Benvenuto nel Sito dell`Associazione Culturale  Messaggero Sardo

HomeStoria e CulturaIn LimbaPoesie in SardoSu mundhu de sa poesia de Cristoforo Puddu – ZENNARZU 2025

Poesie in Sardo

Su mundhu de sa poesia de Cristoforo Puddu – ZENNARZU 2025

Juanne Frassu, poeta illoraese di ricordanze

Così come tutte le espressioni d'arte, anche la poesia regala un benessere allo spirito e stimola uno stato di riflessioni dal contenuto fortemente emozionale che si esercita e rivela nella mente e nel cuore. La sfera dei ricordi e delle emozioni sono certo da ascrivere all'elasticità elaborativa del naturale e istintivo pensiero poetico sviluppato e coltivato, con magica alchimia di parole ed armonia, da Juanne Frassu (Illorai 1934 - Ottana 2000).

 

Attraverso i componimenti lirici, caratterizzati dal realismo e dolcezza velata in malinconie, rielabora il vissuto proprio e del suo tempo che ha conservato  a  esperienza e maestro di vita. Scrive memorie da salvaguardare con l'emozione sensoriale dei luoghi: reliquie da tenere e condividere per rivelare la sua storia e quel mondo di “ricordanze” di comunità e di antenati che ci portiamo dentro. E la memoria (mneme) poetica, e non solo, è realtà del nostro inesorabile andare sui confini stabiliti dall'ordine di sensibilità dell'animo, della cultura e della personale-collettiva storia esistenziale che irrompe e s'identifica  nella complessità del ricordo (anamnesis), sottintendendo riflessioni e pensieri d'identità.

Dai versi di meditazione si evince una particolare sensibilità e la profonda attenzione alla condizione umana – che Juanne ben conosce! – di sofferenze e  di  privazioni vissute nell'infanzia e nell'immediato dopo guerra con il laborioso  orgoglio del riscatto. La matura creatività e fantasia poetica spaziano gli ambiti diversi della relazionalità, interpretando l'essere nel sociale e nel rapporto equilibrato con i valori, siano essi di vita quotidiana o di fede nella realtà concepita come ulteriore ed “al di   là”.

Rigorosamente legato alla tradizione del verso rimato, scandito col suono ritmato e scorrevole dell'endecasillabo che storicamente ha dato voce autentica al cantare degli estemporanei, compone ed offre una lettura e narrazione di vita e di saperi dal sapore naturale e spontaneo della cultura poetica del nostro recente passato, con tutte le preziosità da piccole comunità.

Professionalmente è stato un tecnico addetto al Servizio Automobilistico dell'Esercito; per realizzare la sua innata passione verso la meccanica si dovette  arruolare, potendo così permettersi di studiare in una scuola privata (conciliando con sacrificio lo studio e il lavoro) ed acquisire le conoscenze tecniche-formative per diventare un qualificato ed apprezzato tecnico e stimato sottufficiale. Nel 1976, in congedo dall'Esercito dopo oltre vent'anni, si stabilisce ad Ottana per avviare un'attività propria nel settore meccanico che attualmente proseguono i figli.

La passione poetica di Juanne Frassu si concretizza in tre  pubblicazioni: nel 1992 la prima silloge “artigianale”, da donare agli amici e titolata “Milli funes t'affranzan...”, a cui seguiranno i più impegnativi volumi lirici “Lampos de poesia” e “Fiores de chercu”.

Juanne, nel presentare una sua pubblicazione, ricordava l'infanzia a Illorai e sos cumpanzedhos con cui condivideva il canto a poesia: fin comente sos primos abratzos a su primu amore! Un amore immenso per il canto e la poesia che ne ha segnato in modo significativo  tutta l'esistenza, anche se pagu l'apo potida cultivare ca, zovanedhu, custrintu da sa caristìa, so partidu prestu militare de carriera.

 

IN BIDDA MIA

In Illorai, sa natura riinde,

m’at dadu lughe e bantzigu ‘e fiores,

in nuscos dilicados e colores

de povertade, a su mundu ‘eninde.

 

B’apo agatadu in frustigos de nidu

sas tramas de ispera in tempus d-enner

pro siendas de bene a las mantenner

in promissas chi mai ana cumpridu.

 

Creschindeb’in sos annos beraniles

da su “regime” tristas dies feas

b’apo connottu, e  inumanas peleas

m’an sinzadu sos trattos  zovaniles.

 

Ca m’est s’edade  frisca ‘olada in “fora“,                

torro a  chircare, in carrelas bighinas       

o suta s’Ulumu Mannu, raighinas                             

chi fozas grogas mantenzan ancora.

 

Cumpanzos, chi bi  torran che a mie,

si saludan: “ça va?” – “Bien, bien!”

o risponden a ”Ciau!” – “Auf wiedershen!”

Ma su coro l’ an tentu sempre inìe.

 

Como bi chircan:  tortos campaniles

chi pintaian, fumeras biancas,

subra sas domos, antigas calancas

ch’ incensaian su chelu a foghiles;

 

sa Rocca de Coronas, che fortesa

dae corbu orettada e tilibriu,

setzida in s’ adde, a intender su riu

murmuttende  perenne in sa bellesa

 

e faghen  bogh-’e-torra  sas funtanas

dae  Bubulucò, s’Ena e Carente,

in birde cantu ‘e friscura  lughente       

pro  un’abbratzu a sas Musas  galanas.

 

Bi chircan in sos dillos paesanos          

sos  palpitos de mama ‘e cara “‘Idda”

in nuscos de amenta, laru, armidda,

ch’ ischiden, torra, sos ammentos canos.   

 

In coro meu, onzi ‘orta chi torro,

b’agato paghe a sa malinconia

e devotu fizu, a s’amena ‘idda mia,

cun d-un’inchinu, una rosa li aporro!

 

GENNARGENTU

Est sa janna ‘e prata, in s’iscrittura,

pro intrare a bellesas antigorias

chi liadas de rocca tenen glorias

modelladas, in s’anima ‘e natura,

 

dae s’abba cun manos de su ‘entu:

a rosas de granitu fioridas

in chimas da su tempus isculpidas

pro dare a serras canas movimentu.

 

Bestidu ‘e chercos, elighes, lidones,

in birde mantu, a gala si presentat:

in baddes chi funtanas bi alimentat

pro abbare crabolos e murones

 

e dàn imbiu a iscurrer de rios

sestende isprigos craros cristallinos

in bintra e bessi ‘e tortos uturinos

brinchende in undas de colores bios.

 

Umbras e lughes de sos minerales

s’intritzan in sas roccas de carchina,

abbratzadas da  carchi raighina

che isposa in umores vegetales.

 

Abreschidas de oro, in s’oriente,

bi pintan meravizas de incantu

isettende su sole, in durche cantu

de s’armonia ‘e natura lughente.

 

Cand’ est sero, in chelu brundu abertu

s’ incrarat sa luna in s’orizonte

pro iscrarire ancora cussu monte

invitende isteddos a cunsertu.

 

In sa sacralidade ‘e logu amenu,

betzos menhir e tumbas de zigante

s’ ammiran, e s’ispiritu festante

lu rendet in su situ, antigu alenu.

 

In Subramonte  puzones e feras

s’incontran in arestes melodias

in cantidade e de raras zenias

orminend’ imbojadas camineras.

 

S’anima ‘e su poeta in cue gosat

respirende s’incantu ‘e sa natura

e de tanta bellesa in sa durcura

su coro at paghe e…sa mente riposat!

 

 

A FRANTZISCU SATTA

Frantziscu, ti che mando custas rimas

pro ch’in podere tou las onores

in su monte ‘e s’”ischire” e las colores

de lughe tua in sas prus altas chimas.

 

Ti sian dae coro agradessidas

comente dae su coro ti las mando

e, umile, inchinadu, t’incumando

chi a sa vista las tenzas abellidas.

 

Sunt pro ti narrer de cara amighentzia

chi m’at ligadu a tie in medas annos

e in momentos tristos e affannos

bi fit s’alidu tou e sa presentzia

 

a mi attire su cunfortu ‘e Deu.

Como chi sa salude, in carch’iscutta,

ti ponet in anneu e mala uta,

ti siat durche su pessare meu.

 

Tue chi ses che rocca sempre istadu

e rocca ses in limpidu sentidu:

no benzas de pattire intimoridu

ma pro amore a Deus cunsagradu

 

applichendeli onzi dolore tou

in rosarios de paghe, o Frantziscu;

s’animu lu mantene amenu e friscu

rinde a s’ispera ‘e unu mundu nou.

 

Sos ramos tuos chi as in fiore,

in s’ortu ‘e sa famillia prantados,

sian pro vida longa destinados

a t’esser de corona e… cun amore!

 

Sa chi t’est a costazu ‘e su destinu

a manu tenta,  in profumos de rosa,

ancora pro chent’annos, amorosa,

fettat cun tegus paris su caminu.

 

Sias de caridade in coro prenu

in d-onzi tempus e occasione

cun frades caros in sant’unione

suta sa lughe de s’arcubalenu.

  

SA MANU DE SU TEMPUS

 Su tempus iscurrinde a coladura

sinzat sas dies, sos meses, sos annos,

e custu s’ischit! Sos arcanos mannos

si presentan, bintrende a sa natura,

 

a cumprender su pesu e sa misura

e ite la cumponet,  cando e chie,

in d-una notte o in d-una die,

a fattu de su mundu s’iscultura.

 

Cantu at impreadu a modellare

sos montes e sas baddes in sos pranos?

E-i su chelu, si postu bi at manos,

cun sos fundos tuvucos de su mare?

 

Sa luna e sos isteddos in su logu

cando che los at postos subra ‘e cue

e a su sole, pro lugher tottue,

a l’atzender, cun lampos, postu at fogu?

 

A s’universu tottu in movimentu

chie dàet su tempus e sa lughe

cun  s’ armonia? Tzertu,  chie giughe(t)

brazzu divinu ’e  poder dare  assentu.

 

Sos montes, cun vulcanos in s’internu,

an aer sempre linna ‘e brusiare?

O una die s’an a istudare

cando su tempus no est prus eternu?

 

Cantu est longu su tempus chi curret,

est uguale pro d-onzi persone?

Est un’eternidade in sa presone

chi a s’innossente in sa pena cuncurret

 

e pesante che prumu in su  pattire

de chie in maladias nde at turmentu;

mentres est curtzu in su divertimentu

e lebiu e licantzu in su godire.

 

Però no tenet comintzu ne fine

ne si podet toccare in trasparentzia,

ma pro s’omine est vida s’esistentzia

e l’est debadas  torrende  a bruine.

 

Ma cale lughe arcana, mi domando,

est  chi faghet su tempus bellu o feu?

No podet esser che sa manu ‘e Deu

in ispiritu potente , e prego tando,

 

chi s’artziet, in custu Giubileu,

essende  amore e durche meraviza,

a beneigher in su duamiza

in paghe Santa  su mundu intreu

                 

e, cun su entu in d-una iscutta ebbia,

mudet sas roccas in rosas de amore

e ue bi at iscuru su lugore

b’ ispargat, in d-unu cantu ‘e allegria.

 

S’ULUMU  DE  PIAZZA ‘E  CRESIA

Cando l’apo  idu siccu , ‘e su dolore,          

mi fio ammusterchindemi, azummai;

mancu pessende aeret tentu mai              

cussu destinu vile e traitore,                

s’ulumu chi sinnadu mi at minore        

che fizu intro su coro de Illorai,          

cun isse est mortu un’ogru de ‘Idda mia      

ch’ at  iscrittu in s’ammentu ‘e pitzinnia.            

 

Pro seculos bistadu est distimonzu

de pastores ghirende a notte a bidda

o chena  aer de lughe un’ ischentidda

sos massajos bessindeche a s’aronzu,

e in su tempus de b’aer bisonzu

fit de venas de paghe sa mamidda:

b’an agatadu in suta ‘e cussas naes

sa cuncordia in chistiones graes.

 

B’at bidu in s’umbra sua su Rettore

preghende a breviariu in  manu

pro chi Deus mantesu aeret sanu

de Illorai d-onzi abitadore,

sende a sentinella ‘e meda onore

de su bene morale paesanu;

s’arbure est morta in su fatale dannu

ma nde restat s’orgogliu  intreu e mannu.

 

In seculos de incantu majarzu

dadu at friscura e bellesa deghile;

at intesu ischidende a s’impuddile

sa ‘idda a dobbos de su frailarzu,

o in s’anda e torra ‘e su telarzu   

su tèsser dignu de manu gentile;

sa zente Illoraesa bella o brutta

l’est, cun  s’istoria, colada in suta.

 

De onzi atopu su riferimentu

est bistadu segretu e caru amigu,

cun su rispettu modernu e antigu

de arte in sa natura monumentu;

in sa piazza pro abellimentu

fit che de-i sas animas s’isprigu;

como no rappresentat prus sas ‘ozas

e ne isperas friscas siccu ‘e fozas.

 

No faghet pius umbra a sas campanas

prima ‘e toccare, in s’artu campanile,

s’invitu a sa zente ‘e coro umìle

a sas pregadorias  paesanas;

no prus in naes  ne birdes ne sanas

b’at assentu puzone in beranile;

non pius sa friscura de un ‘orta

mandat de paghe cuss’arbure morta.

                                

Gai, comente s’Ulumu, in sas venas

mi sun siccadas betzas bramosias

de torrare, in sas aèras nadias,

chi dae tesu las bido serenas

dende lugore, a isperas amenas,

incantu ‘e suspiradas poesias,

pro chi da raighinas de fundale

bi brottet, torra, fruedda noale.

 

SA FUNTANA 'E SA COLUMBA

Sos ch'in tantu amore bidu t'hana

benner a mundu, in su disizu insoro,

cun sa felicidade manna in coro,

Giada, che prenda dechida e galana

ti lean, oe, a sa santa Funtana

pro ti 'estire 'e divinu decoro.

Sa curpa originale, in lughidu oro,

ti la torret sa manu Soverana;

e-i sa mama tua e babbu tou

t'idan cuntenta, dilicada rosa,

cun su velu biancu dae nou

andende a t'isposare sana e bella;

e, pro vida, da s'artu luminosa

ti riat "sa columba" che un'istella.     

 

 

 

 

 

 

 

Questo sito o gli strumenti terzi da questo utilizzati si avvalgono di cookie necessari al funzionamento ed utili alle finalita illustrate nella pagina di policy e privacy.

Chiudendo questo banner , scorrendo questa pagina,cliccando su un link o proseguendo la navigazione in altra maniera, acconsenti all`uso dei cookie. Per saperne di piu'

Approvo

Pubblicità big

Archivio

In questa sezione potrai trovare tutti i numeri del "Messaggero Sardo" dal 1969 al 2010

Archivio Nuovo Messaggero Gds Online...

Circoli

Elenco completo di tutti  i circoli sardi in Italia e nel Mondo, le Federazioni e le Associazioni di tutela.

Sport

Le principali notizie di tutti gli sport.

In Limba

Le lezioni in limba, il vocabolario e le poesie in limba.

doğal cilt bakımı doğal cilt bakımı botanik orjinal zayıflama ürünleri doğal eczane avon