Benvenuto nel Sito dell`Associazione Culturale  Messaggero Sardo

HomeStoria e CulturaIn LimbaPoesie in SardoSu mundhu de sa poesia de Cristoforo Puddu – MAJU 2021

Poesie in Sardo

Su mundhu de sa poesia de Cristoforo Puddu – MAJU 2021

 Barore Tucconi di Buddusò, cantadore di inconfondibile stile e cultura, nella collana “A Lughe 'e Luna”

 Di Barore Tucconi ( Buddusò, 17 ottobre 1885 – 24 marzo 1969 ) sono ricordate come memorabili le disputas con con i migliori poeti estemporanei del Novecento, quali erano i rinomati e stimati Remundhu Piras, Barore Sassu e Peppe Sozu. Tucconi, cantadore di eccelso livello e capacità, sapeva competere e affrontare con sapiente cultura i diversi temi delle gare; con personale stile discuteva in otadas di problematiche esistenziali, civili, sociali, storiche, filosofiche e religiose. E proprio per la valenza del poeta e per il riconosciuto contributo dato a “fare la storia” dell'arte poetica estemporanea sarda, il Comune di Buddusò ha contribuito, con Fondazione di Sardegna e Pro Loco de Uddusò, alla pubblicazione titolata “Barore Tucconi”, a cura di Giuseppe Molinu e inserita nella collana A Lughe 'e Luna, edita da Domus de Janas; un significativo volume per dare “il giusto valore, la giusta importanza e il giusto riconoscimento alla figura di Salvatore Tucconi”. Salvatore Tola, in un contributo alla pubblicazione sottolinea l'utilità del libro, lavoro inedito, “che insieme al ricordo della persona” ne salvaguardia anche “il tesoro di pensieri, di parole e versi che aveva regalato al pubblico nel corso degli anni”.

Il libro presenta, a cura di Tomaso Tuccone, una bella ed esaustiva scheda biografica di Tiu Barore e un approfondito saggio di Giuseppe Molinu che analizza “una vita dedicata alla poesia” nei vari aspetti (stile, musicalità e durata nello sviluppo delle tematiche, etc...); inoltre, preziosi contributi alla conoscenza del poeta buddusoino vengono da sos ammentos di Peppe Sozu, Mario Masala e l'indimenticabile professor Paulu Pillonca. A corredo dell'opera riportate diverse gare, modas e il CD relativo alla storica disputa, del 29 giugno 1955 a Baratili San Pietro, tra Tucconi (Testamentu Nou) e Piras (Testamentu Betzu).

Tiu Barore, figlio di Salvatore “Manchitta” e di Maria Teresa Bacciu, frequentò a Buddusò la terza elementare; pur essendo impossibilitato a continuare gli studi, lì coltivò da autodidatta con formative letture umanistiche. Rimase orfano di madre all'età di 15 anni e altrettanto giovane scoprì il talentuoso dono della poesia. Non ancora diciottenne esordì come poeta estemporaneo – il 3 ottobre del 1903 e con la conquista del primo premio – ad Alà dei Sardi in una gara che vedeva partecipare i già mitici Cubeddu, Farina e Testoni. Tra il 1903 e il 1913, oltre allo studio e perfezionamento poetico, si impratichì nel lavorare il granito e nell'arte di scalpellino. Per migliorare la propria condizione economica, aspirazione di tanti sardi in quegli anni anteguerra segnati “da annate disastrose, causate dalla siccità”, emigrò in Francia. A Marsiglia esercitò il lavoro di scalpellino e conobbe il poeta Giovanni Fadda di Fordongianus, finché non dovete rientrare a Buddusò per lo scoppio della prima guerra mondiale; vi partecipò, con diversi ruoli e servizi, prima nella Brigata Cagliari come telefonista e successivamente aggregato alla 35esima divisione operativa in Macedonia. Tiu Barore, forgiato dalle sofferenze in trincea e dai tanti lutti familiari, si dimostrò sempre uomo di forte carattere, amante del lavoro e secondo il ricordo del figlio Anatolio “ era un pater familiae che ha inculcato a tutti i figli oltre che dei sani principi morali l'amore per la cultura”. Il poeta buddusoino, se si esclude il periodo di proibizione delle gare dal 1932 al 1937 con il Regio Decreto “clerico e fascista”, visse un'intensa e continuativa attività di gare poetiche in tutte le aree territoriali e linguistiche dell'Isola; godeva di grande stima e rispetto e perciò costantemente invitato alle frequenti disputas che caratterizzavano le tradizionali sagre e feste sarde. L'ultima gara fu l'8 ottobre a Narbolia con Piras, amico e avversario da sempre, per la festa di Santa Reparata.

 

 

 

 

Poetas: Barore Tucconi - Remundhu Piras

Tema: Occidente - Oriente

Anela (festa de Santa Maria)

 

1. Tucconi

Sos logos ch'hamus tentu sos natales

sun pius bellos a cantu mi creo;

ue naschimus sos originales

chi de pius e mai no nd'affeo;

e semus nois tottu occidentales

connosco zente e los difendo deo;

toccat de logu faeddar'e zente

ch'a mie m'est toccadu s'Occidente

 

2. Piras

Custa terrena isferica dimora

divider perra perra has fattu contu;

no l'has fattu pro fagher un'affrontu

ca pagu in paghe paret a cust'ora;

a unu han dadu s'ala 'e s'aurora

e a s'atteru s'ala 'e su tramontu;

da' ch'han dadu a Barore s'Occidente

deo devo difender s'Oriente.

 

3. T

In Oriente est su sole essidu

e has bidu su primu risplendore:

su sole su caminu nd'hat sighidu

ch'ammustrat unu circulu mazore;

mì, chi sa lughe viva che hat finidu

e che hat agabbadu su calore;

paret semper in giru gai e goi

inue istadu est prima inue poi.

 

4. P

Naras, su sole in Oriente 'essidu,

sa lughe hat cominzadu da' inie;

innanti innanti illuminat a mie

eo primu su sole l'hapo 'idu;

e cando hat illuminadu a tie

fìt già a su tramontu cunferidu;

ammitto chi no ti lasset in rughe

ma tue pustis l'has bida sa lughe.

 

5. T

Chei s'abba chi falat in sa foghe

cand'est currende unu riu maduru;

che cando est da-e s'altu una 'oghe

cumandante ch'hat podere seguru;

e-i sa lughe cand'issa est inoghe

in Oriente b'est tando s'iscuru;

jà lu cumprendet ognun'individu

tantu lugore e iscuru est partidu.

 

6. P

Ma deo no ti cherzo dare abusu

però la ogas fatt'eo sa die;

innanti innanti illuminat a mie

cheret narrer mi calculat piusu;

cand'ennid'est a dare lughe a tie

ti che hat dadu da' mesu die in susu;

si che fìt avvicinu a su tramontu

cheret narrer nd'hat fattu pagu contu.

 

7. T

Bid'hat sa lughe chie curret e bramat

ca 'enzend'a cust'ala si distinghet,

cheret narrer chi ogni parte amat,

sa terra de sa lughe sua tinghet;

e a mie custa lughe la giamat

chie la tirat, chie nde l'ispinghet;

ma, a lu narrer nois no cumbenit

ca tantu ogni die andat e benit.

 

8. P

Deo no naro cun gentile briu

ch'hap'abertu sa perra 'e su balcone;

a su sole cando est dende s'adiu

e nde tenes minore purzione;

eo tenzo su fruttu primadiu

tue tenes s'ultimu crabione

e cando nd'enis tue soddisfattu

deo nde so consoladu e attattu.

 

9. T

Che unu dardu da' s'arcu s'iscoccat

e a i cussos sa ida devastat,

gai sa lughe a inoghe s'imbroccat

e ne unu ne atteru guastat;

e pro cussu in sa parte chi mi toccat

pro esser coment'eo ja mi bastat;

a mie bastat chi ‘enzat de gai

atter'e pius no nde cherzo mai!

 

10. P

Si ti bastat sa tua purzione

naras chi ti cuntentas d'una perra;

però a s'ala mia hapo rejone,

ch'illuminadu innanti hat ogni serra:

cand'ispuntat su sole in su balcone

innalzat sos irramittos sa terra;

s'imbenujat ca s'alba eterna contat

no s'imbenujan a da chi tramontat.

 

11. T

Eo no cherzo nudda de s'anzenu

tantu sa cosa est bene dividida;

tue intantu has parte 'e su selenu

sa parte mia a tardu ch'est fìnida;

cando est sa campagna tua a fenu

est sa campagna mia florida;

un'ortu 'e granizia de seguru

poi bi hat bastante atteru puru.

 

12. P

Però su fruttu meu hapo seguru

l'onoro fìnas che agricultore;

has a narrer: - nde ponzo deo puru -

sa parte mia hat pius su calore;

cando su trigu tou est in fiore

deo jà tenzo su ranu maduru;

prima lu semeno. e pustis lu zappo:

prima l'incunzo e innantis de pappo.

 

13. T

L'hapas de bonu e lassa su desizu

eo pro cussu no so in deliru:

como hamus de sa lughe nadu aizu

e passamus a un 'atteru respiru;

sa zente tua hat tentu prammizu

comente e-i su sole andat in ziru;

ca s'est a stala mia riversada

e a sa terra vergine agatada.

 

14. P

Sa zente mia firma e genuina

nd'est bennìda cun s'evoluzione;

ti nd'hat battidu sa prima dotrina

e battidu ti nd'hat sa religione;

hat battidu sa prima istruzione

de sa leze terrena e sa divina;

tue la trattas como e ti nde afforras

ma, cando cussu depidu mi torras?..

 

15. T

Chi siat pro istintu o pro ver'arte

fìnas versadu s'odiu ch'infunda;

da ch'agabbada est sa prima partre

accò chi ch' 'enit sa gara segunda;

nemmancu s'ora est bennida chin Marte

ca putreu b'hat puru e baraunda…

e in sa baraunda restas tue:

chirchende custu e s'atteru tottue.

 

16. P

Deo fìa a s'amore abetuadu

podia puru cambiare dea;

mancuna gherra no hap'agatadu;

ma l'hapo si la cheres ti la lea.

ma gherras eo no hapo tramadu

ca est diversa sa mia trincea.

Ma gherras pro feminas, no nde fatto

ca tottue che omine nd'agato.

 

17. T

Finas a como d'amor'est s'iscena

e-i sa parte 'e Marte m'est lontana;

da chi leas cantu hat sa terrena.

Atanasia pinghet a mattana;

bennid'est Paris pro sa bella Elena

cuss'est s'infame 'e sa razza Trojana;

a tie toccat chi sas tuas ames

e lassa sas aziones tott'infames.

 

18. P

Pro che leare una femina anzena

crese chi siat un'omine ingratu;

a sa femina cheret sa cadena

ca l'aggradat de s'omine su tatu;

no est Paride ch'hat furadu Elena

ma est Elena chi l'hat postu fattu:

ca sas feminas tuas jà si s'isbandan

chi a da ch'iden omine si ch'andan.

 

19. T

Ma nara, a un'ospite cantu est feu

a fagher aziones che Atila!

Bennidu sese a su foghile meu

e dispostu ti sese in sa fila:

andadu est Menelau e Odisseu

e l'hat nadu: S'isposa torramila!

Torra s'isposa e-i s’interessu!

Inveces l'hat rispostu a su revessu.

 

20. P

No! - Paride devet haer nadu, creo, -

no ti la torro sa bella contissa,

ca no ti l'hapo. no, furada deo

chi est cherfida 'enner jà est issa;

m'hat fattu de m'amare sa promissa

da chi si nd'est bennìda mi la leo;

peus pro te chi ses istadu tontu,

l'haias e no ti l'has tenta contu!

 

21. T

Non ti cretas deai bellu meu,

ca s'omine 'e aziones est su mere;

bidu has sa proa de Zuseppe Ebreu

ch'hat fattu 'e Puttifarre sa muzere:

a sas rejones ch'hat fattu Odisseu

l'obligat a cumprire su dovere.

Paride, inveces, nd'est torradu tristu,

m'andamus como a bider s'acuistu!

 

22. P

Deo s'amore creo una fortuna

e disgrascia in s'amore no bi nd'hada;

Elena bella fìt che una luna

ma, Paride si l'hat mariolada;

ca fìt cun su maridu a sa dejuna

inveces Paris jà l'hat consolada:

sa femina lezera si che 'olat

e si ch'andat cun chie la consolat.

 

23. T

Lisco ch'aggradan sos sognos suaves,

a tottu gradan recreos alenos:

però sas faziones sunu graves

chi pienan sos coros de velenos:

mill'e chentu e sessanta ses naves

tando hana formadu sos Ellenos:

e a sas proas hana postu manu

in sas bellas muraglias de Dardanu.

 

24. P

Però no trattat Marte su Paride

cun Elena ses semper divertidu;

ca sa femina tua 'e paga fide

teniat pagu amore a su maridu:

appena un 'Alessandru bellu hat bidu

s'imboligat che barra a una 'ide:

ca si hat unu pagu 'e coro 'onu

cheriat cambiare su padronu.

 

25. T

Già cheria torrare, ma pensamus

chi a dispettu hat tentu sa picciocca;

no b'adoran pius sa Deleclamus

como fimis in campu: gherra e tocca!

Cunsideradu han pianu 'e Priamus

cando ispianadu nd'han sa rocca;

da-e haer agidu a su revessu

'idu hasa. Oriente, it'hat suzzessu?

 

26. P

Priamu morit bezzu e onoradu

morit gherrende e faghet su dovere;

ina de sos tuos pagu nd'hat torradu

han perdidu in sas undas su podere;

Agamennone cando est arrivadu

hat bidu amigada sa muzere:

ca prite in Occidente sas feminas

sun adulteras tottu e cuncubinas.

 

27. T

Oriente, sos isciocos desizos

ch'has apagadu, it'has fattu figura?

Priamu perdet vintiduos fizos,

l'hana leadu oltre chentu nuras,

sas fizas suas fin tottu in fastizos

abisu sunu cosas chi trascuras:

che l'han leadu fìnas sa muzere...

bidu has d'Ocidente su podere?...

 

28. P

Agamennone da chi nd'est bennidu

agatat a Egisto castu lizu

chi hat buscadu e cazzadu desizu

e ses cun Clitennestra divertidu;

Clitennestra hat mortu su maridu

poi a issa l'hat mortu su fìzu;

ca sos peccados bostros sun guari

e poi bos bocchides pari pari.

 

29. T

Da' Oriente est bennidu su male

poi fatt'has como sa figura brutta;

cun ricca sicidade Orientale

chi da-e s'Occidente 'enit distrutta;

ca l'han arada e semenada a sale

poi chi tottaganta l'han allutta;

istilla, Oriente, sa memoria:

cantas lacrimas b'hat in cuss'istoria!

 

30. P

Occidente, a t'abbarras cittu e mudu

chi fìnas a t'intender mi das pena;

a coro abertu morit cun s'iscudu

in terra sua no in terra anzena;

e Menelau, su grande corrudu,

assora issu torrat a Elena;

emmo chi cuss'isposa hat acciapadu

però sos corros no si nd'hat cazzadu.

 

31. T

De corros postu no nd'han a primore

ca est bennidu in massa unu zimbellu;

e chie servidora o servidore

a pius de su perdidu masellu;

in sas portas Acheas morit Ettore

e Andromaca chin su fizu bellu:

Oriente mischinu, ite carazza

restat s'infamia e distrutt'est sa razza!

 

32. P

Elena chi jà fit bella de pannos

fìt ispinosa che fìgumorisca:

ca azzesu hat su fogu cun sa lisca

a Menelau hat causadu dannos;

s'istada est cun Paride deg'annos

la dêt haer ciapada frisca frisca;

la diat haer impicada o morta

eppuru l'hat leada attera 'orta.

 

33. T

Elena già l'hat gimbadu sas chizas

da-e s'onore tesoro e fortuna.

ma, però, Oriente, a ti nd'abizas

chi Elena fìt bella, ma fìt una;

Troja de bajanas nd'hat a mizas

tottu ispartas in sa greca laguna;

e lassan sos isposos chei sos boes

ca istan aunghende sos eroes.

 

34. P

Elena già fìt bella, ma fìt brutta

inoghe 'e sa rejone istat su jau;

e-i su bruttu e mesu 'e Menelau

mancari brutta meda si l'hat giutta;

si l'hat leada chin terra fìt ruta,

fit unu trau e est restadu trau;

s’inveces fìt istadu omine 'onu

cherfìda no l'haiat mancu in donu.

 

35. T

Elena ammachiada 'e sa favella

forzis incantu hat tentu seguru;

fìt cojuada e fìt ancora bella

ca fìt pittura 'e apicare in su muru;

no si che l'hat portada verginella

proite haiat una fiza puru;

e in su sulcu fundadu han sighidu

ma verginellas no nde han battidu.

 

36. P

Su ch'has nadu s'amore mi usurpas

ca ti ch'hapo 'ettadu intro sos fossos;

Elena già hat cummissu tantas culpas

prite Cupidu l'hat leada a mossos;

cun Paride finidu s'han sas pulpas

e Menelau regortu a sos ossos;

cuss'est suzzessu a parizzos Grecos

ca sos chi non sun boes sunu becos!

 

37. T

A pones chi piantas Alessandru

chi hat fattu aziones d'unu bruttu;

bi est su Simoenta, su Meandru,

cantos Trojanos mortos che hat rutu!

de samben arrujidu est s'Iscamandru

e-i su monte Ida est postu in luttu;

bastante de bajanos e bajanas

irruj'in rios, trainos, funtanas.

 

38. P

Achille fìt s'eroe Mirmidone

armadu de corazza e de iscudu;

ma Paride una frizza a su carrone

l'hat iscuttu, est mortu e bistat mudu;

su museo dei cussu leone

de Troja caladus 'est a ludu;

già est bennidu a fagher male a mie

malefadadu, ma restat inie.

 

39. T

Sa morte contat sa conclusione

a chie narat, toccat chi l'azzete;

ma s'eroe immortale Mirmidone

in dogni pilu b'haiat saete;

a Ulisse, Aiace e Telamone:

cantos nd'hat ruinadu Filotete;

infine hat pius de mizas duos

chi han fìnidu sos omines tuos.

 

40. P

Aiace est mortu e tentu hat ingannu

e gai mortu hat zente parizza:

Paride già est bellu cun sa trizza

no ischiat in gherra fagher dannu;

e pro Achille iscuttu hat una frizza

e hat mortu, s'eroe pius mannu,

su pius mannu hat tentu s'agonia

da-e su pius mezzanu chi tenia!

 

41. T

Sos poveros de Troja los coberis,

beni a Grecia a linghere sos oros;

unu minutu est custu de deris,

cantos frizzados eroicos coros;

proite sos Acheos gherrieris

s'han battidu isposas e tesoros;

e s'Occidente de gai li faghet

no m'has a narrer a chie lu paghet.

 

42. P

Sa vera zente Greca e zente Achea

sia sezis mortos torrende in caminu;

narami s'est chi mortu has a Enea,

su grande Orientale paladinu?

Bocchit a Turnu gherrende in trincea

e isposadu hat sa fiza 'e Latinu;

ca sos Occidentales già fin bonos

e fina inoghe si faghen padronos.

 

43. T

Sa terra est da-e sas armas carca

chi divoradu han ogni familia;

salvu s'est unu fizu 'e su monarca

benit a s'isposare e lu concilia;

su matessi Enea est postu in barca

e toccat cun su babbu sa Sicilia;

com'has cumpresu sos mios addossos

ue fìnidu ch'hana purpa e ossos.

 

44. P

Lassamus custa gherra istantiada

ca tantu sunu gherras de niente;

isperdida si ch'est sa Greca armada

e torrada no ch'est a s'Occidente;

invece Enea da-e s'Oriente

a Latina sua l'hat fundada;

a Roma si bi tenes d'esser re

cussa Roma la tenes da-e me.

 

45. T

Si cherimus lassare s'Ilione

inoghe puru tenimus s'adiu;

chi l'hamus postu in conclusione

però già si nd'ammentat chi'est biu;

Cambise osserva, a Serse e Darìu

e poi Alessandru Macedone;

ch'hat apranadu sas faturas tortas

'e Babilonia hat abertu sas portas.

 

46. P

Ma Babele fit mia e est assai

progredida in sa gherra e in talentos;

nâ, no est in Oriente su Sinni

ue Mosè hat tentu sos cummentos,

su ch'hat iscrittu sos cumandamentos

cosa chi tue no has tentu mai?

Fin'iscrittos in pedras no in pabilos

e si los cheres bider lezedilos.

 

47. T

E bastat, custa novella dotrina

già ti la zedo totta, bene intesu;

a carch'attera cosa ti avvicina

e cunservala cantu ses attesu.

Mi paret chi s'eroe 'e sa marina

hat a essere unu Genovesu:

fora da' esser de su logu tou

hat iscobertu unu mundu nou!

 

48. P

Ma già est d'Occidente miserina

e da-e s'Oriente già ch'est fora;

ma eo t'hapo dadu una dotrina

e est sa mia e la tenes ancora;

nara, nara si has una femina

chi s'assimizet a Nostrasignora

chi s'Oriente in sa vida l'hat polta

e ti nde l'hat batida cando est morta.

 

49. T

Da chi hamus lassadu sa dotrina

e ti nde conto in possessu chi sese;

Nostrasignora fit bella femina

est adorada in ogni paese;

ma imitada est da-e Fornarina

ch'est sa fìza de Giulia Farnese;

e l'hada Rafaellu copiada

fìza de custa e de su conte Ispada!

 

50. P

Dêt esser bella meda Fornarina

però est solu bella a part'e fora;

no mi la ponzas chin Nostrasignora

prite cudda est un'attera femina:

chi fatta l'hat sa possanzia divina

e sa cumpagna no bi est ancora;

Nostrasignora est sa mama 'e Deu,

ma est bennida da-e logu meu.

 

51. T

No ischimus s'haiat visu bellu

ma, solu chi fìt sabia e innozente:

però s'arte divina 'e Rafaellu

l'imitat bella infinitamente;

cussu est su signore 'e su pinzellu

chi no nd'hat tentu mai s'Oriente;

e est de Occidente intro su sinu

chi contat che Romanu e est Urbinu.

 

52. P

Ma Rafaellu est unu Rafaele,

però pintadu no hat cussa ebbia;

ma femina comente e-i sa mia

no nd'hasa virtuosa ne fedele;

ammenta chi s'anghelu Gabriele

a Maria l'ha nadu:- Ave, Maria! -

Ave Maria, sun sas feminas suas

e no nd'hat nadu a sas feminas tuas!

 

 

Pro su numeru 7
Sette sunu sos viscios capitales
e sette sun sos prodigios mazores,
sette sunu sas bolgias infernales
s'arcubalenu at sette colores;
Nostra Segnora 'e sos sette dolores
in coro finas at sette pugnales:
sette sos sacramentos sun intantu
e sette donos at s'ispiritu santu.

 

 

Contr'a unu giovanu improvvisadore
Amigu intelligente no mi lodes
isperende de mi fagher cuntentu.
Ca sas bonas bideas bene assodes,
servin a mie de impedimentu.
Pius de su ch'isperas pero podes
pigare in altu a su firmamentu.
Bastet chi tue tropu no presumas
ca ses puzone ancora a primas pumas.

 

Contr'a Remundu Piras

Accidenti, ah, fatta l'as sa proa
a puntare a mie su fusile,
ca tue maccu burdu de 'Iddanoa
as trattadu a Tuccone de imbecile;
nàschidu chena cabu e chena coa
e postu a fura in-d-unu jannile.
Ses nàschidu a sa moda 'e sos aràbos
dae una mama sola e chentu babbos.

 

De cantos astros bi at in s'aèra
(Frastimu)

De cantos astros bi at in s'aèra,
cantos pisches at su regnu marinu,
cantos buttios dat s'atmosfera
e cantas unzas pesat su terrinu;
cantos fiores b'at in primavera
e cantos coros palpitan in sinu:
cant'in mill'annos bi at de minutos,
falet in tronos e rajos alluttos.

 

Contende faulas

A unu piscadore in Maddalena,
sa pippa intro 'e mare ch'est falada;
s'annu infatu at piscadu una balena
e intro e corpus bi l'at acciappada.
Abbaidat sa pippa e fit piena,
fit che cando l'aiat garrigada;
si la ponet in bucca cun lestresa,
tirat sa pippa e fit ancora atzesa.

 

 

Difendende sa fémina fea

Muzere mia est niedda che tura
chi paret su dimoniu in cadena;
ma cando 'esso est cosa segura
chi mai la toccat manu anzena.
Pero sa tua est un'ermosa Eléna
e tottu a la toccare tenen cura:
pro ca est bella tenet custu lùcuru
chi ponnere ti podet pesu in cùccuru.

 

 

 

 

Questo sito o gli strumenti terzi da questo utilizzati si avvalgono di cookie necessari al funzionamento ed utili alle finalita illustrate nella pagina di policy e privacy.

Chiudendo questo banner , scorrendo questa pagina,cliccando su un link o proseguendo la navigazione in altra maniera, acconsenti all`uso dei cookie. Per saperne di piu'

Approvo

Pubblicità big

Archivio

In questa sezione potrai trovare tutti i numeri del "Messaggero Sardo" dal 1969 al 2010

Archivio Nuovo Messaggero Gds Online...

Circoli

Elenco completo di tutti  i circoli sardi in Italia e nel Mondo, le Federazioni e le Associazioni di tutela.

Sport

Le principali notizie di tutti gli sport.

In Limba

Le lezioni in limba, il vocabolario e le poesie in limba.

doğal cilt bakımı doğal cilt bakımı botanik orjinal zayıflama ürünleri doğal eczane avon