Benvenuto nel Sito dell`Associazione Culturale  Messaggero Sardo

HomeStoria e CulturaIn LimbaPoesie in SardoSu mundhu de sa poesia de Cristoforo Puddu – AUSTU 2021

Poesie in Sardo

Su mundhu de sa poesia de Cristoforo Puddu – AUSTU 2021

 Barore Sassu, geniale aedo creativo dal verso ironico e caustico

Le feste patronali sarde sono sempre state un misto di manifestazioni di autenticità religiosa, con il simulacro del Santo portato in processione per le vie di paesi adornati di fiori e tappeti artigianali esibiti alle finestre e ai poggioli delle abitazioni, e festeggiamenti popolari, nel segno della tradizione, con le puntali sfide notturne tra apprezzati ed immancabili poeti estemporanei. Il contorno, in un recente passato, erano le bancarelle di giocattoli e di torrone, sfilate equestri con dame e cavalieri in costume tradizionale, ma il fermento e argomento dei più era l'attesa della disputa dei poeti “a notte 'e luna”. E il pensiero corre a una lontana gara poetica (durante l'infanzia a Illorai e che probabilmente rappresentò la mia “iniziazione”, perché destò la prima vera attenzione e passione per i poeti e la poesia) seguita in compagnia di mio padre e di nonno Puddu, poeta a taulinu, stimato a livello paesano per le composizioni a carattere satirico. I protagonisti, in una piazza comunale gremita all'inverosimile, erano il poeta locale Zuannantoni Carta (Illorai 15 ottobre 1928 – Nuoro 3 gennaio 2017) e l'allora settantenne Barore Sassu (Banari 25 febbraio 1891 – 10 settembre 1976), che non si risparmiavano “accese” otadas pungenti, con offese al limite dell'onore personale, finché il maturo poeta, al culmine dell'irritazione, arrivò a rivendicare un intervento risolutore della “forza pubblica sul palco”.

La richiesta di tiu Barore infiammò ulteriormente il pubblico in piazza che, ad ogni sferzante otada dei due improvvisatori, sottolineava il combattivo confronto con frequenti applausi. E proprio leggendo alcune note biografiche e caratteriali dell'aedo di Banari ho avuto la conferma della sua grande abilità nel creare con sapiente tempestività “teatro e spettacolo”; ricordi confusi e lontani, vissuti da bambino di cinque anni, nel segno e nel senso di un geniale creativo dal verso ironico e caustico. Barore Sassu è stato certamente uno dei più importanti ed amati cantadores; stimato dal pubblico e dagli appassionati delle gare poetiche per le sue puntuali otadas ad effetto, sempre fantasiose, originali e di ricercata perfezione metrica. Abile nello sviluppare “i temi giocosi”, ma altrettanto “capace di argomentare e difendere anche quelli più seri”. Avendo debuttato sul palco del suo paese a soli 17 anni, nel 1908 in un confronto con Pitanu Moretti, è stato tra i più longevi improvvisatori; registrò comunque le due significative e penalizzanti interruzioni causate dalla Prima Guerra mondiale, vi partecipò e subì anche l'esperienza della prigionia in Austria, e la proibizione delle gare in pubblico negli anni Trenta. Si sposò nel 1922 con Tottoia Cherchi ed ebbero sette figli. Dopo il matrimonio si stabilì per tre anni a Macomer e successivamente si trasferì al paese natio, dedicandosi anche ai lavori in campagna e all'impegno sociale come sindacalista della Cgil. Intensi gli appuntamenti poetici estemporanei e di scrittura, sempre caratterizzata da “satira pungente e sagace”. Con tanti avversari di gare poetiche coltivò sincero rapporto di stima e amicizia; considerò perfetta la poesia di Remundhu Piras, forte quella di Barore Tuccone e ragionevole quella di Peppe Sozu. Grande attenzione riservava ai giovani poeti, particolarmente per Mario Masala e per lo stesso poeta banarese Angelo Porcheddu, con cui intrattenne un interessante scambio lirico-epistolare. La biblioteca comunale di Banari è intitolata all'illustre poeta e ne custodisce anche un ricco patrimonio poetico, donato alla comunità dal nipote Antonio Gavino Cossu, per far veicolare un periodo d'oro della particolare letteratura sarda estemporanea.

 

 

 

Banari

Banari sete seculos de vida

tenet cun fama, meritu e onore

ca l'ana sos antigos costruida

tra su Monte 'e Silva e de Maiore.

 

De olias e binzas est guarnida

e terras de pastura e de laore

cun zente bella, educada e unida

cun paghe fratellansia e amore.

 

At tentu un'architeto 'e alta fama

e magistrados de professione,

ateros an sa Camera onoradu.

 

De duos arcivescovos fit mama

e de unu poeta a campione

cun copas e medaglias premiadu.

 

 

 

 

Chi so Sassu mi ‘anto e so cuntentu
Chi so Sassu mi ‘anto e so cuntentu
ca non m’est sa natura ‘istad’avara,
a sas tempestas non cambio cara
ne mi movet sa mùida ‘e su ‘entu;
sos parentes los appo in Gennargentu
e bi nd’appo in sas roccas de Limbara.
Ca so Sassu, parente a su granitu
resistente a su caldu e-a su frittu.

 

Barore Sassu e Barore Tuccone
SASSU
Sa ‘idda ‘e Tuccone est una ‘idda
chi non nde juat grascia peruna,
est logu chena pregiu nen fortuna
pienu de bandelas de aspridda,
non b’atzendet de fogu un’istinchidda
nen bi lughen sos rajos de sa luna;
valore sos terrinos no an in-cue
e che-a issos, Tuccone, lu ses tue.

TUCCONE
Tando naras chi sa ‘idda ‘e Tuccone
possedit terras malas d’ispeldiscias.
Creschet trivozu cun sas elvas miscias
sas chi ti faghen render su masone.
Arantzu no’, ne pompia ne limone,
ma b’at bortigu, binzas, ortaliscias.
Faghet patata segundu su giassu
cantu sa conca ‘e Barore Sassu.

 

A Remundu Piras

(...chi l'at nadu chi fit fizu 'e Gavinu Contene)

Si ch’ ‘intramos in fattos de onore
istanotte gia faghes paga proa,
prite aggredire su serpente boa
as fattu in sos calculos errore,
sos poetas chi sun in Biddanoa
sun totu fizos de Giampedru Dore;
e tue sese, si bene ti miras,
Remundu Dore e no Remundu Piras.

 

Contr'a sos poetas de pius pagu importu

in su 1946 (s'annu ‘e su tilipirche)

Pro chie campat e restat vivente
s’at ammentare s’annada ‘e ocannu;
ca est incalculabile su dannu
dae su tilipische impertinente.
Ma pro fortuna nostra veramente
no fit tantu maduru e tantu mannu.
Ma che nd’at una ratza pius maduru
chi como lende s’est sos palcos puru.

 

In sa tumba de un usuraia
In custa frita losa marmarina
in s'umbr' 'e unu nobile cipressu
reposat sa dea 'e s'interessu
sa chi fit de sos pòberos ruina.
E oe sa Justìssia divina
custu prammu 'e terrinu li at cuntzessu.
Ispozada 'e su bene importunu
l'at posta in basciu a paris a dognunu.

 

No so illusu e ne visionariu

No so illusu e ne visionariu
e non mi leo sas musas a giogu,
ma passo trancuillu in-d-ogni logu
de fronte a su poeticu iscenariu;
ca deo solu so s’incendiariu
ch’at a totu sos palcos postu fogu.
E non nd’istudan sa fiama mia
sos pompieris de sa poesia.

 

Gara poetica Palmas Arborea (6 de maju 1946) festa de S. Antiogu

Poetas:

Antoni Cubeddu

Salvatore Sassu

Tema: Su naufragiu in mare in compagnia cun Mama e Isposa, ma nde podet salvare una sola.

 

1 - SASSU

Est su momentu de bos annunciare

Sa parte meda bella e curiosa

Figurademi navighende in mare

In cumpagnia cun mamma e isposa

Sa nave benit a naufragare

In d'una tempestada burrascosa

E ca salvare nde potto una ebbia

Deo salvo sa cara isposa mia.

 

2 - CUBEDDU

Non est sa tua, un inutile bramma

Salvas s'isposa c'adorat a tie

Ca t'hat azzesu in coro una fiamma

Chi t'alimentat s'amore ogni die

Deo tia salvare prim'a mamma

Si su matessi suzzedidi a mie

Ca sa mamma recreu est dae tottu

Dae sa mamma si sposa happo conotu.

 

3 - SASSU

Chi s'isfaghe su mundu tott’intreu

Non mi rende dolore ne ferida

Che una mamma regina dechidda.

Proite est samben de su samben meu

Ma un'isposa chi m'at dadu Deu

Pro fìdele cumpagna in custa vida

Tott'in issa est s'amore e passione

Ca cun issa non bi est paragone.

 

4 - CUBEDDU

Su tema est'importante e delicadu

Ma est bisunzu a lu considerare

Su fatale momentu est'arrivadu

Rimediu non l'hat'a lu giambare

Deo salvo cudda chi vida m'hat dadu

Si una sola nde potto salvare;

Dolente si benzerat cussa die

Ca est issa c'hat dadu vid'a mie

 

5 - SASSU

Si bi penso più seriamente

Cantu sa vida est nobile e altera

Est s'isperienza de ogni vivente

Est s'iniziu de ogni carriera

Sa mamma est un'ierru solamente

Però s'isposa est una primavera

Tra sa essenzia e s'attera essenzia

Osserva sa distinta differenzia.

 

6 - CUBEDDU

Tottus sos fizzos chi sa mamma amades

Deo so siguru chi lu cumprendides

Bider boiare sas bostras edades

De chi sa mamma ostra conoschides.

Sos minores ca bezzos arrivades.

Est vida chi a mamma li devides

Duncas su prim'amore ismisuradu

Dev'esser'a mamma tributadu.

 

7 - SASSU

Sin che falat a fundu viaggende

Sa nave in mare, pro su tempus feu

E s'isposa bideras anneghende,

In sa tempesta chi cumanda Deu

Cun sos pilos isoltos pianghende.

Gridende, salvamiche isposu meu!

S'incuss'ora salvare non la cheres

Ses'omine ingannosu occhi muzzeres.

 

8 - CUBEDDU

Ingannosu non so s'ora est penosa

Ch'a mie m'hat batidu a tale istadu

Si sa disgrazia ti lea s'isposa

Già la deves cedire accunortadu

Si esseras de nou imbideadu

A t'abbrazzare un'atter'amorosa

Chi t'istime su propriu però

Sa mamma est una e non d'agatas nò.

 

9 - SASSU

Happende veru affettu a issa ebbia

Oh! ite dura pena, ite turmentu!

Ma cando tes intrare in s'apposentu

E non l'abbrazzas comente essende bia

Cand'has'a bider sa fotografìa

Posta in su muru o unu monumentu

Bidende cuss'amabile tesoro

Tando si non pianghes; non has coro.

 

10 - CUBEDDU

Morzende. a mie, mi tocca su coro

Zertu, proite a mie m'hat amadu

Pro sa disgrazia so isfortunadu

Lassare in mare sa prenda chi adoro

Ma non potto lassare unu tesoro

Sa chi m'hat fattu mannu e educadu

Si mori mamma, mamma non d'agatto

Ma s'amore cund'un'attera fatto.

 

11 - SASSU

Deves pensare a su primu signale

Chi ti hat dadu s'immagine bella

Cand'has giuradu s'impegnu fatale

De fronte a babbu, mamma e parentella

Tias tando affrontare unu rivale.

Armadu de pugnale o rivoltella

Cando chi la tenias pro l'amare

E oe morrer la lassas in mare.

 

12 - CUBEDDU

Mi pare chi torrende a nou sie

De cando mamma pro me fi penende

In su partu c'hat dadu lughe a mie

E m'hat campadu in su sinu allattende

E pro mi riposare notte e die

Cun su pè in su giogulu ninnende

Ma non s'est istraccada pro un'ora

Issa ha suffridu e suffrind'ancòra.

 

13 - SASSU

Una mamma merita calchi cosa

Deo non ti lu potto dinnegare

Ma s'est decrepita in s'edade annosa

Non b'hat bisonzu de la cunfortare

Mentres in domo, tenzende s'isposa

Da ch'enzo deo dae trabagliare

M'asada, mi carignat e mi abbrazzat

E i su malumore miche cazzat.

 

14 - CUBEDDU

Send'in s'umana vida militende

Mamma, est chi m'est servida de cunfortu

Mi paret s'ora de m'idere andende

Cand'ogni fattu pro me fia tortu

Cun sas debiles cambas caminende

Da chi sos primos passos happ'isortu

De cherrer cuminzare sempre in bramma

E attaccadu a sa coa de mamma.

 

15 - SASSU

Appena essende esserim'isposadu

Non tia perde de mamma sa sustanza

Ca oramai vivo separadu

E sempre bei passat sa distanza

Ma cun s'isposa enzesi accumpagnadu

In d'ogni istadu e d'ogni circostanza

Sunu meritos de sa prenda amada

Ca mamma duos gustos non ti dada.

 

16 - CUBEDDU

Lassa istare sa vida capricciosa,

Ch'est tantu cosa fea a reionare

Suzzedende in sa vida dolorosa

Chi potana disturbos capitare

Cando tue ti brigas cun s'isposa

Andas dae mamma pro ti cunfortare

Sa chi sempre cunfortu ti had dadu

Cun sos modos maternos chi had usadu

 

17 - SASSU

Ma in tottu sas oras de su die

Penso sempr'a s'isposa a s'opportunu

Da chi issa su coro had dadu a mie,

De duos coros fattu nd'amos unu

E non ti penses ch'ingannosu sie

In su campu amorevole comunu

Ca fattesi immancabile promissa

De l’amare comente m'amat issa.

 

18 - CUBEDDU

Est bellu c'hat s'amore fettas corte

E istimes s'isposa notte e die

Ma in mamma has'appidu d'ogni sorte

Non si poded cantare ne iscrie

Est passada in su strettu de sa morte

Pensa cando ti dessit vida a tie

E pustis chi ses devidu naschire:

Issa t'had azzuadu pro creschire.

 

19 - SASSU

Si a mamma tenza morta o tenza bia

In s'isposa non bi est paragone

Ca issa est cara e mi hat simpatia

E m'attirat amore e passione

In issa solu agato s'energia

De diffonder sa generazione

Ca tenzo un'isposa mi cuntento

Ma ca tenzo a mamma no m'ammento.

 

20 - CUBEDDU

Fin'a lu narrer pared cosa fea

Non bi sigas pius a replicare

Sa mamma ‘ezza es bella che una dea

Cand'est bezza si faghe pius amare

Sezzida pili cana in sa cadrea

Ti consizza comente camminare

Issa ti narat cun serena oghe

Non passes mai in cue, passa inoghe.

 

21 - SASSU

Chi a su mundu devia benire,

Est solu mamma chi m'hat promittidu

Ma un'isposa m'hat fattu godire

Su caru affettu sou inteneridu

M'imparad a pesare e a dormire

Che puzone chi posad in su nidu

Affettuosa che un'ermosa Elena

Da chi hat tentu gloria terrena.

 

22 - CUBEDDU

Tue ses fìzzu caru e non bastaldu

Dae mamma cun coro genuinu

Nara nara non ses istadu in caldu

Pro noe meses intro de su sinu?

Cun d'unu affettuosu amore saldu

Tes ammentare cando fis bambinu

Cant'ha suffridu pro ti fagher mannu

Pronta pro ti salvare da ogni dannu.

 

23 - SASSU

Ite importat s'epoca passada

Tottu su sacrifiziu e dolore!

Ca est vida e pianta disizzada;

Un'isposa est s'immagine de s'amore

Ma una mamma est pianta isfruttada

Mentre un'isposa est pianta in fiore

D'hada dae sa Divina Onnipotenzia

Cun sa sua amabile presenzia.

 

24 - CUBEDDU

Si consideras sa rejone fìssa

Non ti ponzas in oios umbras e nue

Mi chi est mamma sa divina promissa

Sa chi adoran sos fizzos in tottue

Sa pianta mazzore est semper issa

E oe fruttu sou contas tue

Non t'ind’amentas, ch'in sinu t'hat giuttu

E de su pettu sou latte has suttu.

 

25 - SASSU

D'hadu ch'est sa pranta et sa natura

Mamma pro primu cheret onorada

Ma oramai conta tramontada.

Est in sa soglia de sa sepoltura

Mentre s'isposa ancora in sa friscura

Comente una rosa serenada

A una mamma ite importu dasa

Ch'est pro morre oe o morre crasa.

 

26 - CUBEDDU

Si ti la lea sa morte fiera

Chi tue non la podes liberare

Non est morte vigliacca cusidera

Apposta fatta pro la consumare

Intantu non d'agatas un'attera

E pro cussu la deves pius amare

Ca si morta de vida che la cazzat

Un'attera non tinde rimpiazzat

 

27 - SASSU

Pro una mamma nd'enit su piantu

A unu fizzu chi bene hat pensadu

Ma si un'isposa ti has leadu

Pianghes tes in coro atteretantu

Ma si l'ides andende a campusantu

Ses solu in battor muros inserradu

Si t'amat e si l'amas de abberu

Tando ti moris de su disperu.

 

28 - CUBEDDU

Deo ti dò una cosa a proare

A tie ca ses unu diligente

Sende de fronte a s'arcu potente

Giambas, non si poden iscampare

Deo cuntentu de morrer impare

Salvare mamma o salvare niente

O morrer pro mamma e pro s'isposa

Dende un'addiu a sa vida amorosa.

 

29 - SASSU

Eo so fattende sa matessi cosa

Fatto sa limitada conclusione

Un'est'amore un'est passione

Un'est natura artificiosa,.

Ma pro amore una mamma o isposa

Est naturale sa creazione

App'eo puru sas bideas tuas

Si potto la libero ambas duas.

 

 

 

Questo sito o gli strumenti terzi da questo utilizzati si avvalgono di cookie necessari al funzionamento ed utili alle finalita illustrate nella pagina di policy e privacy.

Chiudendo questo banner , scorrendo questa pagina,cliccando su un link o proseguendo la navigazione in altra maniera, acconsenti all`uso dei cookie. Per saperne di piu'

Approvo

Pubblicità big

Archivio

In questa sezione potrai trovare tutti i numeri del "Messaggero Sardo" dal 1969 al 2010

Archivio Nuovo Messaggero Gds Online...

Circoli

Elenco completo di tutti  i circoli sardi in Italia e nel Mondo, le Federazioni e le Associazioni di tutela.

Sport

Le principali notizie di tutti gli sport.

In Limba

Le lezioni in limba, il vocabolario e le poesie in limba.

doğal cilt bakımı doğal cilt bakımı botanik orjinal zayıflama ürünleri doğal eczane avon