Il sindaco Paolo De Magistris, cagliaritano di Castello e letterato
Ricordare Paolo De Magistris (Cagliari 4 gennaio 1925 – 21 giugno 1998) come Sindaco di Cagliari, politico ed esponente della Democrazia Cristiana, significa principalmente evidenziarne lo straordinario rigore morale e la rigorosa azione politica di attenzione per i cittadini di Castedhu, caratteristiche dettate da uno spirito nobile e dalla profonda componente, interiore ed umana, di concezione cristiana del servizio altruistico. Certamente è stato il più rappresentativo ed emblematico Sindaco (dal 1967 al 1970 e dal 1984 al 1990) della seconda metà del secolo scorso: eletto sempre con un plebiscitario numero di preferenze. Primo cittadino durante le visite papali a Cagliari di Paolo VI e di Giovanni Paolo II e anche nella storica annata del vittorioso scudetto del Cagliari Calcio di Gigi Riva.
Cagliaritano di Castello e appartenente a un casato nobiliare: è figlio dello stimato medico dei poveri Edmondo, conte di Castella e Belvedere, e della nobile Agnese Ballero. Professionalmente fu, dal 1949 al 1990, funzionario e direttore all'assessorato dell'industria della Regione Sardegna.
Elevata figura intellettuale e di cultura, con numerose pubblicazioni e studi anche sulla cultura locale, è cresciuto nel coltivo e culto del “cagliaritano di Castello”; radicato nell'anima vitale e genuina del quartiere, sardofano e profondo conoscitore della lingua castedhaia, scrisse versi di grande dignità letteraria che abilmente rappresentavano nella complessità tutto il popolo e spirito della Città. Le composizioni “ricordano persone semplici del popolo e personaggi della nobiltà, arti, mestieri, tradizioni ed usi, commosse espressioni di fede e di religiosità, ambienti e abitudini familiari che, globalmente, rientravano in un autentico patrimonio di cultura popolare oltre che di diffusa saggezza”. Alle poesie di Paolo De Magistris viene riconosciuta semplicità spontanea nel versificare e la ricchezza espressiva con sottile ironia e tocchi di raffinato humor che danno senso “ di deliziosa comicità”.
Su toccu 'e cida santa
Passant is prucessionis
a sonu de tamburru
calendi de sa Seu
po ingirai is setti cresias.
Is germanus cun s'anima,
nieddus, biancus, asulus,
arrubius che purgadoriu
a pampas; a cappitta,
a cuguddu stampau
po is ogus, arresant
cun s'arrosariu a pibionis
mannus che olia franzesa
accappiau a sinzu cun su cordoni.
Passant anant”e totus,
is istendardus nieddus
cun su caboni e Caifas,
is obilus e is dadus,
sa scala e is angiuleddus.
Is coristas avatu, a undas,
abbrazzettaus a arrengheras,
cantant a disisperu
is prantus de Maria
chi circat su Fillu
cun setti ispadas in coru.
Addoppiat su tamburru s'agonia.
Su maistu a s'imbressi,
donat s'intonazioni
a is bascius arrodaus,
a is tenoris matuccus,
a is pipius sopraneddus:
“Languida e sospirosa
lunga e pungente spina”
narat su cantu tristu
chi arremoddiat su coro.
Affacciadas a is bascius
is gomais a cazzolas
firmant unu momentu
s'allichidongiu 'e Pasca.
“Castia su santuanneddu:
Fisiettu de Antuninu,
su fillu de Arremundu
conch'e mallu”. “Chini?”
“Comenti chini? Su viudu
de zietta Mercede de manifattura”.
“Castia su carnazzeri
chi bendit su brentamini
in s'arrugh'e is Argiolas”.
Addoppiat su tamburru s'agonia.
“Alcanzaimì custa grazia,
Nostrassignor”e is dolus”.
Passat su prucessioni:
sanzinant is lantionis,
is cantoris attaccant
su prantu de is Marias
“Aterus annus”. “Deus bollat”.
Currendi unu cunfrari
bessit de s'osteria.
Is tamburrus addoppiant
de Gesus s'agonia.
Candu toccat Gloria
De Cenabara Santa
sa tristura est sighendi,
ma giài in s'aria s'intendit
chi est accant”e accabai.
Affrocchittaus in birdi
prangint is angioneddus
portaus a passillai
po s'urtima pastura
de forrani in Boncamminu,
prim”e torrai in su basciu
po su mortox”e Pasca.
Iaia fait angiulottus
in sa scivedda asula;
cun s'arrodedda segat
su pillu de sa pasta
fendi muccadoreddus
ingiriaus de arranda.
Mammai in s'or”e sa porta
scutulat is ous de pretta
de avat”e su cumò
e allichidit is murus
de is tirinnignas beccias
chi parint zappuliminis
carrigus de pruini,
fendi arrabiai is bixinas
poita ci intrat in domu.
“Ma custa no est manera!”
“Fazzatsì is fattus suus:
s'arregordit sa borta
de s'aqua de is bassinus
in is lenzorus spartus”.
Zaccarrant is matraccas
candu bessint is predis
po cumenzai is arresus
in su còru scuriosu
de sa Seu.
In sa cupp”e luttoni
est prontu su craboni
po torrai a alluiri su fogu;
e in su cuppon”e arramini
est pronta s'aqua santa
po ndi preniri is carcidas.
Munsignori in s'altari
murrungiat is arresus
casi a sa scusi.
Ma candu cantat “Gloria”,
si sciollint is campanas,
arretronant is organus,
zaccant cadiras e portas,
is aragnas s'alluint
e, de is ventanas intrendi,
de su soli is arraius
indorant sa cresia.
Est mesudì in puntu,
candu de totus is cresias
s'intendit s'arrepiccu.
In s'arruga sa genti
si donat is orabonas.
Torrant in pressi a domu
arziendi de su mercau
is madamas a isporta
cun sa primu faixedda,
su crabittu de sa pasca
e su paccu de angulis
cun s'ou buddiu pintau
po arregalai a is pipius
impari a is angioneddus
de zuccuru e pistoccu.
“Bonas Pascas, gomai,
a fusteti e a gopai”.
“Bonas Pascas, Lolletta,
a Fisinu e a Marietta”.
“E cantus seis a prandiri?”
“Dexiottu cun is nuras”.
“Già hat essiri un avolotu!”
“E it”olit fai! Tatanu,
si no bit genti meda,
a chi no parit festa”.
“Ma de s'arrestu Pasca
est scéti una dì a s'annu”.
De pressi de sa Seu
bessit su Mangiamoi
po cumenzai su giru
de benedixiri is domus.
“Pax huic domui et omnibus
qui habitant in ea”.
Paxi po no certai
candu torrat imbriagu
issu de s'osteria;
Paxi cun is bixinas
candu in su crastulimini
scoviant chi hant intendiu
chi Arritixedda est pringia;
Paxi cun Don Vissentu
chi 'olit cresciri s'affittu
poita a chi balit meda
su basciu cun ventana;
Paxi cun sa buttega
chi hat pastissau is contus
de is comparas fattas a fidu.
De sa carcida s'aqua
stiddiat in is cortinas
in sa mesa de prandiri,
in sa credenza bona.
“Chi Deus si ndi liberit
de coixedda e de is cogas,
de sa mazzina fatta
de cussa strunza de Arrosa;
chi no intrit in domu
nì puntori nì arrabiu”.
“Bonas Pascas, sa meri”
“Bonas Pascas, su Predi!”
E Bona Pasca siat,
a su toccu de Gloria.