat e hat nomen de gherreri,
E a Ioas ancora intimat gherra
Però Ioas l'hat fattu presoneri,
A Israele hat postu in contierra
Sempre superbu e confusioneri
Ioas pustis pro l'haer liberadu
Su tempiu e a Sione hat ispozadu.
58.
Ioas pustis chi tottu hat ruinadu
E destruida sa santa zittade,
Morit e i su fizu hat guvernadu
Geroboamu cun felicidade
Intantu hant sos de Giuda congiuradu
Contra a su Re cun totta attividade,
Amasia timende s'est fuidu
A Lachis e inie l'hant bocchidu.
59.
In su tempus ch'àt Ioas guvernadu
Est su Profettas Ionas apparidu,
A su cale l'hat Deus cumandadu
Chi s'esseret a Ninive partidu
Pro b'haer che Profetta preigadu
E pro esser su populu avvertidu
Chi non maltrattet sa legge divina
Minettende de Ninive sa ruina.
60.
Ionas però non cheret ubbidire,
Anzis andat a loppe a s'imbarcare,
Intrat in barca pro cherrer fuire
A Tarsis; però sende intrand'in mare
S'unda agitada cheret ingullire
Sa nave, timet de naufragare.
Ionas dormiat e l'hat ischidadu
Pro chi su Deus sou haeret pregadu.
61.
Timet e tremet ogni marineri
Tirant a sorte pro chie hat peccadu,
Sa sorte ruet in su passizzeri.
Poveru Iona a morte est cundennadu!
«Bettami in su mare volenteri,
«Narzesit Iona; eo so su culpau».
Lu Bettant in su mare ma cun pena
E l'ingullit interu una balena.
62.
Sa tempesta est luego mitigada
Ne nave ne nisciunu istat offesu,
Sa balena dae Deus cumandada
Tres dies e tres nottes s'hat mantesu,
A Iona e pustis vomitadu l'hada
Intreu e sanu e in corpus illesu;
Deus atera bolta li cumandat
De partire a Ninive e prontu andat.
63.
Iona intresit in Ninive esclamende
Ca sa distruzione fit accanta,
Chi sa ruina fit appropriende
E ch'in su tempus de dies baranta
Diant essere in Ninive piaghende
S'offesa de sa legge vera e santa
Ninive totta implorat sa clemenzia
Bestida a saccu e posta in penitenzia
64.
Su Re s'ispozat sa beste reale
Pentidu sezit subra sa chigina,
Ordinat su deunzu generale
Cun vera orazione e disciplina,
Digiunat cun sa zente ogni animale
S'implorat sa clemenzia Divina
De tottu su viziu s'abbandonat
E Deus los isculat e perdonat.
65.
Passat su tempus ch'àt istabilidu
Iona e si destruire sa Zittade:
Cun Deus s'est mustradu resentidu
Pro no esser convintu in falzidade,
Ma su Signore l'hat persuadidu
Chi Ninive fit digna de piedade
«Non devent morrer babbos insolentes
«Cun chentu vinti mizza de jnnozentes».
66.
Pro Re de Giuda est eleggidu Ozia
De Amasia fizu coraggiosu,
Incensu offerit cun idolatria,
E tott'in d'una s'agatat lebbrosu.
Non fit d'Arone sa sua zenia
Pro unu uffisciu sacru e religiosu.
Supplit pro Re su fizu Joatanu
E pustis mortu hat sa corona in manu.
67.
Morit Geroboam Re di Israele
E succedit su fizu Zaccaria
Una congiura e cumplottu infidele
L'hat mortu e regnat ses mese ebbia
Sellum est Re e Manea crudele
Su tronu usurpat cu sa tirania,
Impiu e malu s'est gittu cu Deus
Cun sudditos ancora male e peus.
68.
Morit Manea e Faceja su fizu
Benit subitamente postu in tronu,
Est malu e de su babbu hat s'assimizu
Lassat sa vera legge in abbandonu
Faceja ca de regnare hat su disizu
Leare s'unu e s'ateru sa vida
I'hat leadu sa vida e paret bonu
Pro esser Re idolatra e omicida.
69.
Faceja regnat cando Ioatanu
Fit Re pro guvernare sa Giudea,
Ioatanu morit e Achaz tiranu
Est Re in Giudea de cussenzia rea,
Idolatra, superbo e inumanu:
Una gherra intimadu hat a Facea
Ma custu l'hat s'armada superadu
Parte nd'hat mortu, parte nd'hat ligadu.
70.
Achaz presumit de si vendicare
Però non lu favorit sas impresas,
Pregat su Re Assiru e l'aggiuare
Promittendeli donos e ricchesa:
L'aggiuat si; ma pro lu cunpensare
De su Tempiu ispozat sas grandesas
E non bastat de l'haer ispozadu
Chi l'hat pustis serradu e profanadu.
71.
Osea pustis hat mortu a Facea,
Mai mancat congiura e ribellione
Ischiavu restat s'infidele Osea,
Salmanasar l'hat postu in perdizione
Restat solu su Re in sa Giudea
In Canan terra de promissione,
Morit Achaza sempre in s'idolatria
E li succedit su fizu Ezechia.
72.
Tottu religiosu est Ezechia
Sacrilegu su babbu, isse devottu,
Custu est ubbidiente a Isaja
Custu destruit sos idolos tottu
Non b'hat pius in Giudea idolatria
Su Deus veru est amadu e connottu;
Guvernat de pacificu e prudente
E lu favorit su Deus vivente.
73.
Sennacheribu cun briu e furore
A Ezechia gherra hat intimadu,
Cun armada imponente e cun terrore,
Ca su tributtu cheriat pagadu,
Su sabiu Ezechia est in timore.
Ma Isaja l'hat accunortadu,
S'Anghelu senza alcuna forza umana
Esterminat s'armada Assiriana.
74.
Est liberadu su Re Ezechia
Sennacheribu fuit in s'istante,
Ma Deus mandat una maladia
Pro ischire si Ezechia fit costante,
Chi moriat li nesit Isaja
Ma Ezechia de Deus amante
Pregada a sa Divina Provvidenzia,
E Deus li revocat sa sentenzia.
75.
Isaja fijt sou intercessore
Prodigios bastante l’hat mustradu,
Bessit sa fama e li faghet onore
E dae medas Res est veneradu:
Sa Babilonia unu ambasciadore
Pro lu felicitare l'hat mandadu;
E Ezechia vanagloriosu
Li mustrat cant'haiat de preziosu.
76.
Isaja s'est meda resentidu
De sa presunzione e vanidade,
Nende; ch'in pena diant haer bidu
Sos fizos suos cun umilidade
Servende in Babilonia; e pentidu
Dimandat su perdonu e piedade,
E s'est sa profezia diferida
Su tempus chi Ezechia fit in vida.
77.
In sos ischiavos chi a Ninive hat giuttu
Salmanasarru, bi fit Tobia,
Omine santu e chi mai fit ruttu
In sos peccados de idolatria,
Caritativu e in su bonu astuttu
Liberale a s'ischiava cumpagnia
Salmanasarru chi saviu 1'hat connottu
L'istimat e distinghet pius de tottu.
78.
In Ninive dogn'unu l'istimada
Li dant de passizare libretade:
Salmanasarru regaladu l’hada
Connottu hat sa virtude e santidade,
Sos de Israele a su notte interrada
Cun perigulu, pena e caridade.
Però Sennacherib Re successore
L'odiat e perseghit cun rancore.
79.
Ischit Sennacherib chi trattaiat
Tobia sos ischiavos cun amore,
E chi a cua los interraiat
Lu confiscat cun odiu e terrore.
Send'istraccu unu die si dormiat
A matta in susu e pro peus dolore
S'istercu de una rundine annidada
Li ruet subra e inzegadu l'hada.
80.
Sennacheribu in s'attu chi adorada
A s'idolu Nesroc, che deidade,
Sos fizos l'hana mortu cun s'ispada
E piantu hat sa sua impiedade.
Tobia zegu e a sa disperada
Pianghet, però sempre in santidade:
Isse teniat unu fizu ebbia
Ben'educadu e giam'adu Tobia.
81.
In cussu Tempus Sara fit famada,
Fit ricca, bella e sempre in annèu;
S'est cun sette maridos isposada,
E tottu los hat mortos Asmòdeu
Senza chi niunu l'haeret toccada:
Opera de Satan impiu e feu:
La Beffat sa teracca e resentida
Pregat a Deus chi li leet sa vida.
82.
Tobia bezzu a Tobia minore
Cun affettu paternu hat consizadu,
Chi haeret adoradu su Segnore;
E sempre diat essere agiadu,
Li narat puru chi fit creditore
A Gabel d'una summa chi l'hat dadu;
Chi teniat s'iscrittu e de partire
A Rages pro la poder esigire.
83.
Tobia fìzu ubbidit in s'istante
E s'incontrat cun s'Anghelu Rafaele
Custu di narat: (bestidu de viaggiante)
«De ue ses?» - «So fìzu de Israele:
«Chirco a Gabelu e timo andare errante
«So desizende una ghia fidele».
Beni cun megus, non tenzas rezelu
Ca eo ti ponzo in domo de Gabelu.
84.
Tobia partìt cun s'Anghelu umpare,
Sa mama lassat in meda patire;
In su Tigre s'est postu a si lavare:
Unu pische si lu cheret ingullire;
Giamada a Rafaele a l'agiuare:
Li narat: «Non timas: prestu a lu occhire
Isventralu, li nesit Rafaele,
Su figadu ti lea, coro e fele».
85.
Si giughet tottu a ue est Raguele
Babbu de Sara de bella figura,
«Leadila a muzere: narat Rafaele;
«No, narat Tobia; ca tenzo paura:
Sette maridos cun morte crudele
Li sunt mortos e i sa morte happo segura
Leadila e non tenzas coidadu
Cussos sunt mortos pro haer peccadu»
86.
«Cussos sunt mortos pro s'esser cojuados
Cun affettu e pro fine bestiale
Si a Deus si fini raccumandados
Innanti de alcun'usu maritale
Oe sanos e bios fini istados
Tue adora su Deus immortale,
Ista tres nottes in adorazione
E poi a s'usu onestu ti dispone».
87.
«Su fìgadu chi gighes bruja ancora
E luego Asmodeu det fuire,
Su fele arriba pro un'ater'ora
Ca cussu a babu tou hat a servire:
A Deus ama, istima e adora
Deus non lassat de ti favorire
Tobia a Rafaele hat postu mente
Fattu hat su matrimoniu santamente».
88.
Tobia su consizu hat segundadu
Cun Sara sempre in orazione,
Tres dies e tres nottes est istadu
Preghende a Deus cun devozione,
E parte de su fìgadu hat brugiadu
Raguele istat in afflizione,
E ca timiat de lu suffocare
Preparadu hat sa fossa a l'interrare.
89.
Tobia est sempr'istadu allegru e sanu
Unidu s'est cun Sara santamente.
Ringraziana su Deus soberanu,
Faghent cumbidos suntuosamente.
Rafaele partit cun s'iscrittu in manu
A ue fit Gabelu prontamente;
Sempre cun fintu nomen de Azaria
E gittu hat sos dinaris a Tobia.
90.
Rafaele de torrare proponzesit
Tobia a domu sua cun coidadu:
Raguel ricca doda li donesit
E l'hat puru erediri nominadu,
Su mesu de sos benes l'accordesit,
E l'hat cun sa muzere dispacciadu
Rafaele s'antizipat cun Tobia
E Sara sighit cun sa cumpagnia.
91.
Ecco Tobia a su babbu torradu
A sa domo paterna s'est congiuntu;
Cun allegria si l'hant abbrazzadu
Sa mama lu creiat già defuntu:
Isse sa vista a su babbu hat torradu
Cando su fele in sos ojos l'hat untu;
Cuncurret Sara s'isposa muzere
E rezzida est cun gustu e piaghere.
92.
Cumbidos e iscialos hat formadu
Cun cuntentu unu e ateru Tobia,
Rafaele s'est continu figuradu
Ch'isse haiat su nomen de Azaria,
Rafaele chi partiat lis hat nadu
Non b'hait bisonzu pius de ghia.
Tobia l'hat cun grazia esibidu
Su mesu de sos benes ch'hat hapidu.
93.
S'Anghelu manifestat a Tobias
Cun tott'amore e cun celeste tonu,
Nende: «So Rafaele, no Azarias
«Anghelu so de su Divinu Tronu:
«Cando tue de coro pregaias
«Cust'impresa m'hat dadu su Deus bonu:
«Ti lasso in paghe e senza coidadu
«E deo torro a chie m'hat mandadu».
94.
Rafael partit, restant ispantados
Ambos Tobias e familia totta,
Pro tres oras prostados sun'istados:
Sa grazia Divina s'est connotta,
Sempre in paghe si sunu cunservados,
Tobia bezzu e de anima devotta
Pustis de una decrepida edade
Morit cun totta paghe e santidade.
95.
Mortu Ezechia, est Re de sa Giudea
Manasse, fizu sou de doigh'annos:
Est idolatra, est un'anima rea
Bocchit Profettas e causat dannos,
Sempre in sa sacrilega idea
De committer peccados sos pius mannos,
A Isaia, pro l'haer represu
Lu fattesit serrare mesu mesu.
96.
Deus pro sos peccados airadu
De idolatria e de crudelidade,
A sos Assisos l’hat abbandonadu,
Chi senza li mirare piedade
L'hant giuttu a Babilonia ligadu
Ue iscontat sa sua iniquidade.
Si pentit e si mudat de idea
Torrat in tronu e regnare in Giudea.
97.
Morit Manasse e guvernat Amone
Ch'est de su babbu veru imitadore:
Sos servidores pro esser birbone
Motu si 1'hant in su mezus fiore:
Iosia est Re cun ammirazione
Su babbu e i su giaiu in orrore.
Iosia atterrat dogni idolatria
Imitat su bisagiu, e Ezechia.
98.
Iosia dae tottu est istimadu
Su Deus veru faghet adorare:
Hat su Deuteronomia incontradu,
E de nou l'hat fattu pubblicare:
Sa Pasca ancora allegru hat zelebradu
A Deus cheret a sacrificare:
Pro ischire cantu bonu fit Iosia
Dimandat su Profeta Geremia.
99.
Necao pro gherrare in Babilone
In sa Giudea cheriat passare
Cun s'armada e cun totta provisione,
E Iosia andat a lu reparare,
S'opponet pro su bonu e cun rejone
Necao chircat de l'acchietare,
Iosia si resistit formalmente
E fertu est d'una frizza mortalmente.
100.
Sende fertu Iosia si retirat
Luego a sa Davidica zittade
Cun s'armada, dogn'unu si lu mirat
Cun ojos de piantu e piedade
Arrivadu a Gerusalemme ispirat.
Inoghe a Geremia iscultade,
Cantu Gerusalemme fit affligida,
E cale de Iosia fìt sa vida.
101.
Nabucodonosor superbu e vanu
Pro tantos regnos chi s'hat conquistadu.
A Oloferne hat dadu sa manu
Chi haeret a Betulia assediadu;
Custu ubbidende a s'ordine tiranu,
S'est in vista a Betulia impostadu.
Bidende sa zittade assediada
In difesa Betulia s'est armada.
102.
Oloferne persistit in s'assediu,
Procurat a Betulia dogni male
Contra e dogni rejone hat fattu mediu
De impedire de s'abba ogni canale.
Betulia no hat unu rimediu,
De impedire s'assediu fatale.
Cun penitenzia e orazione
Implorat sa Divina protezione.
103.
Pro famine e pro sidiu affligidos
Si sunt tottu in Betulia cungregados,
E pro no morrer si sunt reduidos
D'esser a Oleferne umiliados,
S'in chimbe dies non fini assistidos.
E cun attera forza liberados.
Sa viuda Giuditta s'est offesa
E pensat sola pro una grande impresa.
104.
Giuditta fìt ermosa e de presenzia,
Onesta, pura e de bellu colore,
Si retirat a faghet penitenzia
Cun animu contrittu e cun fervore:
Implorat dae Deus s'assistenzia
Confidat in su Deus Creadore;
Avvertit in Betulia de preparare
Pro issa e issa diat operare.
105.
Bestida de gala s'est Giuditta bella,
A Oloferne s'est incaminada,
Pomposa chi pariat un'istella,
Dae una servidora accumpagnada.
La dimandat s'Assira sentinella:
Chie fit issa e chie chiracada;
Rispondet: «So ebrea e so fuida
Si potere salvaremi sa vida».
106.
A tottus hat ispantadu sa bellesa
Cun gustu a Oloferne l'hant conduida.
Custu ammirat sa sua candidesa,
Infiammadu de amore l'hat rezida,
La preguntat cun garbu e suttilesa:
L'hat disizada appenas chi l'hat bida.
Bidendelu de issa innamuradu
Giuditta in custu modu l'hat faeddadu,
107.
«In Betulia sunt iscostumados,
Male pizzinos, peus anzianos:
Non sunt pius dae Deus istimados:
Sunu idolatras sos Betulianos;
Isco chi sunt dae Deus odiados.
E si los cheres ti los do in manos:
Salvami, prego, dami permissione
D'essire a fora pro faghere orazione».
108.
Oloferne a s'armada hat ordinadu
De la lassare essire pro pregare.
A sa bella Giuditta hat cumbidadu,
E la cheriat pro si la gosare;
Ma una notte s'est imbreagadu,
E andat a su lettu e si corcare.
Giuditta cun coraggiu e cun firmesa
Pensat e si risolvet a s'impresa.
109.
Giuditta s'est a Deus invocada
Cun fide firma e coro umiliadu
De Oloferne si leat s'ispada,
E l'hat duos colpos istestadu.
Pronta sa testa imboligadu s'hada
In su saccu chi haiat preparadu,
Lu dat a sa teracca e s'est partida
Lassende a Oloferne senza vida.
110.
Cando intrat in Betulia s'Eroina
Est a tottu s'impresa manifesta,
Betulia no est pius in ruina:
In sa muraglia impiccadu hant sa testa.
Ringraziende sa manu Divina,
Onorende a Giuditta faghent festa.
Bessit fora sa zente Betuliana
E si fuit s'armada Assiriana.
111.
Mortu Iosia, est pro Re elegidu
Su fizu Iocaz, ch'est, odiadu,
Custu de Re tres meses hat servidu;
Pustis Necao l'hat detronizzadu.
Presoneri in s'Egittu l'hat conduidu:
Re a Eliacinu hat nominadu.
Li cambiat su nomen d'Eliacinu
E fattu l'hat giamare Gioachinu.
112.
Nabucco in Babilonia est potente,
Usurpat cun sa forza sa Soria,
Bocchit a Gioachinu crudelmente
E ispozat a su Tempiu attera ia,
Gerusalemme isfattu hat roba e zente
Pro sos peccados de idolatria,
Lassant pro Re su fizu Gioachinu
In Giudea pro pessimu destinu.
113.
Gioachinu s'incontrat in affannos
Sos peccados l'hant postu in confusione:
Non li mancat fastidios e dannos;
Est gittu presoneri a Babilone,
Cun zente meda e cun tesoros mannos
Gerusalemme est totta in perdizione:
Faghet Nabucco Re a Sedecia
Ch'idolatra lu giamat Geremia.
114.
A Deus inimigu est Sedecia
Pro isse morint sos fizos de Israele:
Tantu hat profettizzadu Geremia:
Tantu hat profetizzadu Ezechiele,
Chi li mandat sa sua profezia
Iscrittas cun minettas dae Babele
Però isse argumentat sa minetta
Opposta s'una a s'atteru Profetta.
115.
Sedecia esser sudditu hat giuradu
Pro continu a su Re de Babilone.
Ma tottu in d'una si l'est ribelladu
E postu hat sa Giudea in perdizione
Su Re Nabucco l'hat assediadu,
L'hat isojadu e l'hat postu in presone.
Innanti d'essere zegu in penitenzia
Duos fizos l'hat mortu in sa presenzia.
116.
Ecco chi sa Giudea est desolada
Tottu a fogu e a ferru est destruida
A godolia s'est raccumandada.
Ma Ismael leadu l'hat sa vida,
Su restu de sa zente est emigrada:
A s'Egittu mischina s'est fuida.
A sa fine est restada sa Giudea
Tramudada e ischiava in sa Caldea.
117.
Sos matessi Giudeos emigrados
Hant mortu su Profetta Geremia,
Chi los hat cun Baruch accumpagnados
Pro los reprendet de s'idolatria,
Tantu hant originadu sos peccados
S'ambizione vana e gelosia;
Pro esser sempre cun Deus incostantes
In Giudea non b'at pius abitantes.
118.
Nabucco hat sos Giudeos regoglidu
Dae dogni provinzia a Babele,
Battor pro imparare hat elegidu
Sa limba sua, primu est Daniele:
Sos cumpagnos ancora hat favoridu
Anania, Azaria e Misaele,
Sos cales pro Divina provvidenzia.
Imparat ogni limba e sapienzia.
119.
Su Re Nabucco unu sonnu hat bidu,
E narat chi sind'est ismentigadu:
Tottu sos magos suos hat unidu,
E cheret de bi l'haer espliadu.
Ma nessunu de custos l'hat ischidu,
E Daniele l'hat interpretadu,
Sos Magos fini a morte cundennados
Daniele però los hat salvados.
120.
Un'istatua in sonnu bidiat
Cun testa de oro e pettus de argentu
Costas e matta de ramine giughiat,
Cambas de ferru e fatta a tott'intentu
Cun pes de terra e subra li ruiat
Una pedruzza e tanta forza hat tentu
Chi toccados sos pes l'hat fattu ruer
L'hat dissipada e l'ha torrada in piuer.
121.
Daniele interpretat tottu a prou
Nende a su Re pro divinu favore:
Sa testa de oro est s'imperiu tou,
Brazzos e pettus de su successore:
Sempre chi hat e regnare unu Re nou
Hat a esser su regnu inferiore,
Chi andat in decadenzia confina,
Sos pes de terra indicat sa ruina.
122.
Faghet Nabucco in totta maestria
Una istatua de oro a l'adorare:
Misael, Anania e Azaria
Non si suggettant a lu venerare.
Los accusan e sunt cun tirania
Bettados in su fogu a lor brujare.
Resultat pro miraculu evidente
Chi no los brujat su furraghe ardente.
123.
Nabucco pro su sonnu esplicadu
E ca su fogu non los hat brujados,
Hat su veru Deus rispettadu,
E sunt custos Giudeos premiados;
E in tottu su Regnu hat ordinadu,
Chi siant sos Giudeos istimados,
Restat Nabucco cun su Regnu interu
Cunvintu pro connoscher su Deus veru.
124.
Duos bezzos hant cherfidu tentare
Ruer in adulteriu cun Susanna.
Custa chi est casta non cheret peccare:
L'accusant cun calunnia sa pius Manna
Chi cun atter I’hant bida adulterare:
S'innozente tremiat che canna.
Sos bezzos in giudiziu testificant
Su falsu e i s'accusa rettificant.
125.
Sende a morte Susanna cundennada
Giuliat a bogh'alta Daniele
Chi de nou la cheret giudicada,
Dat pro maccos sos bezzos de Israele.
Sa causa est de nou esaminada:
Istat suspesa sa morte crudele.
Daniele hat sos bezzos separadu
E hat a unu innanti domandadu.
126.
«Nara sutta cal'arvure hat peccadu
Susanna pro la poder cundennare?
«Sutta de una chessa», hat riveladu
Su primu, e lu fattesit appartare.
Pustis hat su segundu interrogadu:
«In cale arvure bida l'ha peccare?»
Custu narat chi fit elighe e sunt varios
In su testificare e sunt falsarios.
127.
Restant sos duos bezzos declarados
Reos de culpa e Susanna innozente.
Custos sunt'in s'istante, lapidados,
Sende tottu su populu presente.
Custos lascivos fint gasi avesados
A ingannare sa povera zente,
Susanna casta e bella, hat sa vittoria
E deo sigo a trattare s'istoria.
128.
Essendo Baldassarru Sovranu
Cumbidat zente grande e militares.
Sende in sa mesa hat iscrittu una manu
Subra su muru «Mane, Thecel, Phares»
E terrorizzat custu fattu istranu,
Res cumbidados e familiares,
Avvisat sos devinos pro paura
E nessunu interpretat s'iscrittura.
129.
Daniele chi fit tottu dottu e fit ischidu
Esplicitat s'iscrittura in sensu giustu.
Nende: «Su regnu tou ecco finidu:
«Ses istadu pesadu e non ses giustu;
«Su regnu tou det essere partidu,
«A zente istranza e pro peus disgustu,
«Est sa causa tua definida
«De perder regnu, tronu, onore e vida».
130.
Subra sa notte est intradu Dariu
Cun Ciru Re potente Persianu,
Baldassarru perdet regnu, vida e briu:
Totta sa Babilonia l'hat in manu.
A Daniele s'hat gittu sanu e biu
In cumpagnia su Re Medianu.
Lu trattat cun affettu filiale
E lu faghet Barone imperiale.
131.
Sunt gelosos sos atteros Barones
Laccusant falsu e lu faghet bettare.
In una fossa in mesu de leones
Chi lu rispettant senza lu toccare;
Su Re connoschent sas traissiones
Salvat a isse e faghet inserrare
In su propriu logu sos culpados,
E sunt dai sos leones divorados.
132.
Ecco sos settanos terminados
Chi haiat destinadu Geremia
D'essere ischiavos e male trattados
Sos Giudeos cun pena e tirannia
In Babilone sempre emigrados
Pro sos peccados de idolatria
Ciru ordinat cun totta prontitudine
Chi zesset sa Giudea ischiavitudine.
133.
Ciru hat postu luego in unione
Sos Giudeos e prontu hat ordinadu
Rinnovare su Tempiu de Sione,
E restituit tottu s'usurpadu
Dae Nabucco e cun devozione
Hat a su veru Deus cunsagradu
Cun sos tesoros sos vagos sagrados
Dae Nabucco e Baldassarre profanados.
134.
Sos Giudeos hat fattu retirare
Unidos a Gerusalemme destruida
Custa zittade hat fattu rinnovare:
Esdra e Zorobabele 1'hant assistida
Cun Nehemia e la torrant abitare
Gerusalemme destinta est torra in vida
Sos motivos los ischit Geremia
Los ischit Daniele e Isaia.
135.
Assueru hat a Vasti repudiadu
Reina bella, ma superbiosa,
E a Ester Giudea hat isposadu
Sa pius bella in su Regnu e graziosa,
Orfana chi su tiu hat allevadu
Mardocheu, e venerat send'isposa.
Non narat chi fit sa sua nazione
De zente emigrada in Babilone.
136.
Amanu de su Re fit tant'amadu,
Ch'in su Regnu teniat primu impleu;
Fit dai tottu su populu adoradu
Ma non l’hat adoradu mardocheu.
Pro custa irriverenzia indignadu,
Amanu cheret mortu ogni giudeu,
Persuadit su Re chi fint indignos
Sos Ebreos ribelles e malignos.
137.
Presentat chi s'Ebrea nazione
Deviat esser totta esterminada,
Pro essere diversa in sa Religione,
Perversa sempre e iscostumada,
Su Re con ira e indignazione
Permittit cantu Amanu disizada.
Sende tottu innozentes sunu reos
Cundennados a morte sos Giudeos.
138.
Mardocheu de saccu s'est bestidu,
Contat a Ester custu fattu istranu,
Ester s'est presentada a su maridu;
S'est dismajada e dadu l'hat sa manu
Assueru si l'abbrazzat affligidu
Cun su modu pius dozile e umanu,
Nendeli: «Ite dimandas dai me?
«Su mesu de su Regnu b'est pro te».
139.
Ester a su maridu hat dimandadu
De andare a mesa a mandigare umpare.
E chi haeret puru Amanu cumbidadu.
Su Re l'ubbidit pro la cuntentare.
Intantu Amanu haiat preparadu
Sa furca a Mardocheu a l'appicare
Pustis de unu doppiu cumbidu
Ester narat pianghende a su maridu:
140.
«Sa vida mia est ch'in donu ti do:
«Amanu vile a mie hat fattu rea:
«No lu potto negare: Ebrea so,
«E devo morrer cun sa zente Ebrea»
Su Re rispondet: «Calmadi chi no:
«Chi est chi usurpat sa potenzia mea?
«In sa furca chi haiat preparadu
«Pro Mardocheu, Amanu est appicadu»,
141.
Alessandro Macedone est andadu
Cun armada potente e forte briu
Contra a Gerusalemme chi l’hat negadu
S'aggiudu pro gherrare cun Dariu.
Sa Giudea est a casu disperadu.
Timet chi non de lassat unu biu
Jaddu sos Sacerdotes hat unidu,
E cun bestes sagradas s'est bestidu.
142.
Su potente Alessandro hat saludadu
Jaddu bestidu de Pontificale.
Alessandro hat a Jaddu veneradu
Ne fattu hat in zittade alcunu male
Su Deus de Abramu hat adoradu,
Cun donos s'est mustradu liberale.
Cun legges e prezettos assolutos
Esentat sos Ebreos de tributos
143.
Mortu Alessandro guvernat Soteru
Dat paghe finta, ma est inimigu,
Morit e regnat, unu pius sinzeru
Tolomeu su fizu chest amigu;
Custu istimat e amat su Deus veru,
Non trattat cun malizia, ne intrigu.
Custu cumbinata cun Elearzu
Chi lu tenet pro amigu su pius caru.
144.
In custu tempus si sunt numenados
Settanta duos sabios de dottrina,
Ses de ogni Tribù sun seberados
Bezzos e d'elevada disciplina,
E dae custos sunt interpretados
Sos libros Santos e Legge Divina.
Tottu in su sensu uguale sunt traduidos
In limba Greca essende disunidos.
145.
Custu Re hat trattadu cun amore
Sos Giudeos su tempus ch'àt regnadu,
Antiogu Epifane usurpadore
Su Regnu a Tolomeu hat usurpadu.
Custu de sa Giudea est su terrore.
Contra a Gerusalemme andat armadu
Intra in sa Zittade temerariu
E profanat su Tempiu e Santuario.
146.
Si leat tottu sos vasos sagrados:
Cantu b'haiat de oro e de arghentu.
Sunt sos Altares in tottu ispozzados
De velos d'oro e de ogni ornamentu
Sos giudeos s'agantant desolados
Non b'ant si no piantu e patimentu,
Sos isposos pianghent sas muzeres,
Tottu est dolu, disdiccia e dispiagheres
147.
Sa circuncisione est proibida;
Sa Zittade a tributos est torzada
Tottu ordinat cun pena de sa vida
Dogni forte e muraglia est atterrada
Est sa petta porchina permitida:
In una, dogni legge est abrogada
Sos pius in Israele hant ubbididu
Atteros hant sa morte preferidu.
148.
Matatia s'istrazzat su estire
A Modin cun sos fizos s'est fuidu;
Antiogu lu cheret favorire
Cun ingannu, pro l’haer accoglidu
Gridat a bogh’alta a lu sighire
Sos fideles e meda l'hant sighidu
E format un'armada e castigadu
A sos Giudeos chi l'hant appostadu.
149.
Dat a tottu sa circuncisione
Ed ecco ch'est a morrer avvisadu.
Pro consizare ponet a Simone
Ma Giuda haeret sas truppas cumandadu:
Dat a tottu sa benedizione,
E innanti de morrer consizadu
Hat a sos fizos de si vendicare
Morit e restat Giuda a cumandare.
150.
Giuda difendet sa Religione
A morrer cun sos frades est resortu
Cun forzas e coraggiu de leone
Pro difender sa fide istat accortu:
L’attacact Apolloniu fanfarone:
In logu de occhire restat mortu
Si leat de Apolloniu s'ispada
De attarzu fine e bene temperada
151.
Antiogu est in grande agitazione.
Contra a Giuda preparat un'armada,
Lisia tenet s'ordinazione
Chi cheret sa Giudea isterminada:
Gorgia, Tolomeu e Nicarone
Tenent s'impresa; però a s'ispensada
S'agatan dae Giuda presighidos.
In su campu e in tottu destruidos.
152.
Lisia sentit pro unu grande oltraggio
Su essere vittoriosu Maccabeu,
Doppia truppa e dopiu equipaggiu,
Leat pro offender su populu Ebreu;
Ma Giuda s'arma cun pius coraggiu:
A Lisia l'hat postu in tale anneu,
Chi abbattidu s'est dadu sa fua,
E retiradu a sa Zittade sua.
153.
Giuda a Gerusalemme s'est conduidu,
Ue Tempiu e Zittade est desolada:
Rù e ispinas b'haiat naschidu;
Pianghet Giuda e pianghet s'armada:
Sos idolos profanos hat destruidu
Sa Zittade de nou est abitada
E s'impignat cun totta attividade
Pro adorare sa vera deidade.
154.
Antiogu Epifane est mortu intantu,
E guvernat su fizu Eupatore.
Alcunos rinnegados fattu hant tantu,
Chi su Re in persona e cun furore
Attacat a Bestura e pro s'ispantu
De s'armada imponente e pro timore
Si rendet e b'est mortu Elearzu
Frade de Maccabeu, abile e caru.
155.
Giuda in Gerusalemme si retiresit
Inue ancora a morte est persighidu.
Eupatore cun s'armada intresit,
E Zittades e muraglias hat destruidu
Giuda in su Tempiu si rifugesit,
Benint a paghe ma est traighidu.
Giuda est fìdadu, ma Eupatore
Destruit a Sione ch'est traitore.
156.
Partit Eupatore ad Antiochia
Pro espugnare a Filippu cun s'armada,
Inie incontrat sa traitoria
Perdet sa vida e corona usurpada
Demetriu est in Tronu in sa Siria.
Alcimu vile e zente adominada.
Accusant a Demetriu resentidos.
Nende chi fint de Giuda persighidos.
157.
Su Re mandat a bacchide in Giudea
Pro perseghire a Giuda Maccabeu.
Si fidat de Sione s'assembea
De Alcimu sazerdote ch'est giudeu.
Cust'est intrusu ed est anima rea.
Indignu de occupare tale impreu.
Giurat sa paghe e poi a s'ispensada
Nd'hat passadu sessanta a filu ispada.
158.
Alcimu cun birbantes s'est unidu
Pontefice si cheret che Arone.
Ma Giuda hat cun coraggiu resitidu
Fuit Alcimu e faghet relazione
A su Re e luego hat ispedidu
A Nicarone armigeru Barone.
Chie pro paghe finta est azzettadu
E hat Tempiu e Zittade incendiadu.
159.
Giuda s'armat de zelu e de valore
E dai sa zittade bessit fora,
E mortu est in su campu Nicarone,
Testa e manu truncadu l'hant ancora
Gasie hat permittidu su Segnore
A chie Giuda hat invocadu in s'ora;
E pro custa vittoria manifesta
Sos Giudeos ogn'annu hant fattu festa.
160.
Giuda mandat a Roma imbasciadores
Pro si fagher amigos sos Romanos,
Chi fint fattos potentes e segnores
De medas Regnos: ma non fint tiranos;
Los pregat pro los haer protettores
Pro lu difender dae sos Sorlanos.
Sos Romanos cuntentos sunt istados.
E cun Giuda si sunt confederados.
161.
Intertantu Demetriu hat mandadu
A Bacchide in Giudea cun s'armada,
Tales de haer a Giudea esterminadu.
E d'esser sa Giudea desolada.
Giuda de su coraggiu s'est fidadu,
Intrat in ballu e manizzat s'ispada
In s'inimiga armada e forte campu
Agile, pronta e lesta che unu lampu.
162.
A Giuda l'hat sighidu paga zente
Meda nd'hat mortu; meda nd'hat mantesu;
Ma s'armada de Bacchide imponente
L'hat circundadu e si l'hat dadu in mesu:
Giuda gherrende coraggiosamente
S'agatat mortu e in su campu istesu.
L'interrat in sa propria sepoltura
De su babbu cun dolu e cun tristura.
163.
Bacchide hat sa Giudea fotta in manu:
Zente pervasa hat postu a guvernare,
Ionata est elegidu Capitanu
De sos Giudeos pro si vendicare.
Bacchide l'hat sighidu in su Giordanu
Ue hat nadu s'est potidu salvare.
Bacchide sa vittoria no hat tentu,
Ma b'hat mortu a Giuanne a tradimentu.
164.
Ionata pro sa morte resentidu
De su frade s'est peus indignadu;
Essende in festa e allegru cumbidu
A s'improvvisa e a casu impensadu,
Hat a sos inimigos assalidu.
E hat su frade sou vendicadu.
Hat mortu a tottus cun s'ispada in manu
E torrat a passare' su Gioradanu.
165.
Tottu sos chi a Deus amaiant
Favoriant a Ionata e armados
Cun coraggiu a sa gherra cuncurriant,
E gasi duos annos sunt passados,
Chi unu a sos atteros timiant;
Ma pustis meda si sunt obbligados
Cun su Re chi mandende forza armada
Ionata fit in manu a s'ispensada.
166.
Demetriu hat mandadu atera ia
A bacchide e esercitu imponente,
Tentat s'assaltu cun traitoria;
Ma Ionata e Simone fieramente
L'attaccat e non binchet s'ingannia,
E perdet in s'attaccu meda zente,
Bacchide hat mortu sos chi l'hant fidadu
E faghet paghe de disisperadu.
167.
Alessandro est in s'Asia acclamadu
Re e resta Demetriu in pelea
Timet a Ionata e l'hat premiadu
Demetriu l'hat dadu sa Giudea.
Alessandro ambasciadas l'hat mandadu
Connottu hat de Demetriu s'idea.
Ionata de Demetriu non si fidat
E pius de Alessandro si confidat.
168.
Alessandro hat a Ionata creadu
Pontefice in Giudea e l'hat pro amigu:
Alessandro e Demetriu hant gherradu,
Restat mortu Demetriu inimigu
De Ionata, ma reconciliadu.
Ionata istat felice in cuss'intrigu
De Prinzipe e Pontefice hat su gradu.
Ed est su samben sou vendicadu.
169.
Su fizu de Demetriu in Soria
Intrat, su Regnu cheret acquistare.
Alessandro andat in Antiochia,
E lassat Apolloniu a guvernare.
Custu de Ionata est belosia;
L'insultat e l'incitat a gherrare
Truncat sa paghe e restat avvilidu
Ionata noe mizza nd'hat bocchidu.
170.
Sende Ionata in tottu vittoriosu
Sighit inter sos Res sa contierra:
Demetriu potente e bellicosu
Hat mortu Alessandro e post'in terra.
A Ionata lu lassat in reposu,
Demetriu est in paghe e no in gherra,
Cun Ionata e pro essere sastifatu
L'hat confirmadu in su Pontificatu.
171.
Su fizu de Alessandro benit mannu
Antiogu e pro medios de Tritone,
S'Arabu Re pro forza o pro ingannu,
A Demetriu hat postu in perdizione.
Perde tronu ed est sempre in aannu
Pro culpa sua e pro s'ambizione,
Antiogu est pro Re costituidu,
E Ionata da Isse est favoridu.
172.
Antiogu hat a Ionata lassadu
Sa Giudea cun paghe e cun amore:
A su frade Simone hat declaradu
D'essere de Tiru su Guvernadore
Ma Demetriu a nou s'est armadu;
Sa Galilea est grande timore;
Ionata ch'hat de Deus s'assistenzia
S'est oppostu e l'hat fattu resistenzia.
173.
Ionata intra in gherra coraggiosu,
Sa Galilea est forza de paura:
Simone ancora est forte valorosu,
Superadu hat s'assediu de Betsura,
Unu e ateru frade est vittoriosu;
De torrare in Sione tenet cura,
La reparan de nou e fortificant
Ma sas gherras pius si moltiplicant.
174.
Demetriu est intantu presoneri
Senza chi sa Giudea b'happat parte
Dae unu Re istranzu e furisteri.
Trifone de malignu ch'ischit s'arte,
Si cheret Re cun laudes de gherreri,
Disizendesi in terra ateru Marte,
A Ionata procurat massacrare
E pustis su Re sou assassinare.
175.
Comente l'hat pensada est resessida;
Essende in paghe e in bon'armonia,
A Ionata leadu l'hat sa vida
Cun duos fizos a traitoria.
Sa domo Maccabea est opprimida
Simone restat in su ballu ebbia,
Como toccat ai custu a si salvare
A faghe gherra e a si vendicare.
176.
Sa Giudea lassadu s'hat Trifone
E hat a su Re sou massacradu.
Si l'intendet Antiogu e Simone,
E Trifone in su campu est isvenadu.
Antiogu intrat in ambizione,
E luego hat sa paghe violadu.
Essende Re de s'Asia e segnore
Faghet gherra. a Simone, su traitore.
177.
Mandat su Capitanu Zebedeu
E cheret sa Giudea superada.
Bezzu e forte Simone Maccabeu
Si bettat in su riu cun s'armada
Vittoria hat s'esercitu Giudeu,
Ma s'armada inimiga est dissipada.
Simone istat Pontefice in Giudea
E vintu est s'ebreu, anima rea.
178.
Simone in paghet fit chin sos Romanos,
E totta sa Giudea est conquistada.
Allargados si sunt sos Res tiranos,
E no est sa Giudea molestada:
Durante chi Simone l'hat in manos
Est sa legge divina rispettada;
E Deus no hat mai abbandonadu
Sos chi sa santa legge han osservadu.
179.
Vivet Simone in su sagradu impleu
Pro ottantannos balanzadu hat dogn'impresa.
Ma su generu sou Tolomeu
L'hat fattu morrer manighende in mesa.
Custu fit vile ancora chi Giudeu;
Duos fizos l'arrestat cun pretesa;
Cun sa mama los ponet in presone
E Tolomeu est peus de Tritone.
180.
Tolomeu est intradu in su disizu
D'esser de sa Giudea soberanu;
Tentat bocchire a Simone ogni fizu,
Ma fìt in Gaza su minore Ircanu.
Custu ischit tottu e ischit su manizu
E si difendet cun s'ispada in manu,
Sos chi lu persighiant hat bocchidu,
E a Gerusalemme s'est conduidu.
181.
Partit a sa davidica Zittade
Ircanu nende: «Torro a logos mios»:
Ue est sezidu cun sinzeridade
Pro isse, pro su babbu e prò sos tios,
Ma Tolomeu cun barbaridade,
Amigu de sa gherra e disafios
Finza a Gerusalemme l'hat persighidu,
Ue istesit respintu e s'est fuidu.
182.
Si fuit Tolomeu a unu forte
Sighidu dae perfida canaglia,
A mama e frades minettat sa morte,
Cando Ircanu minettat sa battaglia
E pro peus dolore e peus sorte
Los bidet trascinare in sa muraglia.
Pro pena Ircanu s'attaccu suspendet
Gridat sa mama: «assalta» ma no attendet.
183.
Intantu meda tempus est passadu
E niente hat sas armas dezididu.
Ecco chi s'annu settimu est intradu,
Chi fit a sos Giudeos proibidu
De tribagliare, e Ircanu hat pensadu
Ubbidire a sa legge ch'at hapidu
Dae mosè: s'armada congreghesit
E a Gerusalemme si retiresit.
184.
Antiogu Sidet hat persighidu
A Ircanu e si sunt conciliados
Custos ambos sas forzas hant unidu
Contra a sos Parthos sunt confederados.
Antiogu sas dies hat finidu
In cussa guerra e si sunt ritirados
Sos giudeos senz’haer unu dannu
E Ircanu regnadu hat trint'un'annu.
185.
Morit Ircanu e lassat chimbe fizos;
E testat de regnare sa muzere;
Aristobulu fizu est in fastizos,
De regnare sa mama hat dispiaghere.
De ottener sa corona est in disizos;
Bocchit sa mama e d'est restadu mere
De sa corona hat impresonadu
Tres frades, Antiogu hat lassadu.
186.
Ruet infirmu custu Re tiranu,
Antiogu andat a lu visitare,
Essende in lettu su crudele Ircanu:
Hat dadu s'ordine a lu massacrare,
Intrende armadu e pro cunsizu insanu
L'intrat armadu pro l'assassinare.
Lu occhit sa guardia traitora
Ircanu est mortu de dolore ancora.
187.
Sa muzere d'Ircanu est sa Regnante
Allessandra hat posta sos connados
In libertade, ch'Ircanu birbante
Teniat cun rigore imerpsonados,
Cun Alessandro est istada costante,
L’hat fattu Re e si sunt istimados;
Però Alessandro hat mortu unu frade
Pro esser solu a regnare in libertade.
188.
Pustis chi su frade massacradu,
Istesit pius crudele e insolente:
Cun su Re de Storia isse hat gherradu
Cun Tolomeu est morta meda zente.
Su regnu sou si l'est ribelladu:
Ma su vendicadu e prepotente,
Suponzende chi tottu fint reos
Hat postu in rughe ottighentos Giudeos.
189.
Sende bios est fatta sa sentenzia
Custu Re fraticida ingannadore,
Lis hat mortu sos fizos in presenzia
Cun sas muzeres pro peus dolore
Morzende lassat corona e potenzia.
A sa muzere a chie hat tant'amore
Li consizat pro dare pius anneos
De si l'intender cun sos Filisteos.
190.
Restat de Alessandro sa muzere
Alessandra Reina in sos Giudeos,
Custa dat in su Regnu altu podere
A sos Falsos devotos Fariseos.
Lis dat dogni cuntentu e piaghere,
Lis dat Zittades altos impleos,
Sos fizos Aristobulu e Ircanu
Si gherrat pro haere sa corona in manu.
191.
Tres settas s'hat formadu in sos Giudeos ,
Una no est a s'atera uguale.
Ch'est su destinu narat sos Fariseos
Chi causat su bene e i su male.
Chi s'anima no hant sos Sadduceos,
Castigu e pana la creant ch'est mortale.
Sos Esseos no hant intemperanza,
Ch'est s'anima immortale hant s'osservanza.
192.
Si gherrant Aristobolu e Ircanu
Inter frades gelosos de regnare.
Ircanu est bintu e li fuit dai manu:
Areta l’hat rezidu a lu salvare.
Gherrat Areta però tottu in vanu,
A Roma toccat como a dimandare.
Pompeu mandat una grande armada
Ed ecco sa Giudea umiliada.
193.
Dae Pompeu est fattu presoneri
Aristobolu e duos fizos suos.
Si fuit Alessandro ch'est gherreri:
Sos Romanos los bocchint ambos duos
Gasi fìnit sa vida chie est lezeri
Non pensat bene a sos affares suos.
Cesare pro cessare ogni pelea
Hat mandadu Antipatru in sa Giudea.
194.
A s'Egittu Antipatru s'est protadu
A gherrare de Cesare in favore,
E a su fizu Erodes hat lasadu
In Galilea pro Guvernadore.
Erodes hat sos ladros estirpadu,
E de sa Galilea est su terrore.
Pro grazia Pontefice est Ircanu
Fattu dae s'Imperiu Romanu.
195.
In custu tempus hanta dadu sa morte
Cassiu e Bruttu a Cesare mudados
Sunt tottu in sa Giudea in peus sorte.
Sos Machabeos sunt esterminados
Re est Erodes coronadu in Corte:
Chentu vinti sett'annos sunt istados
Guvernende cun pena e cun anneos
In Giudea sos fizos Machabeos.
196.
Erodes sa Giudea hat in podere,
E la guvernat cun crudelidade,
Bocchit sos fizos e i sa muzere
In su mezus fiore de sa edade
Si milli limbas ancora tenzere
Mai esplico sa sua impiedade.
Bastat narrer ch'at tentu pro inimigos
Sudditos, parentes e amigos.
197.
Como fit in su campu vittoriosu
Sempre amadu dae sos Romanos:
Como come fit bravu e generosu:
Como faghet istrazios inumanos.
Como intrat in su tempiu piedosu
Come de samben si tinghet sas manos.
S'hat attiradu s'odiu comunu
Amigu non teniat pius a nessunu.
198.
Isse trinta sett'annos hat regnadu:
Ruet infirmu e bidet ch'est mortale;
Tottu vermidu e tottu appiagadu
Disizza s'esterminu totale
De sa Giudea. In presone hat serradu
Sa mezzus zente cun ordine tale,
Dadu a sa sorre de los isvenare
Appena ch'isse diat ispirare.
199.
Custu fit pro impedire s'allegria
Pro esser sa morte sua disizada
Narat a Salomè: «Giura sorre mia,
«Chi ocacs custa zente impresonada:»
Giurat si, ma Salomè lassat bia
Sa zente chi cheriat isvenada.
Mortu Erodes, cun totta caridade
Hat postu cussa zente in libertade.
200.
Erodes faeddende in bon'istile
Dae sos Romanos fit aggradessidu.
Chi fit astutu, malignu e suttile,
Istesit premiadu e favoridu
Nudda nesit de barbaru e de vile
Contr'atteru delittu committidu,
Cun dolu generale e cun lamentu
A s'ischire a su nou testamentu.
Cantigu quartu
Prinzipiada dai sa naschida de su Divinu Redentore e finidi cun sa distruzione de Gerusalemme e de su famosu Tempiu. Cumprendede su periodu de 70 annos, cando sas zerimonias Mosaicas istesini tottu abolidas.
1.
Non canto pius figuras, ne terrores
Non gherras, samben, ne distruziones,
Canto suavidades e amores,
Benignidades e perieziones,
Libertades cun grazia e favores.
Zessant sas armas e confuziones
Cando s'umanidade redemida
Chi sende morta hat hapidu sa vida.
2.
Benit su tempus chi haiat fissadu
S'esternu Babbu pro nos riscattare
Dae manos de Satana, chie hat tentadu
Adamu et Eva, ha fattu peccare.
S'Anghelu Gabriele hat imbiadu
A Maria e l'hat fattu annunziare,
Ch'hait ordinadu su Deus Trinu
De nascher da issa su Verbu Divinu.
3.
S'Anghelu l'hat innanti saludada
In Nazaret cun aera serena,
Umile «Ave Maria» nadu l’hada;
«Tue de dogni grazia ses piena.
«Su Segnore est cun tegus» e turbada
S'est Maria affligida in grande pena:
«Non timas»! pustis S'Anghelu l'hat nadu
«Has cun Deus sa grazia incontradu».
4.
«Tue Maria deves concepire
«Su fizu de s'Altissimu e giamare
«Lu des Gesus pustis ch'a a naschire:
«Cust'est fizu chi devet occupare
«Su tronu de Davide pro no finire
Narat Maria: «E comente combinare.
«Chi sia mama e no isco ite cosa
«Sia maridu, ancora chi so isposa?».
5.
«Già isco chi ses vergine e ses netta
«Che sorre cun Zuppe ses istada;
«A s'Ispiritu Santu ses subietta
«Cosa a isse impossibile non b'hada:
«Como ses meses puru Elisabetta
«Parente tua s'est illierada;
«Eo matessi cun sa boghe mia
«Giuttesi s'imbasciada a Zaccaria».
6.
«Elisabetta isterile e anziana
«Cando mai podiat generare?
«Ma s'opera divina e no umana
«Bos faghet ambas duas fecundare.
«Ordinadu hat sa forza Soberana,
«Chi cussu fizu si devet giamare,
«Giuanne chi det esser percursore
«De fizu tou, ch'est su Salvatore».
7.
Maria a su Divinu Imbasciadore
Rispondent dulze e cun umile trattu,
«Ecco so teracca a su Segnore
«Comente mi lu naras siat fattu».
Su Verbu chi est su nostru Redentore
In Maria incarnadu s'est in s'attu.
De s'Ispiritu Santu istat concetta
E partit a ue est Elisabetta.
8.
Maria sa parente hat saludadu
Sende cuncettu su Verbu Divinu.
Elisabetta a Maria l’hat nadu:
«Benedittu su fruttu chi has in sinu».
Beata Tue chi has ingeneradu
Su fizu Nazarenu e peregrinu,
Cantat, esultat, laudat Maria
Cantat e prefetizzat Zaccaria.
9.
Maria pagos meses s'èst firmada
Allegra visitende sa parente,
E pustis est a Nazaret torrada.
A domo sua de Zuseppe innozente,
(Connota incinta, senz'essere toccada)
Pensat de la lassare occultamente,
Ma s'Anghelu l'avvertit e l'esortat
Learela e muzere e l'accunortat.
10.
Li naresit: «Non timas de leare
«Pro muzere a Maria Immaculada,
«E su fìzu Gesus has a giamare».
L'hat s'Ispiritu Santu fecundada,
Cust'est su fizu chi benit pro salvare
Sa zente in su peccadu abbandonada,
Ubbidit e azzettat cun piaghere
Torrende cun Maria sa muzere.
11.
Cumandat Augusto Ottavianu
Chi cheret sas familias numerare,
Suggettas a s'Imperiu Romanu.
Zuseppe cun Maria andant umpare
In podere a Cirinu Sirianu,
Non b'hat logu in Betlem pro s'allogiare.
Ed essende occupada ogni osteria
In dun'istalla partorit Maria.
12.
Fit su Divinu Infante appenas nadu
A mesa notte, a su frittu, in Nadale;
L'hat cun povera beste imbolicadu
Maria, essende isposta a dogni male:
In sa manicadorza collocadu
L'hat disperada, in su logu fatale.
Imparat a su mundu umilidade
Deus naschidu in tanta povertade.
13.
Cumparit a s'istante a sos pastores
Chi fint aprobe sas robas tendente,
Un'Anghelu cun gala e risplendores
Ch'est nadu su Messia annunziende,
Gloria in Chelu a Deus e onores,
Paghe in sa terra sos coros contende.
Cun divina e celeste melodia
Pro esser nadu in Betlemme su Messia.
14.
Partint custos pastores fortunados
A Betlemme pro lu bider in s'istante,
L'incontrant e si sunt imbenujados.
Tottus adoresint su Divinu Infante.
Supplicant tottus e sunt meravigliados
Ischit tottu in Betlemme ogni abitante,
Pustis a s'otto in puntu e non pius
L'hant circoncisu e giamadu Gesus.
15.
Ecco avverada ogni profezia
Est naschidu Gesus pro nos salvare;
Gasi nesit Davide e Isaia
Sa fama curret in terra e in mare.
Partint tres Res, adorant su Messia.
Cun oro, incensu e mirra e lu donare,
Los ghiat un'istella in su viaggiu
Dae Oriente a li prestare omaggiu,
16.
Sos Res sende in Gerusalemme passados
Ue erodes fit Re, anima rea.
Nesint chi fìnt de zertu annunziados
D'esser nadu su Re de sa Giudea,
Erodes bezzu, induridu in peccados
Intrat in gelosia hat s'idea
De l'isvenare in sa minore edade
Sempre usadu a sa crudelidade.
17.
Su Re consultat ogni sapiente
Et est su suzzessu assiguradu,
Cun finta avvertit sos Res d'Oriente
Chi de tottu notizia l'haerent dadu
A sa torrada; e isse ugualmente
Custu Re diat haer adoradu,
Ma sos Res dae s'istella sunt ghiados
E in via diversa sunt torrados.
18.
Benit su tempus chi si purificat
Maria e la consolat Simeone
In su Tempiu, allegru significat,
Chi fit aprobe sa redenzione;
Leat s'infante in manu e ratificat
Cun laudes de benedizione,
Nende: «Ite sorte est istada sa mia
«Bider in tempus meu su Messia!»
19.
Como morzo cuntentu, ancora narat
Beneighet s'infante e a Maria,
Ai custa mama ancora li declarat:
Chi diat esser mama de agonia.
Anna lu mirat, s'atturdit e parat
E s'ammentat su nadu dae Isaia,
Custa fit bezza, santa Profetissa
Cheret morrer cuntenta ancora issa.
20.
Erodes restat tristu e affligidu
Ca sos Res sa notizia no l'hant giuttu,
Usadu hat s'ira, de coro induridu
De anima brutta e amigu de Bruttu,
Hat ordinadu de haer bocchidu
Sos pizzinos cun ordine assoluttu,
Naschidos senza giomper duos annos
In Betlemme. Cantu dolu e cantos dannos.
21.
Fit s'idea de haer isvenadu
S'unicu fizu in s'istrage innozente;
Ma s'Anghelu e Zuseppe hat avviasadu
De fuire a s'Egittu occultamente
Fuit Zuseppe e Maria e portadu
S'hant s'infante Divinu unidamente.
Gasi s'ordine dadu istadu est vanu
De su barbaru Re, vile inumanu.
22.
E cantos innozentes massacrados
In Betlemme intro e fora int piaghende!
Morit Erodes in dolores sobrados
Tottu vermidu, ulceradu e pudente,
E restant sos Giudeos guvernados
Dae Archelao iniqu cumandende,
A Zuseppe avvisadu l'hat de nou
S'Anghelu pro torrare a logu sou.
23.
Zuseppe partit cun coro serenu
Umpare cun Gesus e cun Maria.
Non torrat a Betlemme pro su velenu
Ch'haiat Archelao e tirania,
E si deviat narrer Nazarenu
Gesus, comente narat sa profezia.
Vivent unidos e in segretesa
In Nazaret cun pena e poveresa.
24.
Zuseppe cun Maria sunt andados
Cun Gesus a Gerusalemme unidos,
Pro sa Pasca e pro esser obbligados,
Mancat Gesus, restant affligidos,
Chirchendelu tres dies sunt istados,
E pustis cun Duttores istruidos
L'agattant disputende in puntos mannos
In su Tempiu a edade 'e doigh'annos.
25.
Maria pustis chi l'hat incontradu,
Li nesit: «Fizu meu, e canta pena
«A mie e a babbu tou ses costadu
«Chirchende a tie!» e rispondent appena:
«E proit'est chi a mie hazis chircadu?
«No ischides chi eo in terr'anzena,
«E logos ue passo e chi m'agatto
«Sinteressu de Babbu est su chi tratto?».
26.
No narat s'Evangeliu chi Maria
Ne Zuseppe no hant custu cumpresu,
Torrant a Nazaret attera ia
Inue ubbidiente s'est trattesu,
Fattende sempre a issos cumpagnia
S'est cuservadu sen'esser offesu,
Vivendo santamente in mesu issoro
Ma Maria su nadu hat sempre in coro.
27.
Guvernende Tiberiu sos Romanos:
Pilato guvernende sa Giudea.
Atteru Erodes cun fattos istranos
Tetrarca guvernande in Galilea;
E Caifas cun grados soberanos
Pontefice in su cultu e legge Ebrea:
Cumparit su Battista preighende
A tottus a penitenzia esortende,
28.
Beasi Battista dae su desertu
Pro batizzare in su riu Giordanu,
E Gesus volontariu s'est offertu
A su battizzu pro esser umanu
S'est battizzadu e s'est su Chelu abertu,
Ca fit omine e Deus Soberanu.
In s'attu fit su Chelu in festa tantu
Chi s'est abbasciadu s'Ispiritu Santu.
29.
Giuanne ammunit cun divinu zelu
Nende a tottus: «Ecco s'Anghelu Divinu»
Una boghe s'intendet dae Chelu
Nendeli fizu elettu su Deus Trinu.
Si battizzant sas turbas cun anelu:
De sa salude abertu est su caminu,
Su battijamu mediat ogni male
E iscancellat su peccadu originale.
30.
Pustis de sos trint'annos battizzadu,
Gesus prontu s'est dadu a pregare,
Salta dottrina sua hat esplicadu,
E current tottus a gara a l'iscultare
S'abba hat a Cana in binu cambiadu
Lu chircat ogni infirmu a lu sanare:
Hat unu babbu su fizu ispirante
Lu pregat e lu curat in s'istante.
31.
In Galilea in s'oru de su mare
Incontrat a Simone disperadu,
Pro s'esser postu in vanu a tribagliare
Totta notte e niente hat piscadu;
Li narat Gesus: «Bae torra a piscare»
In nomen sou hat sas retes bettadu;
E de pisches sas barcas sunt pienadas,
Chi timiant de s'esser affundadas.
32.
Simone chi fit dottu piscadore
Restat cun sos cumpagnos isturdidu,
S'imbenugiat e narat: «Eo Segnore.
«Non merito chi sia favoridu
«Partidi dai me, so peccadore».
Ma Gesus, chi de tottu fit ischidu
Li rispondet: Non deves dubitare
«Cun su tempus des omines piscare».
33.
Simone cun Andria frade sou
Cun Giuanne e cun Giagu Zebideu
Giamados dae Gesus a impleu nou
Lassant barcas, retes e impieu,
Nende: «Sighimus su cumandu Tou,
Chi assolves in sa terra cada reu,
«E cun veru miraculu evidente
«Salvas a tottu e cunvertis sa zente».
34.
Gesus sempre miraculos fattende:
Li bettat boghe un'indemoniadu,
Sende in sa Sinagoga preighende:
«Prite m'has dae como turmentadu,
«O Gesus Nazarenu» in altu nende:
Gesus lu mirat e l'hat cumandadu.
Nendeli: «Caglia presta e bessi fora»
Si cagliat e partit in cuss'ora.
35.
Totta sa Galilea est ispantada
Subra tantos miraculos usados,
Sa Sogra de Simone, ecco curada:
Curados sunt sos indemoniados,
Sa burrasca in su mare est reparada:
Sun tottu sos discipulos salvados;
E sempre chi Gesus faeddaiat
De pena su Demoniu si tremiat.
36.
Giamadu hat a Matteu a penitenzia
Tottus lu sighint sende preighende,
Pro Giairu s'est movid'a clemenzia
Curat sa fiza, chi fit ispirende.
Cristos mustrat sa sua onnipotenzia
Resuscitat sos mortos faeddende.
Cun proas e cun fattos repetidos
Sanat cuddos chi zegos fint naschidos.
37.
Iscribas, Fariseos e Duttores
Lu criticant e narant chi hat blasfemadu,
Chi hat unu paraliticu in dolores
Cumpassivu hat assoltu ogni peccadu,
Narant chi s'assolver sos peccadores
Est solamente a Deus riservadu,
Ma Gesus chi ogni bene li procurat
Innanti l'hat assoltu poi lu curat.
38.
Assolvende peccados sos pius mannos,
Hat cunvertidu una Samaritana,
E una chi patiat doigh'annos
Flussu de samben hat torradu sana,.
Su Demoniu mudu cun affannos
Hat maltrattadu cun manera istrana
Trintott'annos s'umana creatura,
Est cazzadu e si fuit cun premura.
39.
Fit sempre in Gerusalemme curende
Invasados de dogni maladia,
In sapados ancora esercitende
S'arte divina cun soberania,
Ecco sos Fariseos murmurende
Cherent mortu a Gesus pro gelosia.
Lu dimandant cun finta pro ingannare
Si fit licitu in Sapadu a curare.
40.
Connotta sa maligna iniquidade
Gesus in Galilea si partesti,
Inue curat ogni infirmidade,
Unu mundu de zente lu sighesit
S'accultat cun grande umanidade
In d'unu monte a su Babbu preghesit,
Pustis hat sos discipulos miradu
E hat doighi Apostolos giamadu.
41.
Sunt Pedru, Andria e Giagu Zebideu
E Giuanne a su cale hat tant'amore,
Filippu, Bartolomeu cun Matteu
Tomasu, Giagu e Simone zeladore,
Elettos tottus cun Giuda Taddeu,
E cun Giuda Iscariote traitore,
Cun custos sa dottrina hat preigadu
E i su Babbu Nostru hat pubblicadu.
42.
Preighende pro dogni Nazione
Est passadu in Cafarnau su Segnore,
Ue lu pregat su Centurione
De curare su sou servidore,
Cun fide firma e resignazione.
Chi movidu su Nostru Redentore,
A piedade l'hat sanadu in s'attu
E coment’hat pregadu istesit fattu.
43.
Sende in Naim passende in Palestina
Unu pizzinnu mortu fint giuttende
Pro l'interrare, sa mama mischina.
Disperada cun medas fìt pianghende.
Li narat Gesus; «Pesadinde e camina»
Resuscitat e s'alzat faeddende.
Restat tottu su populu atturdidu
Cun tottus sos presentes chi l'hant bidu.
44.
L'hat unu Fariseu cumbidadu
A domo sua a mandigare umpare.
Inue Maddalena l'hat pregadu
De veru coru pro la perdonare
Sos pes cun unghentu l'hat untadu
Sos pilos hat usadu a l'asciuttare.
E pro sa fide sua sunu istados
Luogo perdonados sos peccados.
45.
Sos Fariseos sempre invidiosos
Chircant de l'infamare occasione.
Attribuint sos attos virtuosos
A Belzebub cun mala opinione.
Sende incredulos tottus e viziosos
Los lassat in s'insoro ostinazione,
E Gesus s'est a Nazaret partidu
Ue fit allevadu e fit nutridu.
46.
Ah! Nazaret cumbenit chi ti conte
Sa pius dura e ingrata in su trattare,
Tue chi l'has cun tarda e dura fronte
Calunniadu pro lu massacrare;
Pensadu has de l'alzare a unu monte
Rapidu e altu e lu precipitare,
Gesus bidet sos attos inumanos
Passat in mesu e lis bessit dai manos.
47.
Nazaret ista in sos errore tuos
Perde duncas sos donos chi has appidu,
Gesus si giamant sos elettos suos
S'Apostoladu l'hat bene istruidu,
E los ispedit a duos a duos
A tottue cun donu cunzedidu
De poder sos malaidos curare
E poder sos demonios cazzare.
48.
Erode, Antipa Tetrarca elegidu
Pro poder guvernare sa Giudea,
Ambiziosu, vile e presumidu,
Brutale e de cussenzia sa pius rea
A su propriu frade hat affligidu
Pro una passione brutta e fea.
De unu incentuoso piaghere
Leadu hat a Filippu sa muzere.
49.
Su Battista l'avertit e reprendet
De sa vana e brutale passione,
Ma Erodes s'airat e s'offendet,
E postu su Battista hat in presone.
Erodia iscriet cantu intendet
De su Battista sa reprensione
Tales de non la poder impedire
Istudiat su modu de lu occhire.
50.
Sa Fiza d'Erodia est intrada
A sa festa de Erodes pro ballare,
E a Erodes est tantu agradada,
Chi l'hat giuradu chi li diat dare
Dogni cosa ch'esseret dimandada,
Chircat sa mama pro la consultare.
Consizat custa mama disonesta,
Chi de Battista pederet sa testa.
51.
Custa pizzina torrat a intrare
A ue fit Erodes prontamente,
Cun animu malignu a dimandare
Sa promissa e li nesit francamente:
«Sa testa de Battista m'hat a dare
«In d'unu discu e atteru niente»
Erodes discuntentu s'est mustradu,
Ma intantu a Giuanne hat istestadu.
52.
De pustis chi Erode hat ischidu
Cantu Gesus haiat operadu,
Hat cun medas Ebreos conferidu
E tottu a moda issoro hant ideadu.
Unos chi fit Elia hant dezididu,
O chi Giuanne fit resuscitadu,
Chie puru pensende a modu sou
Chi fit Profetta antigu bennidu a nou.
53.
Ischit Gesus chi fit decapitadu
Su percussore Giuanne Battista,
Pro haer sa veridade preigadu;
E pro custa notizia sa pius trista
S'est a unu desertu retiradu
Avertit chi nesciunu leet provvista
De sos chi lu sighiant preighende
Mentre ch'isso pro tottu fit pensende.
54.
Nesit a sos Apostolos: Preigade
Sa legge mia ch'est giusta e benigna,
E i su piuer bos iscutinade
Dae sos pes in sa terra maligna;
Sos chi sunt ostinados los lassade,
Azzettade sa zente chi est digna,
Sighede tottus s'altu ministeriu
Ne timedas birgonza o vituperiu.
55.
Apostolos e Turbas lu sighesint
In su desertu senza mandigare,
Appena chimbe panes procuresint
Cun duos pisches pro s'alimentare,
E a chimbemizz'omines bastesint
Fit Gesus chi l'hat fattu aumentare,
Anzis pustis chi tottus hant manigadu
Bind'hat doigh'isportas avanzadu.
56.
Restant tottu sas Turbas ispantadas
E pro Rè lu cheriant nominare,
Gesus cumprendet e las hat lassadas,
Pro calchi ratu est andadu a pregare,
E sende sas barchettas preparadas
Imbiat sos Apostolos a mare.
S'agitat s'undada e perdent su coraggiu
Minettat sa tempesta su naufraggiu.
57.
Dae su monte inue fit preghende
Partit Gesus: in s'abba lu bidiant
Sos Apostolos suos camminende
A s'iscuru, fantasma lu creiant,
E los reprendet pro chi fint timende
Sa tempesta fatale e si tremiant,
Pedru conneschet chi fit su Segnore
Tenet coraggiu e lassat su timore.
58.
Pedru li narat: «Paghe chi eo ancora
«Passe senza barca in mesu mare?»
«Beni» li nesit e bettadu in s'ora
S'est Pefru, ma timende a s'affogare
Giamat: «agiudu» e li narat; «bessi fora»
Li dat sa manu destra a lu salvare.
Nendeli: «paga fide m'has usadu
«Nara Pedru, proite has dubitadu?».
59.
Si placat s'unda e tottu sunt salvados,
E tottus lu cheriant adorare,
Ca tottus sos malaidos fini curados;
Pro esser sanu fit bastu a lu toccare.
De su pane Celeste amaestrados
Los hat tottu a lu poder mandigare,
Nende: «est pane celeste verdaderu
«Cand'est saludu de su mundu interu».
60.
«So eo cussu pane verdaderu
«Ca a tottus offerzo sa persone intera:
«Sa carre mia est su cibu su pius veru,
«Su samben meu est sa bevanda vera,
«Cando si leat cun coro sinzeru,
«E chi rezzit cun digna manera,
«Cun custu cibu e cun custa bivida
«Dog'unu est dignu d'una eterna vida».
61.
Sos Giudeos usados a errare
Hant cumpresu in su sensu pius insanu:
Narant ch'isse hat preigadu a manigare
Sa carre umana cun samben umanu.
S'intendet tottus pro l'abbandonare,
Tottu su preigadu istesit vanu,
Timet Gesus e lassat sa Giudea
E si partit timende in Galilea.
62.
Caminende pro andare in Galilea
Passat puru in Sidomia e in Tiru,
Inue un'invasada Cananea
Liberat cun ispantu e cun ammiru
Non fit Israelita, ne Giudea,
Ma Gesus pro dogn'unu fit in giru,
Isparghende in tottue sa dottrina
E presentende a sos males meighina.
63.
Torrende a Galilea attera ia
L'hant unu sardu mudu presentadu:
Lu toccat in sa limba cun salia:
Toccat s'origia, «aberi» 1'hat nadu;
Eccolu sanu de sa maladia
Malaidos curadu hat a dogn'ora
In s'istante hat intesu e faeddadu.
Surdos, zegos e toppos ancora.
64.
Immensas multitudines sighiant
A Gesus e fint senza manigare,
Cun solos sette panes chi gighiant
Cun pagos pisches, comente bastare?
Sos discipulos nesint chi cheriant
Provvista meda pro los cuntentare,
Narant inter issos comente faghimus
Si de ite manigare non tenimus?
65.
Gesus desit sa benedizione
A pane e pische ch'in manu hat leadu,
Narat: bazi a manigare ch'est regione
A sa zente chi tantu hat tribagliadu.
Manigant tottus a soddisfazione,
E sett'isportas bind'hat avanzadu,
Fint circa battomizza a manigare
Senz'atteros chi sunt senza contare.
66.
Si partint a Betsaida e curadu
Hat inie unu zegu viaggende,
Confines de Cesarea hat toccadu,
E cun s'apostoladu cunversende
Hat cunfidentemente dimandadu:
«Sos omines de me ite sunt nende?
«Unos chi ses Battista o ses Elia
«Atteros, o Profetta, o Geremia».
67.
E bois chie nades chi eo so?
Rispondet Pedru cun coro sinzeru:
«Fizu de Deus vivu e ateru no»
Narat Gesus; «Ti l'hat nadu su Deus veru
«E deo, Pedru, sas giaes ti do
«De su Chelu e Celeste Regnu interu.
Tue ses Pedru e pedra ue fundare
«Sa Cheja ch'in eternu hat a durare».
68.
«A tie sos poderes ti sunt dados
«De isolver e ligare, ista seguru,
«Sos chi de te in terra sunt ligados
«Restant ligados in su chelu puru,
«Cuddos ch'isolves istant liberados
«Ancora de ligazu su pius duru»
Avvertit chi dogn'unu s'istet zittu
E morte passione s'hat predittu.
69.
Pustis in su Taber si trasfigurat
Cunferit cun Mosè e cun Elia,
Dogn'unu chi l'hat bidu s'assegurat
Chi fit Cristos e fit veru Messia.
Un'indemoniadu pustis curat
Istrappazzadu e postu in agonia,
Da unu vile ispiritu malignu
Surdu e mudu, molestu e tott'impignu.
70.
Curat ancora sos deghe lebborosos
Assolvet un'adultera affligida,
Sos Fariseos tottu invidiosos
Hant pensadu leareli sa vida,
Ma non tenent motivu e sunt dudosos,
Et est pro chi non fit s'ora finida.
Pro haer unu zegu illuminadu
Est pius pro s'invidia maltrattadu.
71.
Sa Giudea infidele unida bramat
De lu occhire e de lu lapidare.
Ma Gesus chi l'istimat e chi l'ama
Sighit in dogni terra a preigare,
Settantaduos discipulos giamat,
E lis dat sa potenzia de sanare
Sos malaidos tottu e tribulados
E chie fit de demonios turmentados.
72.
In su viaggiu andesit a alloggiare
In sa domo de Marta e de Maria,
Marta tribagliat pro li preparare
Pranzu; e Maria l'iscultat ebbia:
Marta narat a Gesus, pro l'aggiuare.
«Narali chi maggiuet sorre mia»
No «Marta, Marta intantu ch'às servidu
«Maria mezus parte hata elegidu».
73.
Una femina gobba est disperada
Hat puru in 'unu Sapadu curadu,
Appena chi sa manu istesu 1'hada,
Ancora unu idropicu hat sanadu.
Cret s'archisinagogu violada
Sa legge e a Gesus hat murmuradu.
«Ipocrita! est in Sapadu proibidu
«Giugher su boe a bier s'est sididu?».
74.
Murmurant sos Duttores tale e quale
E Gesus nesit a sos ostinados
«Si ruet in su pattu un'animale
«In Sapadu non sezis obbligados
«De lu salvare? Duncas non b'hat male
«Chi eo cure e sezis ingannados»
Nessunu a li risponder si propassat
Partit e in s'ostinu si los lassat.
75.
Maria e Marta hant varios ispedidu
A Gesus ca fit Lazaru morzende
Ma Gesus nesit: «Lazaru est dormidu,
«E deo a l'ischidare so andende».
Ma Lazaru fit mortu e seppellidu
Già battor dies e fint pianghende
Maria e Marta a tottu disconsolu
Disperadas fattendeli su dolu.
76.
Intendent chi Gesus fit arrivadu
Maria e Marta andant a l'incontrare;
Li narat: «Si tue inoghe fisti istadu
«Bene l'haias potidu sanare»
Ma como est mortu e già sepultadu:
Gesus rispondet: «Det resuscitare
«Gighidemi a ue est» cand' andaiat
Gesus, ca fit amigu lu pianghiat.
77.
Arrivadu a su logu cumandesit
«Alza sa pedra de su monumentu»
E i sos ojos a su chelu alzesit
Attristadu cun grande sentimentu,
«Lazaru beni fora» li narzesit,
Eccolu torra in bida in su momentu,
Tottus hant custu miraculu esortadu
E in Gerusalemme l'hant pubblicadu.
78.
Sende custu miraculu evidente
Sos Giudeos intresint in timore,
Ca fit in sa credeniza sa zente.
Chi fìt Messia e fit su Salvadore,
Pensat a su remediu prontamente.
Cun committere una male mazore,
Usende dogni astuzia e ingannu
De bocchire a Gesus, male pius mannu.
79.
Formant unu conciliu sos tiranos
Cun grande suttilesa occultamente,
Giudicant tottus a lu tenner in manos
Pro lu poder bocchire impunemente,
Nende: «Chi diant benner sos Romanos
«Pro lis poder leare logu e zente»
Proite chi diant esser informados
De sos tantos miraculos usados.
80.
Caifa fit Pontefice severu
E hat rispostu a su parrer comunu:
«Pro non perire unu populu interu
«So de parrer chi mezus morzat unu»
Gasi però cheriat su Deus veru,
Non b'haiat remediu nessunu.
Pro chi non si podiat evitare
Sa morte de Gesus pro nos salvare.
81.
Benit sa pasca e cun prezisione
Deviat a Gerusalemme intrare,
Andende esplicat morte e passione
Chi pro nois Gesus fit de leare,
E ancora sa Resurrezione
Sos Apostolos fint pro l'iscultare.
In Gerico unu zegu torrat sanu
Cunvertit a Zacheu pubblicanu.
82.
Lazaru cun sas sorres preparadu
L'hant passende in Betania una chena,
Sos pes cun unguentu l'hat frigadu
De su pius preziosu Maddalena.
Giudas Iscariote hat murmuradu
Su mastru sou e fingiat cun pena
Nende chi su valore podiat dare
A poveros ma fit pro lu furare.
83.
Intresit in Gerusalemme triunfante
Cun Turbas chi l'hant fattu cumpagnia,
Tottus current cun pompa esorbitante
Cun palmas meda e cun ramos d'olia,
«Gloria in Chelu, gridant in s'istante
«Paghe in sa terra allegria allegria»
Festosa sa Zittade esultaiat
Ma Gesus sa ruina pianghiat.
84.
Sos prinzipes e bezzos hant pensadu
Cun Sazerdotes de l'haer in manu,
Timiant chi l'haerent nominadu
Re insoro s'Imperiu Romanu.
Timent puru de s'esser sullevadu
Su populu e restare tottu vanu,
Su disignu a lu poder arrestare
Incontrende manera e si salvare.
85.
Restant sos Fariseos discuntentos
Pro chi tottu su mundu lu sighiat,
Bident sanende a tottus e sunt attentos,
E dogn'unu miraculos bidiat
Zegos e toppos torresint cuntentos,
A domo insoro ca los curaiat.
De lu salvare a su Babbu suppliat
E de nou a su fizu glorificat.
86.
Osservat in su Tempiu esercitende
Cuntrattos e cummercios mundanos,
A chie endende a chie comporende
Trattesos in negozios profanos,
E los riprendet evangelizande
Zittandelis sos testos pius sanos.
Nende: «Su Tempiu domo de oraziones
«L'hazis fattu una grutta de ladrones».
87.
Tale d'haer motivu a l'accusare
De fandonia cun modos astuttos,
Li narant: «Magistru, est licitu pagare
«A Cesare sos censos e tributtos?
F'att'hant bider chi fit pro ingannare
Su modu cun su cale si sunt giuttos.
Fit pro l'haer a Cesare accusadu
E pro l'haer a morte cundennadu.
88.
Gesus nesit: «E proite mi tentades
«Ipocritas, mustrade s'iscrittura
«O moneda o dinari chi pagades»
La mustrant. «De chie est custa figura
«E subrascrittu chi a mie mustrades?».
De Cesare. «Pagare cun premura.
«A Cesare su sou giustamente
«E a Deus su sou ugualmente».
89.
Sos Iscribas confusos sunt restados
Sazerdotes ancora Fariseos,
Mancat su briu e s'istesi cagliados,
E avilidos cun sos Sadduceos,
Abbirgonzados si sunt retirados
Pienos d'ira, rancore e anneos.
Si congregant de nou a dezidire
Subra s'ingannu e modu de lu occhire.
90.
Essende in su conciliu e cumplottu
Unidas sas Giudeas podestades,
S'est presentadu Giuda Iscariottu
Nende: «In manos lu dò; ite mi dades?
«Ma chi non sia osservadu e connottu,
«E sia solu cando mi pagades».
L'offerint cun comune sentimentu
Trinta dinari e s'istat cuntentu.
91.
Benit su tempus de si mandigare
Segundu s'usu su Pascale anzone,
Gesus cun sos Apostolos umpare
Hant chenadu cun gustu e unione.
Pustis chenadu s'est postu a lavare
Sos pes a tottus senza eccezione.
Pedru s'opponet; però s'est placadu
Proite chi Gesus l'hat obbligadu.
92.
Leada custa chena pro sustentu
E pustis chi sos pes lis hat lavadu,
Istituit su Sacru Sacrementu
De corpus sou e de samben sagradu.
Cun su propriu pastu e nutrimentu
Sos Apostolos hat comunicadu.
Fatto custu turbadu si mustresit
Ca sa morte che omine timesit.
93.
Sa morte aprobe Gesus provvediat
E tristu a sos Apostolos hat nadu;
Chi unu de issos traigher lu diat,
E restat dogni apostulu turbadu,
E dogn'unu ischire lu cheriat,
E dae sos signales ch'isse hat dadu,
Senza luda nessuna e senza errore
Connottu hant chi fit Giudas su traitore.
94.
A Gesus li fit tottu manifestu
E narat a Giudas essende in sa mensa:
«Su ghi has de fagher faghelu prestu»:
Giudas si partit pro s'orrenda impresa
E Gesus s'agattesit cun su restu,
A chie cun affettu e dozilesa,
Esplichesit sa sua passione
Morte fatale e Resurrezione.
95.
A tottus avvertit de istare costantes
Pro chi Satan non los haeret tentados,
E ch'in sa notte de fide mancantes
Si diant esser iscadalizzados.
Pedru rispondet: chi ancora incostantes
Tpttu su restu s'esserent mustrados,
Pius prestu diat morrer che mancare,
E no lu diat iscandalizzare.
96.
Cristos lis narat; chi nessunu si antet
De meda fide ca poder errare.
«E tue innanti chi su puddu cantet
«A mie pro tres boltas des negare».
Rispondet: «Morrer si, ma chi m'incantet
«Satanassu non creas de mancare
«Neghende a tie pro ch'ischere ancora
«Morrer eo cun tegus in dun'ora».
97.
Gesus pustis prosighit ammonire
Sos discipulos suos de l'amare,
Nende chi si deviat cumpatire
E deviant sas legges osservare
Ca diant una die possedire
Sa patria Celeste pro gosare
Eternamente in una mezzus vida
Dae su babbu sou promittida.
98.
Benzende s'ora Cristos s'est resortu
A sa morte, a sa cale fit sugettu,
Ischiat chi deviat esser mortu,
E s'ich'andat a su monte Olivettu
E intrat in Getsemani in d'unu ortu
Tres Apostolos solos hai elettu
Pro istare cun isse tottu umpare
Sos atteros fattesit allargare.
99.
Avvertesit a tottus a vigilare
A custos tres nesit puru «allargade»,
Pregat solu a su Babbu a lu salvare
Salva pero sa sua volontade,
Tres boltas pregat e cun lagrimare
Samben Divinu, nesit: «ischidade»
Però ancora ch'esserent avvertidos
Fint sempre sos Apostolos dormidos
100.
Ischidade, chi s'ora est arrivada
De intrare in manu de sos peccadores.
Cumparit Giudas cun sa zente armada
Basendesilu e fattendeli onores;
«Deus ti salvet» Mastru nadu l'hada
Ah Giuda, gasi faghent sos traitores!
Li narat Gesus: e proite ses bennidu
«Amigu, cun su 'asu m'has traighidu».
101.
A chie est chi chircades dimandesit
A sa turba Gesus cun pagu alenu;
E i sa turba a isse rispondesit:
«Semus chirchende a Gesus Nazarenu»
Narat: «Eo so». Duas boltas ruesi
Sa turba ma cun rabia e velenu
S'alzat e a Gesus ha arrestadu
E Pedru a Marcu hat s'origia segadu.
102.
Gesus a Pedru in s'istante hat represu
E a sa fodera l'hat fattu torrare
S'ispada, nende: «cherzendemi illesu
«De Babbu meu potto dimandare
«Legiones de chelu e so diffesu;
Ma s'iscrittura est bisonzu osservare:
«Iscas chi chie cun ferru ferit
«Est zertu chi de ferru ancora perit».
103.
Dimandat a sas turbas sa regione
Proite l'hant tentu e l'hant ligadu, nende
«Proite m'hazis tentu che ladrone?
«Non fia, oe cun bois imparende
«In su Tempiu; ite mezus occasione?».
Est ca s'ora de morrer fit benzende,
Chi pro salvare a nois fit segura
Comente nos lu narat s'iscrittura.
104.
A Caifas sa turba lu presentant
Cun isse fini Iscribas e anzianos,
Cun falsos testimonzos luego tentant
De lu occhier e già chi l'hana in manos,
Duos nd'agatana e bi los presentant
Testificant su falsu che tiranos,
Ch'at nadu: «Chi podiat bettare
«In tres dies su tempiu a fabbricare».
105.
Caifas l'interrogat: «Ite naras
«Pro su chi testificat contra a tie?»
Gesus si cagliat e serrat sas laras
Lu dimandat de nou; «Nar'a mie
«Fizu de Deus ses? non ti declaras?»
Li rispondet: Cun Deus unu die
«Sezidu a destra m'has a bider tue
«E benner subra sa celeste nue».
106.
Sos prizipes s'istrazzant su estire
Tottu narzende: «Custu hat frastimadu:
«Non b'hat pius testimonzos de rezire
«Tottu l'hazis intesu su ch'àt nadu»
Nand sas turbas: «Cunbenit de lu occhire»
L'hant isputtadu in sa cara e maltrattadu
Cun punzos e fieras boffettadas
Fortes ispintas e iscavanadas.
107.
«Si ses fizu de Deus, narant ancora,
«Non profettizzas chie t'hat iscuttu?
Pedru iscultende in s'intrada fit fora
Sezidu non li essit mancu muttu,
E si l’accostat una servidora
Nendeli: «Tue fist cun su ch'ànt giuttu
«Presoneri e convintu e fattu reu
«Chi si narat Gesus su Galileu?»
108.
Lu negat Pedru. Attera servidora
Li nesit: «Tue fist cun custu tentu?»
Lu negat puru confirmende ancora
Sa negativa cun su giuramentu.
Lu dimandant meda in dun'atter'ora
E giurat chi mancu in pensamentu
L'hat connottu e si pesat a cantare
Su puddu e bessit fora e lagrimare.
109.
L'imbiant a Pilatu Presidente
Tales d'esser a morte cundennadu,
Giudas pentidu partit luegamente,
E torrat su inari chi l'hat dadu,
Nende ch'àt traighidu unu innozente.
Rispondent: chi s'esseret aggiustadu.
L'imbolat in su tempiu in conclusione
E s'impiccat de disperazione.
110.
Accoglint sa moneda e comporadu
S'hant unu campu pro bi sepultare,
Chi oe campu de samben est giamadu,
In cascia non s'est cherfidu azzettare,
Ca su samben de Cristos hat pagadu.
Lu cuminzat Pilatu a preguntare,
Nende: «De sos Giudeos ses su Re»
Li narat Gesus: «L'intendo dai te».
111.
Inter tantu a Pilatu hant suggeridu
Ch'isse fit Galileu e lu mandesit
A Erodes Tetrarca inferocidu
Ch'est cuddu chi a Giuanne decollesit,
Custu cun grande gustu l'hat rezidu
L'interrogat e nudda rispondesit.
Lu pensat maccu e l'hat fattu torrare
A Pilatu a lu fagher cundennare.
112.
Sazerdotes e Principes in una
L’accusant e Gesus istat cagliadu,
Li nat Pilatu; «Risposta nessuna
«Non das de cantu a tie hant accusadu?»
Fit tempus chi pro usanzia comuna
S’aggraziare unu cundennadu
E proponet Pilatu a sos Giudeos
Cal'est de liberare de duos reos.
113.
Sos reos de si dever cundennare
Fint Cristos e Barabba impresonadu
Unu de custos si devet salvare
A su populu interu hat consultadu
Tottus sunt consizzados d'esclamare
De restare Barabba agraziadu
S'est sezzidu Pilatu in Tribunale
Pronta a sentenziare bene o male.
114.
Nat Pilatu: «E de Cristos ite fatto?»
Rispondent tottu: «A lu crucificare»
«Ma causa nessuna no agatto
«Ne culpa pro lu poder cundennare
«Unu chi no est reu lu compatto
«Un’atteru castigu l’happo a dare
«Supponzendelu ancora malignu;
«Ma paret chi de morte non siat'dignu».
115.
Pilatu pensat de lu liberare
De sa morte e pro esser mitigadu
Su populu l'hat fattu flagellare
E a una culunna l'hat ligadu
De ispinas l'hant fattu coronare
E una canna pro ischelzu l'hant dadu
Insambenadu e su populu unidu
Lu mustresit pro l'haer cumpatidu
116.
Nientemente su populu esclamat
«Si crucifichet duplicamente»,
Sa morte sua est tottu su chi bramat
Ma Pilatu lis nat ch'est innozente
Su populu l'avvilit e l'infamat
Nende: «S'est fattu Re cust'insolente.
«E si no est de morte su castigu
«De Cesare non ses pius amigu».
117.
Pilatu ch'hat intesu sos tiranos
Chi su nomen de Cesare hant giamadu
Presentes tottu si lavat sas manos,
E de su samben giustu Protestadu
S'est innozente. Ma sos inumanos
«Si crucificat» hant replicadu:
«E i su samben sou, ista seguru
«Devet ruer subra nostru e fizos puru».
118.
Pustis chi no hat potidu calmare
Pilatu su tumultu, consignadu
Hat a Gesus pro lu crucificare.
L’hant luego una rughe garrigadu
Subra sas palas pro l'incaminare
A su logu fatale destinadu
Ma impotente su supposta reu
La desint a Simone Cireneu.
119.
Li dant binu cun fele mischiadu
Ma non lu biet; l'assazat ebbia,
Cun duos ladros l’hant crucificadu,
Ecco avverada dogni profezia.
Pro sas bestes suas sortes hant bettadu;
Su dilettu pro peus tirania
L'ischient nende, pro li dare anneos
«Cust'est Gesus su Re de sos Giudeos».
120.
Dogn'unu incravadu lu idiat
Li dat frastimos e pro lu beffare
Narat: «Custu chi a tottu salvaiat
«A isse no hat potidu salvare»
Custu in tres die su tempiu podiat
Destruire e de nou edificare;
Est in rughe e pro lu poder crere
Falet dae sa rughe s’hat podere.
121.
Sende Gesus in sa rughe incravadu
Tottu in d'una oscuradu s'est su die
Nende: «Eli Eli!» Eh Deus meu hat nadu
E prite abbandonadu has a mie!
Sa Turbas narant: A Elia has giamadu
«Chi benzat puru a liberare a Tie
Li dant s’aghedu in punta de una canna
E ispirat gridende a boghe manna.
122.
In s’attu est bennidu unu terremottu
E abertos si sunt sos monumentos,
S’ispezzesint sas roccas de unu bottu
Est terra e sole in varios movimentos.
Centuriones e guardias tottu
Perden su briu, coraggiu e talentos,
Tottus cunfessant in mes’a s'assustu
Chi fit fizu de Deus e fit giustu.
123.
Restat su populu in apprensiones
S’istrage trista cheret terminada.
Pro rispettu a sas sagradas funziones
Cheriat dogni rughe isbarrazada
Segnat sas cambas ad ambos ladrones,
E a Cristos li dat una lanzada
Unu vile soldadu interocidu
De sa cale abba e samben l'hat bessidu.
124.
Benit Zuseppe de Arimatea
Su corpus a Pilatu dimandesit,
Pilatu d'esser biu est in s'idea;
S'informat d'esser mortu e lu credesit,
Zuseppe sempre dae Galilea
A Gesus che discipulu sighesit.
Cuncurret Nicodemus e umpare
Su corpus hant leadu a l'interrare.
125.
De aloe e de mirra untadu
Custos duos cun dolu e forte pena,
E in d'un ortu l’hant sepultadu;
Fit presente Maria Maddalena
Cun ateras Marias ch'àt amadu
A Gesus hant sighidu in terra anzena;
E coperin sa noa sepoltura
Cun lapide pesante sa pius dura.
126.
Sos Sazerdotes hana suggeridu
A Pilatu; ch'in bida s'est bantadu,
Chi pustis de tres dies seppellidu
Lu diant bider già resuscitadu,
E chi su corpus haeret custodidu
No l'haerent sos discipulos furadu;
E gai tait esser un errore
Pius mannu de su primu e pius mazzore.
127.
Imbiesi Pilatu sos soldados
Tale chi su sepulcru haerent tentadu.
Sizilladu hant sa pedra e sunt istados
Vigilende e invanu hant vigiladu,
Ca sende sos soldados ischidados
Dae su chelu un'Anghelu est faladu;
Appuntu cando fit su terzu die
Alzat sa pedra e s'est sezidu inie.
128.
S'Anghelu de biancu fit bestidu
Pariat unu lampu risplendente,
Tremet sa terra e dogn'unu hat timidu,
Sas guardias fuint prontamente,
Da ch'in Gerusalemme custu hant ischidu
Istudiat cun nou ispediente,
E narant chi sos discipulos furadu
S'hant su corpus dormende ogni soldadu.
129.
Pustis s'ateru die a su manzanu
Cun ateras cumpagnas Maddalena,
Si partit cun profumos a sa manu
Trista e totta de lagrimas piena
Chircat su corpu, circat invanu
Un Anghelu lis narat: non pius pena,
Già isco chi chircades a Gesus
Iss'est resuscitadu e non b'est pius.
130.
Pedru e Giuanne istesint avvsados
Current in su sepulcru andende in bolu
E a sa sepoltura sunt intrados,
B'agatan su sudariu e lentolu
Su corpus no, e si sunt retirados
Pianghet Maddalena a disconsolu
In su sepulcru cun meda dolore
Proite chi l'ant furadu su Segnore.
131.
Ecco chi Maddalena est dimandada
Dai Gesus proite pianghiant
Si oltat issa e connottu no l'hada
Ca travistidu a ortulanu fiat,
Pustis la giamat cun sa oghe usada
Comente faeddare la soliat,
Lu connoschet: cun lagrimas e riu
Li nesit: «Mastru miu! Mastru miu».
132.
Li cheret a su solitu basare
Sos pes, pero Gesus hat recusadu,
E impedida l'hat de lu toccare
Ca a su Babbu non fit ancora andadu.
Li cumandat però de avvisare
Sos Apostolos chi est resuscitadu,
Chi a Galilea s'esserent partidos
E inie si diant esser bidos.
133.
Sazerdotes e prinzipes pagadu
Hant sos soldados chi sunt avvertidos
Chi haerent in zittade pubblicadu,
Chi sende issos corcados e dormidos,
Su corpus sos discipulos furadu
S'hant cun premura e non si sunt bidos,
E cun custa manera hant creditadu,
Ch'Isse fit mortu e non resuscitadu.
134.
Maddalena a s'interu Apostoladu
Canto Gesus l'hat nadu lis narzesit,
Però custos credenzia no l'hant dadu.
Gesus duos discepulos bidesit
A Emmaus andende e incontradu
Est a caminu e cun issos andesit
Arregionende tottu su caminu
Non connottu est bestidu a perigrinu.
135.
Los dimandar: «De ite faeddades
«Chi bos bido cun penas e tritura?»
Rispondet: «Sas Giudeas Podestades
«Hana mortu a Gesus pro impostura:
«Como tenimus medas chiaridades
«Chi su corpus non b'est in sepoltura.
«E Anghelos b'ant bidu e osservadu
«E dant pro zertu ch'est resuscitadu».
136.
«Maccos chi sezis, Cristos lis hat nadu;
Duros de coro, ducas no ischides
Cantu hant sas iscritturas declaradu?
Su chi narant sos Profettas non creides?
Chenende umpare su pane hat segadu
«Como s'isperanzia bidides?»
Seghendeli su pane l'hant connottu
E ch'est resuscitadu hat nadu a tottu
137.
Partit a custos discipulos e nant
A sos undighi Apostolos chi hant bidu
A Gesus e trattadu puru l'hant
E chi l'hant zertamente connoschidu
Seghendelis su pane cando istant
Manighende in sa mesa e isparidu
Est tottu in una e no s'est bidu prus,
Ma est certu chi cussu fit Gesus.
138.
Fint solos sos Apostolos e intradu
Lis est Gesus narzende: «Non timedas,
«Eo so» e dogn'unu istat turbadu:
«Pro mi crere est bisonzu chi tocchedas
«Manos e pes» e tottus l'hant toccadu,
Como nessi non dudo chi cretedas;
E pro si poder pius assegurare
Hant pische e mele mandigadu umpare.
139.
«Sa paghe chi bos do bos mantenide
«E i su Sant'Ispiritu leade;
«Sos peccados ancora remittide:
«A chie no hat meritu ligade».
Tomasu non bi fit e no hat fide,
Cheret toccare pro seguridade.
Cumparet Cristos in dun'ater'ora
Toccat Tomasu e hat cretidu ancora.
140.
Andat a Tiberiade e su lidu
Ue fint sos Apostolos pischende,
In su mare e luego chi l'hant bidu
Andana a l'incontrare coitende.
Mandighesint umpare e divididu
Hat a issos su pane e cunversende
Li narat a Pedru «Pedru amas a mie?»
Rispondet: «L'ischis Tue, ch'amo a Tie».
141.
Gasi l'hat pro tres boltas replicadu
E Pedru l'hat rispostu ugualmente;
In s'istante Gesus l'hat numenadu
Pastore de berveghes, ch'est sa zente,
Sos apostolos poi hat cungregadu
Cun discipulos tottu unidamente,
Li declarat su mediu e manera
De imparare sa legge santa e vera.
142.
«Partide tottus, a su mundu imparade
«Su chi eo bos happo incumandadu:
«S'Evangeliu a tottus preigade
«Cun su chi m'hazis bidu e ch'àppo nadu
«A cuddos ch'hant a crere los battizade.
«Gasi dogn'unu hat a esser salvadu.
«In nomen meu dezis faeddare
«Dogni limba. Eo a tottu happ'a pensare».
143.
«Tenides tottu s'autoridade
«De poder sos demonios cazzare:
«Su nomen meu bos dat facultade
«De poder sos malaidos curare.
«Non bos hat a mancare abilidade
«De poder sos serpentes superare,
«Chi Eo a bois tepp'esser unidu
«Fina a esser su mundu destruidu».
144.
Gesus baranta dies est istadu
In terra pustis chi resuscitesit,
Sos Apostolos tando hat cungregadu
In Olivetto e a su Chelu alzesit
In una nue l’hant tottus osservadu
Duos anghelos pustis cumparzesint,
Lis narat: «In Chelu ite sezis mirende?
«Iss'est alzadu in Chelu e bois bidende».
145.
Sunt pustis sos Apostolos torrados
A sa zittada santa pro pregare,
Cun Maria si sunt accumpagnados
Sa mama de Gesus pro l'allegrare.
Cun chentu vinti si sunu accumpagnados
Discipulos pro poder agiuare,
A s'impresa ch'ànt sempre in disizu
Comente hat comandadu su Deus fizu.
146.
Pedru proponet de sostituire
Ater'unu pro Giudas traitore,
Ponent sa sorte a poder dezidere
A Zuseppe o Mattias cust'onore
Ruet sa solte e fattu hat proferire
A Mattias e tentu hat su favore
De l'haer eliggidu e nominadu
Cumpagnu dignu de s'Apostoladu.
147.
Dies apustis de s'Ascensione
Chi fattesit in Chelu su Segnore,
Sende s'apostoladu in unione
Benit dae su Chelu unu rumore.
Chi cun limbas de fogu a proporzione
Los infiammat de amore e de fervore
E tottus m su momentu sunt istados
De s'ispiritu Santu illuminados.
148.
Dogni limba trattare ischint in s'attu
S'agatat dogni Apostulu istruidu,
A dogni furestieri ch'ant a trattu
L'usant sa limba de ue iss'est naschidu,
E Pedru in d'una preiga chi hat fattu
Nd'hat tremizza a sa legge convertidu,
Tantu persuadidos sunu istados
Ch'infine si sunt tottus battizzados.
149.
Unu naschidu toppu cun lamentu
Li pedit sa limusina mischina.
Narat Pedru: «No tenz'oro ne argentu
«Ti do su ch'àppo, alzadinde e camina
«In nomen de Gesus» Subit’hat tentu
Sa salude. Ite mezzus meighina?
Fit in su Tempiu in mes'a meda zente
Tottu crene su miraculu evidente.
150.
Pedru leat pius forza a preigare
Ch'in nomen de Gesus cuss'hat sanadu
Istruiat a tottus a creditare
Chi fit Messia e fit resuscitadu.
Zittadu hat s'iscrittura a lu proare
Ma sos Giudeos chi 'hant odiadu,
Duros sempre e de mala inclinazione.
Cun Giuanne los ponent in presone.
151.
Anna cun Caifassu che potentes
Hat giamadu conciliu generale,
Giamana e Pedru a Giuanne presentes
Cun su toppu sanadu dae su male,
Los dimandat e proas evidentes
Bessit chi su miraculu fit tale
Testificat su propriu toppu nadu
Ch'in nomen de Gesus l'hat sanadu.
152.
Restant in su conciliu atturdidos
No hant motivu de los cundennare,
Los liberant però sunt avvertidos,
Chi non s'attrivant pius a fentomare
A Gesus. Ma si sunu resistidos,
E sighini cun ardore a preigare.
S'aunit cun sa zente cunvertida
E faghent tottus una comune vida.
153.
Anania pariat cunvertidu,
E bedindu hat sa sua processione,
Su prezisu hat offertu e isibidu
Pro viver ancora isse in unione.
Ma s'Ispiritu Santu isse hat mentidu
Ca s'indat occultadu e cun regione
Pedru l’hat corregidu de s'ingannu
Mortu est in s'attu e sou fìt su dannu.
154.
Sa muzere est ancora dimandada
Cantu fit su preziu chi l’hant dadu,
E isse ancora occultadu sind'hada
E restat morta pro haer ingannadu
A Deus. Custu fama est pubblicada
Timet dogn'unu e s'est meravigliadu.
Sighesint issos sempre a preigare
E los torresint a impresonare.
155.
Imbiant sos ministros a chircare.
In sa presone sos impresonados
Non los agatana. Fini a preigare,
S'Anghelu los hait liberados
A sa fine los torrant agatare
Preighende in su Tempiu, sunt zitados
A cunciliu a nou cungregadu
Proite chi a Gesus hant nomenadu.
156.
Rispondet Pedru: «Eo devo ubbidire
«A Gesus su cal'est resuscitadu:
«Cale si siat morte happo a suffrire
«Ma non manco a cant'isse hat cumandadu
«Prinzipe m'hat fatt'isse a cunvertire
«A dogni israelita traviadu:
«A mie sos poderes si sunt dados
«De assolvere sas culpas e peccados».
157.
Sos Sazerdotes cun sos Saduceos
Dana votu chi sa morte pius crudele
Si deret ai custos reos.
Però unu giamadu Gameliele
Cunsizat cun prudenzia a sos Giudeos.
«Si sa legge de custos est fidele
«Nois non la podimus impedire
«S'est ingiusta si devet finire».
158.
Sos potentes convintos sunu istados.
Però avesados a s'impiedade
Los hant fieramente bastonados,
E pustis lis hant dadu libertade.
Ma sempre a preigare sunt torrados
Cun coraggiu e pius attividade.
Allegros tottus pro haer patidu
Pro Gesus a su cale hant ubbididu.
159.
Sende meda su mundu cunvertidu
Eligesint sett'omines decanos,
Pro esser su tribagliu cumpartidu.
Cando in testa lis hant postu sas manos
Est s'Ispiritu Santu concurridu
Cun darelis poderes soberanos.
Custos pro pregare hana aggiuadu
Sa legge de Gesus crucificadu.
160.
Unu de custos chi si giamaiat
Istevene, est andadu preighende,
In modu chi prodigios faghiat
S'incontrat cun Giudeos disputende
Ma nessunu Giudeu resistiat,
L'accusant a conciliu narzende:
«Chi cando pro Gesus hat preigadu
«A Deus e Mosè hat biasimadu».
161.
Istevene cun d'una orazione
In s'unidu conciliu si difendet
De sas tantas calunnias cun regione
Ma s’interu conciliu non l'intendet
Lu cundennat a morte in conclusione
Gridat inaltu e dogn'unu l'intendet
Mirande a Chelu narat: «Bido a Gesus
Sezidu a destra» e non faeddat pius.
162.
Sos chi fini in conciliu s'hant serradu
Sas origia e l’hant bogadu fora
De sa zittade a l'haer lapidadu
Instevene a Gesus pregat ancora,
Chi haeret sos Giudeos perdonadu
L’appredigant e fit giompida s'ora
D'esser su primu martire in onore
Pro sighire a Gesus nostru Segnore.
163.
B’haiat unu giovanu infidele
Chi su nomen de Saulu teniat
Custu fit tott’orgogllu e tottu fele
Chi a morte sos fideles persighiat,
E timende cust'omine crudele
Dae Gerusalemme s'appartaiat
Dogni bonu discipulu chirchende
Logos de cunvertire preighende
164.
Filippu est a Samaria fuidu
Ue hat fattu miraculos bastantes,
Inie s'est dogn'unu convertidu
E battizzadu s'est dogni abitante,
Simone Magu est istadu avvilidu
Non l’hant credidu pius ca fit birbante.
Simone che Filippu si disizat
S'accostat a Filippu e si battizat.
165.
Pedru e Giuanne ischint ch'est reduida
Samaria e sa fide est battizzada.
Bi andana e l'agatant cunvertida
A sos pese de Filippu umiliada,
Simone Magu de pessima vida
In chie ogni magia fit zessada
Cun dinaris pretendet acquistare
Sa grazia Divina e comporare.
166.
Pedru li rispondet a Simone
Has peccadu e ti deves emendare;
«Tottu ti siat in perdizione
«Cussu dinari chi cherias dare».
Pro cuss'est chi sa cheja cun regione
Proibit de si poder acquistare
Benes alcunos ispirituales
Pro preziu de benes temporales.
167.
Filippu unu Eunucu hat incontradu
De Candace Reina e fit leggende
Su liberu d'Isaia e consultadu
Hat a Filippu e tottu interpretende
Su veru sensu istesit battizadu.
Intrat in Etiopia preighende;
Inue hat sa reina cunvertidu
Sa mere sua e i su Regnu unidu.
168.
Dae Gerusalemme s'est ordinadu
A Saulo chi haeret persighidu
Tottus sos ch'in Damascu hat battizadu
Si partit pro operadu incolleridu,
Stende aprobe a Damascu circondadu
De lampos e de fulmines s'est bidu:
Una oghe lu giamat ruttu inie
«Saulo e proite persighis a mie?
169.
Ruttu rispondet: «Chie ses Segnore?
«So Gesus, su chi cheres atterrare.
«Tottu est de badas s'odiu e rancore
«Est contra a su puntorzu carchidare»
E Saulo ispantadu cun timore
Rispondet: «Ite cheres de operare?»
Pasadi, narat Gesus; «Bae in Zittade
«Ue agatas sa mia volontade».
170.
Sos cumpagnos de Saulo intendiana
Sa oghe e s'agatesint ispantados,
Proite gai a nessunu non bidiana
Saulo est zegu; si sunu agiuados,
In mesu a manu tenta lu gighiana,
E gasie a Damascu sunt intrados.
Saulo istadu est zegu e sturdidu
Tres dies senza mandigu, ne bidu.
171.
Anani hat a Saulo chircadu
E l'incontrat inue fìt ispostu
In s'istante sa vista l'hat torradu
Da chi sas manos in testa l'hat postu,
E Saulo s'est de prontu battizadu:
Gasie dae Cristos fit dispostu,
Chi su crudele in persecuzione
Si diat fagher vasu d'elezione,
172.
Saulo cambiadu hat de improvvisu
De Gesus proat sa Divinidade.
Però sos infideles hant dezisu
De lu occhire senza piedade.
Ma sos fìdeles chi hant tentu s'avvisu
L'hant liberadu cun fazilidade
Barnaba chi l'hat bidu cunvertidu
L'hat a s'apostoladu suggeridu.
173.
Sos Apostolos istant timorados
E non cherent a Saulo azzettare;
Ma Barnaba los hat assigurados,
Chi l'hat bidu in Damascu preigare,
Chi isse e medas si sunt impignados
Pro esser persighidu a lu salvare.
De manos de sa perfida canaglia
Boghendelu a notte in sa muraglia.
174.
L'azzettant e s'est postu a preigare
Contra a Giudeos Grecos e Gentiles,
Sos cales non potende superare
Sos giustos argumentos e suttiles
De Saulo, lu cheriant massacrare,
Presentende calunnias sas pius viles,
L'imbiant sos Apostolos in fua
A Tarsu chi già fit patria sua.
175.
In custu tempus Pedru hat preigadu
Cunvertende sa zente Israelita;
In Gioppe passat e resuscitadu
Hat una morta giamada Tabita.
S'est un Anghelu intantu presentadu
A Corneliu; nendeli coita,
Imbia a Gioppe a chircare a Simone
Chi si narat Pedru e dali attenzione.
176.
Corneliu a sa fide fit contrariu
Eppuru a lu chircare hat imbiadu
E l'agatat in domo de Coriaru
Gasi fìt dae s'Anghelu avvisadu:
Pedru cun meda gustu est volontariu
A s'avvisu a Cesarea est andadu,
In ue pro Divina vocazione
Cunvertit custu bonu centurione.
177.
Custu istesit su primu cunvertidu
De sos gentiles, ma l'hana murmuradu
Sos Giudeos, pro essere proibidu
De haer cun gentiles cunversadu.
Pedru rispondet, chi gasi avvertidu
Cun divinu miraculu est istadu,
Pro accogliere a dogn'unu cun clemenzia
Per mesu de una vera penitenzia.
178.
Sos chi fini de Gerusalemme fuidos
Preigana sa paraula divina,
In Fenicia e Cipru divididos
Isparghent s'Evangelica dottrina
Barnaba e Saulo istesint unidos
Un'annu in sa zittade Antiochina,
Tand'est chi sos fideles battizados
Giambados cristianos sunu istados.
179.
Fit tempus chi Pilatu haeret pagadu
Sa morte de Gesus Deus umanu,
Pro meda zente chi hat assassinadu
L'accusant a s'Imperiu Romanu,
E a Leone l'hana esiliadu
Ue s'est mortu cun propria manu.
Sas manos chi pro Cristos s'hat lavadu
Cun su propriu samben s'hat bagnadu.
180.
Antipa e Erodiade impignados
De ottener su titulu regale,
Ambos duos a Roma sunu andados,
Però s'impignu est resessidu male;
Caligola los hat esiliados
A Sione de Franza in modu tale,
Chi hant finidu cun morte sa pius trista
E piantu hant su samben de Battista.
181.
Claudiu Romanu Imperadore
A Erodes Agrippa hat cunfirmadu,
Re de Giudea, chi cun terrore
Bocchire a Santu Giagu hat comandadu,
E pensende e si fagher pius onore
Hat puru a Santu Pedru impresonadu,
Imbiat sa Divina protezione
Un Anghelu e lu ogat dae presone.
182.
Pedru chi si creiat sonniende
Hat connottu chi s'Anghelu est istadu
Liberadore e partit coitende,
E tottu a sos Apostolos hat nadu.
Ma Deus sa vinditta provvidende
Ad Agrippa in manera hat castigadu,
Cun turmentos sas dies hat finidu
Cun dolores acutos e vermidu.
183.
Saulo andat a Cipru e l'hat sighidu
Barnaba chi l'hat sempre accumpagnadu,
Su Pro consolu inie hat convertidu,
Chi fit Paulu Sergiu giamadu.
Tando su nomen propriu hat finidu
E Saulo in Paulu mudadu.
Partint a Listri e preighende umpare
Che Deos los cheriana adorare.
184.
Claudiu Romanu Imperadore
Sa Giudea in provinzia hat torradu,
Pro generale e pro guvernadore
B'hat mandadu unu tale Cuspiu Fadu;
Cussu hat postu in Giudea su terrore,
Birbos e ladros hat esterminadu.
Tiberiu Alessandru hat succedidu.
Chi hat meda Galileos destruidu.
185.
Succedit a Tiberiu Cimanu
Sa Giudea est continu tribulada,
Custu fit pius fieru e inumanu
Nde passat vinti mizza a filu ispada
Claudiu connottu l'hat tiranu
L'esiliat e Felis guvernada
L'hat e pustis cun pena e cun fastizu
Mandat Agrippa, de Agrippa fizu.
186.
In custos tempos bennida est defunta
Sa mama de Gesus Virgo Maria
Chi anghelos in Chelu l'hana assunta
Cun innos e cun cantos de allegria:
Ue in corpus e anima congiunta
S'est cun su fizu e sunu in cumpagnia
Vivende de Reina Maestosa
Che mama de Gesus, fiza e isposa.
187.
Miraculosamente s'incontresit
Dogni Apostulu in domo de Maria,
E sende issos presentes isperesit
Tomasu mancait solu ebbia:
Pro esser seguru a su sepulcru andesit
Cessata, sa celeste melodia;
Osservat bene e agatadu b'hada
Sos pannos solos chi l'hana interrada.
188.
S'Apostoladu deviat andare
A istruire dogni nazione,
Ma innanti deviant giudicare
Si fini ancora in obbligazione
Tottu sos cristianos de osservare
Sa legge prima e circuncisione,
Chi Mosè a dogn'unu hat pubblicadu
Cun tantas zerimonias chi hat cittadu.
189.
Sos Apostolos hant determinadu
A unanimidade hant istabilidu.
Chi sa legge mosaica hat cessadu.
E si deiat ponner in olvidu.
Su battizu de Cristos ordinadu
Sa circuncisione hat abolidu,
Giustamente a sos attos anteriores
Cun ordines e ritos posteriores.
190.
Sos Apostolos s'hant distribuidu
Logos diversos pro haer preigadu.
Giuanne s'est a Efesu partidu
Pedru in Antiochia s'est firmadu.
Giagu in Gerusalemme instabilidu
S'est, a Paulu in Grecia est andadu.
E in Asia ancora accudit prestu
In sos ateros logos est su restu.
191.
Sos Giudeos chi hant bidu cunvertire
Immensa zente, isclamat cun clamores,
Cando andaiat sa lege a prevertire
Varios infideles impostores.
E combinat unanimes bocchire
Senza perdonu sos preigadores
Paulu chi gentiles cunvertesit
Tottu in d'una arrestadu s'agatesit.
192.
Pustis chi sos Giudeos l'hana in manu,
Tottu reclamana de lu massacrare
Però lu salvat unu capitanu
Chi lu leat e faghet guardare
Dae su sou esercitu Romanu
E l'imbiesit pro lu giudicare.
In Cesarea su Governadore
Felis giamadu e sighit su clamore.
193.
Sighit a reclamare cun istanzia
Chi Paulu s'esseret massacradu,
Felis, cando incontradu no hat mancanzia
Solamente in presone l'hat lassadu
Morit Claudiu e benit sa mudanzia
Chi Nerone s'Imperiu hat leadu
Destruit e Felis, chi cumandat
E a Portiu Festu bei mandat.
194.
Portiu Festu non lu cundennesit
Benesi bi lu lassat in presone
Timet sa morte e Paulu appellesit
A Cesare cun giustu e cun regione
Portiu Festu a Roma lu mandesit
Ue fit Pedru in predicazione.
Ambos in Roma preigant ancora
Unu in presone e i s'ateru fora.
195.
Pedru fit dae Deus elegidu
Vicariu in sa terra a guvernare,
Dae Antiochia hat trasferidu
Sa sede a Roma fatt'hat cungregare
Sos Apostolos tottu e divididu
S’hant sos logos de poder preigare
Gasi sa vide istesi pubblicada
A tottus, ma no l’hant tottus osservada.
196.
Pedru hat mandadu a Marcu Evangelista
In s'Egittu pro haer preigadu,
Nd'hat cunvertidu, ma sa zente trista
Cun sa gentiles l'hant martirizzadu,
Cheriat sa Ecclesia provvista
De Piscamos Pedru hat ordinadu
Medas in Roma e tottus los imbiat
A sos logos chi pius bisonzaiat.
197.
Mortu Festu, Nerone hat imbiadu
A Albinu in Giudea a guvernare,
Senz'arrivare Albinu, hat lapidadu
Ananu a Giagu, chi fit giugulare,
Piscamu cunvertende e istimadu
Giompet Albinu, pustis pro placare
In Giudea ogni male e confusione
A Gessiu imbiadu b'hat Nerone.
198.
Gessiu Floru est peus guvernende
E in Giudea si sunt ribellados
Medas in sas muntagnas bandidende
Andende e isquadras tottu armados,
Furende a tottus e assassinende
E liberende sos impresonados,
Committinde delittos inumanos
Senza usare rispettu a sos Romanos.
199.
Tempus innanti hat crucificadu
In frigia e Filippu e massacrare,
Cheren su restu de s'Apostuladu
Cun dogni Cristianu tott'umpare.
Nerone pro cust'opera impignadu
Segretamente hat fattu incendiare
De Roma grande parte e indignada
S'est Roma, chi si cheret vendicada.
200.
Nerone infame a boechire avezzadu
Godende sempre in attos inumanos,
Hat sos ministros suos cunsizadu
C'haerent nadu chi sos cristianos
Fint cuddos chi su fogu hant allumadu,
Finghent de vendicare sos Romanos,
Est su fine apparente su chi finghet
Ma s'odiu e rancore est chi l'ispinghet.
201.
Sos cristianos tottu hant arrestadu
Los bocchint de su populu in presenzia;
A Pedru in una rughe hant incravadu:
A Pedru pro onore e pro decenzia
L'hat segundu sas legges istestadu,
Prevalet su rancore e violenzia.
Pagu innantis in Persia sunt istados.
Simone cun Tadeu massacrados.
202.
Martirizzadu est istadu Mattias
Linu in logu de Pedru hat suzzedidu
Ecco a Gessiu Floru in tiranias
E hat a sos Romanos persighidu,
Naschende de nou sas antipatias
Deus ha pro castigu permittidu
Venditta pro sos caros cristianos
Gherras inter Giudeos e Romanos.
203.
Su Re Agrippa partit in Giudea
Pro mitigare sa ribellione,
E binchet sa sacrilega assemblea;
Sunt sos romanos in perdizione;
Creschet sa gherra e perfida pelea
Finzas chi obbligadu hant a Nerone,
De mandare in Giudea a Vespasianu
Valorosu e insigne capitanu.
204.
Vespasianu cun su fizu Titu
Partit a Antiochia cun s'armada,
E comente in sas armas fit perittu
Sefori s'est a isse umiliada
Bos Seforinos cun isse s'hat gittu
In Galilea chi fit ribellada
A Gadar dat s'assaltu e l’hat in manos
E sunt vittoriosos sos Romanos.
205.
A Giosafata assaltat Vespasianu
Ue incontrat fatale resistenzia,
Zuseppe, unu Giudeu Capitanu,
S'est oppostu cun forza e cun potenzia,
Cant'est costadu a su samben Romanu!
Ma in tanta battaglia e violenzia
Tent'hat Vespasianu una ferida,
Ma sos Giudeos perdid'hant sa vida.
206.
Vespasianu e Titu resentidos
Subra sa notte hant dadu sa battaglia.
Sende tottus in Giosafata dormidos,
E sende atterrada ogni muraglia,
S'agatant totalmente destruidos,
Nobiles, soldados e plebaglia,
Zuseppe in una grutta si salvesit
Ma tantu a sos Romanos si rendesit.
207.
Giosafatta est brugiada interamente
E Zuseppe pro Titu est perdonadu,
Tiopia predada ugualmente,
Titu hat a Terichea suggettadu,
Perdidu hant interessu, onore e zente,
Tant’hat fattu in Giudea su peccadu.
A Gambala hant ancora umiliada.
Cun Giscala. chi samben est costada.
208.
Acquistada s'intera Galilea
Est bennida in podere a sos Romanos
Pianghet issa e barbare Giudea
Su samben de sos veros cristianos.
Zelote e birbantes de Idumea,
Sicarios, ladrones inumanos,
Procurat de Gerusalemme sa ruina
Tantu cheriat sa manu Divina.
209.
Sos Zelotes birbantes e sicarios
Usados a sa fura, e sa rapina,
Destruint fortes e sunt temerarios
Bocchint segnores e zente mischina.
Vespasianu los bidet contrarios,
L'est de allegria sa gherra intestina,
Ma sos Giudeos chi bessint de manu
Pregant chi los difendat Vespasianu.
210.
Partende cun s'armada in unione
In Giudea su nadu Vespasianu,
Hat tentu sa notizia chi Nerone
S'est isvenadu de propria manu,
Galba succedit et confusione
Si movet in su populu Romanu,
Bocchint a Galba, Ottone est eleggidu
Chi cun d'unu pugnale s'est bocchidu.
211.
Vespasianu hat sa gherra suspesu
Non pesant in Giudea pius intrare,
Tando Simone in Massada intratesu
Bessit fora a bocchire e a furare,
E cun medas Zelotes s'est intesu,
E Idumeos pro assassinare;
E sighidu de perfidia assemblea
Suprat sa pius parte de Idumea.
212.
Simeone est a Gerusalemme partidu
Cun baranta mizz'omines armados, .
Ue agatat su populu affliggidu
Pro ateros birbantes ribellados,
Simone cun s'armada est ammittidu,
Permittit su buttinu a sos soldados,
Restat teatru de disonestade
E de ladrones sa Santa Zittade.
213.
Sos Zelotes si ortana interpare
Tottu l'hat causadu sos peccados,
Simone chi de Re cheret regnare
In su Tempiu los hat assediados.
Restat a sa Zittade a lagrimare
Sos zittados sunt disisperados,
Istragos de ogni die e disattinos
Bastat narrer: guvernu de assassinos.
214.
Intantu est acclamadu Imperadore
Vespasianu chi l'hat meritadu
Vitelliu li fit competitore,
Pro esser in Alemagna nominadu,
Pro tale impreu: però cun vigore
L'hant sos Vespasianos arrestadu,
E in Roma cun rusticas maneras
Mortu e istrasinadu in sas carreras.
215.
Vespasianu a Roma s'est partidu
Su fizu Titu in Giudea hat lassadu,
Titu hat su grand'esercitu allestidu,
E a Gerusalemme s'est avviadu,
Ue agatat su populu oprimidu,
E dai tres tirannos maltrattadu
Fini Giuanne, Elearzu e Simone
Chi hat postu sa Zittade in confusione.
216.
Custos fìnt tres sicarios e birbantes
Ch'inter issos sa gherra si faghiana,
Tott'è tres si cheriant cumandantes;
Sos zittadinos fint chi nde patiana,
Fint contra a Tito inter issos costantes
E pustis inter pare si bocchiana
E pustis chi Tito assediat sa zittade
Custos tres fatt'hant paghe e amistade.
217.
Tito osservat comente poder dare
S'assaltu a sa zittade assediata;
Ma sos Giudeos unidos umpare
Bessint dae sa zittade a s'ispensada,
Tito s'agatat senza bi pensare,
Sa cumpagnia sua dissipada,
E in mes a Giudeos e pro sorte
Cun su valore hat fuidu sa morte.
218.
Bidet chi sa zittade fit murada
Cun tres muraglia, ma Tito hat ischidu,
Sa manera de l'haer superada
Cun argines e muros chi hat costruidu
E arietes ch'isse accostumada
E gasi sas muraglias hat battidu.
Tito clemente avvisat pro si render
Ma sos Giudeos non cherent intender.
219.
Sos ribelles dispreziant s'amistade
E Tito persistidu hat in s'assediu,
Naschet famine, peste in sa zittade
De salvare sa vida non b'hat mediu,
No usant sos Giudeos caridade.
Inter issos si bocchini de attediu,
A cantos pattimentos e fastizos!
Sas mamas negant su pane a sos fizos!
220.
Sos Giudeos s'agatana disperados
Pro tenner pane si leant sa vida,
Sos corpos mortos non sunu interrados
S'aera s'est guasta e corrumpida,
Sende famidos e sende apostados
Faghent de disperados una essida,
E fatt'hant dannu in su campu Romanu
Ma Tito est sempre forte e sempr'umanu.
221.
Medas Giudeos famidos fuiana
A su campu inimigu a si salvare;
Sos iscudos de s'oro s'ingulliana
Innanti de fuire pro campare:
Sos Siros l'ischian e isventraiana
Sos Giudeos pro poder incontrare
Bonos iscudos e monedas de oro
Intro sa matta e intragnas issoro.
222.
Tito pustis segada ogni muraglia
Intrat in sa Zittade cun s'armada
Si l'opponet sa perfida canaglia,
E in su Tempiu s'est refugiada
Cominzat sambenosa sa battaglia
Manu pro manu a pugnale e ispada,
E de sa zente chi morta ruiat
Su sambene a trainu bi curriat.
223.
Tito leat su forte Antonianu
Dat nou assaltu a sos refugiados,
In su Tempiu gherrende manu manu.
Restesint sos Giudeos superados.
Perdet puru s'esercitu Romanu
Sutta su Tempiu animosos soldados
E Tito cun regione infuriadu
De su tempiu hat sos porticos brugiadu.
224.
Tito su Tempiu cheriat salvare
Ma fit asilo a sos sediziosos,
De nou pregat a s'umiliare,
E rispondet superbos e orgogliosos.
Morini de famene e cherene gherrare
De morrer sunt cuntentos e gustosos;
E sende sa zittade assediada
Pius nd'hat mortu su famine de s'ispada.
225.
Su populu de famine oppremidu
Deviat cun eccessos operare,
Una mama su fizu s'hat bocchidu
Ca no hat latte pro l'alimentare
Isclamat si, ma sind'hat arrustidu
E manigadu pro poder campare.
Fit isclamende su samben umanu
Patimentu e martiriu cristianu.
226.
Sos ribelles s'odore de s'arrustu
Lesint e a sa mama hant incontradu
Arrustende su fìzu cun disgustu;
Narat a sa mama a s'haer mandigadu
Su restu, ma lis desit grande assustu;
Pro esser custu fattu pubblicadu
In tuttue pro esser inumanu
L'hant ischidu in su campu Romanu.
227.
Sos Giudeos morzende de penuria
Recusant de si render cun amore
L'ischit Tito e luego est dadu in furia
E brugiadu hat su Tempiu esteriore,
Sos Giudeos non suffrint tale ingiuria
Bessint dae su Tempiu interiore,
Che tigres e leones airados
E Tito perdid'hat meda soldados.
228.
Leat unu Romanu unu titone
E dat fogu a su Tempiu interiore,
Ecco tottu su Tempiu in distruzione,
Tottu brugiadu e Tito ogni clamore
Intendet fora e hat compassione
Pro su Tempiu, ma postos in furore:
Sos soldados su fogu hant allumadu,
E pedra subra pedra no hant lassadu.
229.
Investint in su Tempiu sos Romanos,
Istraccos de sa gherra e airados,
Bocchint a tottu cun s'ispada in manos
Ministros, Sazerdotes e soldados;
Ma Simone e Giuanne passant sanos
In mesu s'armada si sunu retirados,
Pro peus dannu e pius confusione
In su forte elevadu de Simone.
230.
Custos ribelles sende in logu forte
Pregana a Tito e perdonu hant tentu,
Nesint superbos de amare sa morte.
Anzis chi haiant fattu giuramentu
De morrer tottu e istare a sa sorte
Pedint solu a lis dare su cuntentu
De permittere a los lassare andare
Cun fizos e muzeres tottu umpare.
231.
Tito chi los hat bidos ostinados
Prontos a morrer cun tanta canaglia,
Piantat sos arietes usados,
E faghet atterrare sa muraglia
De Simone, ue fini refugiados,
E cun custu hat finidu sa battaglia:
Ca Simone e Giuanne sunu fuidos
Cuendesi in sas gruttas avvilidos.
232.
Tito cun pius coraggiu e pius vigore
Intrat puru in Sione, cun s'armada,
Brugiadu hat sa zittade inferiore
Sos chi agatat los passat tottu a ispada;
Mai s'est bidu simile terrore
In alcuna zittade assediada,
Parte dae s'armada degogliados
Parte dae su fogu sunu brugiados.
233.
Totta Gerusalemme est in ruina
Sunu arrestados Giuanne e Simone,
Non b'hat si no piuer e chigina,
Tantu hat fattu sa maledizione,
Chi l'hat bettadu sa manu Divina
Sa zente totta in desolazione;
Parte est mandada in logos furisteris
Parte isvenada e parte presoneris.
234.
Tito in triunfu a Roma s'est partidu
Cun presoneris chi s'hat seberadu,
A Simone e Giuanne hat conduidu
Cun isse a Simone hat istestadu,
E a Giuanne l'hat costituidu
Totta vida in presone cundennadu,
Finida ogni battaglia ogni pelea
Cun su Regnu e Repubblica Giudea.
235.
Laude a Tito, gloria a sos Romanos
Pro esser sos Giudeos suggettados,
Chie a Res, potentes cristianos
Chie peri su mundu esiliados,
Sutta sos Turcos e Maumettanos
Pro pura caridade tollerados,
Privos de dignidades e impreos
Sunu ancora in tottue sos Giudeos.
236.
O Giudea ue sunu cuddos acquistos
De cando fisti amada, chi presentas?
Sa disgrazia tua fattos tristos
Tottu est invanu si tinde lamentas.
Narami: cand'has prozessadu a Cristos,
Su ch'has nadu a Pilatu e ti l'ammentasa
Chi su samben Divinu (ah coro duru)
Ruet subra tua e fizos puru.
237.
Est ruttu subra tua e has lassadu
Podere, Regnu e terra promittida,
A tie est Sinagoga abbandonadu
Hat Deus send'innanti favorida.
Su Salvadore t'hat santificadu,
Però tue leadu l'has sa vida
E a Giagu proite lu occhias?
E proite has negadu su Messias?
238.
Oe in terra non ses pius soberana
Pro chi a Cristos no has ubbididu,
Cumandat sa Ecclesia Romana
Ue Pedru hat sa sede stabilidu,
Pro sustenner sa vide Cristiana
Fide sa cale hat Deus promittidu,
Chi det mizzas de seculos durare
Cantu su mundu in pe hat a istare,
239.
Gerusalemme fis tue istabilida
Pro prima sede de s'Apostoladu,
In te Cristos hat perdidu sa vida
T'hat s'Ispiritu Santu visitadu:
Ecco s'umanidade redimida
Pro su samben chi hat Cristos terramadu.
Pro cussu est Divina e maestosa
Nada, Gerusalemme Vittoriosa.