SPARPAGLIATI PER IL MONDO
A cura di Salvatore Tola
Antonio Selis, che è nato a Jerzu nel lontano 1913 e risiede a Peschiera Borromeo, ha scritto tempo fa lamentando che le sue poesie venivano cestinate. Forse perché – diceva – sono scritte in italiano. Ma questo non può essere per il semplice fatto – e i lettori lo possono testimoniare – che la lingua italiana si affianca spesso in questa pagina alle varianti del sardo.
Selis univa alla lettera un volumetto di poesie realizzato artigianalmete: ne riportiamo l’unica scritta in sardo, con una raccomandazione per l’autore: continui pure in italiano, se vuole, ma non trascuri il sardo, che a quanto pare conosce bene.
L’argomento è quello più sentito dai nostri poeti, l’emigrazione, e non abbiamo avuto difficoltà a trovare altri testi sull’argomento – che ha d’altra parte tanti risvolti diversi – per completare la pagina.
POETAS DE SARDIGNA
Poetas de Sardigna, bos imploro,
cantade a boghe manna tott’impare
chi l’intendan a cudd’ala de su mare.
Chi l’intendat dogni deputadu,
chi l’intendat dogni senadore,
ministros chi guvernan s’Istadu,
de onzi sindacadu su mazore.
Nde torret dae fora s’emigradu,
niunu andet pius in terr’anzena
pro unu bicculu ’e pane umiliadu,
est tempus de segare sa cadena
chi at babbos e fizos cundannadu
a suffrire, emigrados, cussa pena.
Antonio Selis
PAGHE E ARMONIA
Dia a cherrer cumponner poesia
comente Dante e Virgiliu Marone,
forte comente a Ercol’e Sansone
e su potente zigante Golia!
Che Galileo in s’astronomia
e saviu comente a Salomone!
S’astutzia de Ulisse s’itacanu
ch’iscunfittu at s’imperu troianu!
Invece deo so villaurbanesu,
emigradu e creschidu in Lombardia,
lassad’appo sa cara patria mia
e nudd’appo de su ch’appo pretesu;
vivo in paghe ’ona e armonia
e a niunu ostaculu mi mi so resu,
duncas cun Dante, Ulisse e Salomone
non potto fagher cun issos a cumone…
Anzelinu Mele
SA CAMPAGNA LOMBARDA
Sias, caru Mele, su bene torradu
tra sos amigos in terra nadia,
de poi ch’as in sa neulosa Lombardia
cun tottu sa familia jerradu;
tue jà ti podes narrer fortunadu
ca inie godidu ti che ses sa iddia!
Mentre chi de nois pro jerru intreu
amus connotu solu bentu feu!
Pro chi penetret su frittu in s’intragna
non times tue chi non ses pius piseddu!
Gai gustadu su ’onu cugumeddu
as in sa ricca lombarda campagna,
da ch’inoghe pro mes’’e sa siccagna
su logu est tristu, aridu e nieddu!
Si lu pensas: lassadu as sa ricchesa
pro custa desolada poveresa!
Edoardo Turnu
A PAOLA
Casteddaia in Trieste
Calancunu t’at nau:
«Donai non depis
si non ti cumbenit»;
calancunu t’at nau:
«Su coru in pettus
aguanta serrau»;
calancunu t’at nau:
«No t’ammostis, no serbit»…
Arroscia de incungiai su coru,
arroscia de tancai is fueddus
derettus de s’anima bessius,
arroscia de stugiaia sa castiada
de is ogus crara e luminosa,
coment’e mitza impresonada
bessia ndi ses de sa terra profunda;
cun fortza su connottu
de gioventudi nd’as bogau,
a foras s’arregodu tottu.
Ca fiasta sarda in su coru
e in s’amima as boffiu
a tottus cantus ammostai…
Aldo Cinus
IS EMIGRAUS
Cantu una ripentina
po is eroicus emigraus
ca ddus anti obbligaus
abbandonai su situ
po onorai su ritu
de is disoccupaus.
De famiglia dispidius,
avvilius in is portus,
is prus mortus che bius
in is portus avvilius
atzettanta motonavi.
Sa circostantza est gravi,
s’amiga e’ sa sperantza,
gravi e’ sa circostantza
po agattai traballu.
Su trenu ddus imbarcada
a fridu logu allenu,
ddus imbarcada su trenu
po estrai su craboni…
Tiberio Vacca
UNU CARU SALUDU
Cun sa manu tremante bos iscrio
a sos sardos chi sezis emigrados,
dae sa cara terra allontanados,
unu caru saludu bos imbio.
Si custa poesia bos imbio
ca semus in su mundu isparpagliados,
de Sardigna che semus addane
pro mandigare unu bicculu de pane.
A chie chimbanta a chie sessanta
de annos in s’estero sun passados,
e male e bene si che sun andados
a chie sospirende a chie canta canta.
Sa nostalgia pro nois est tanta
ca certos unos no bi sun torrados,
e oe a bi torrare est in pigada
ca sa etzesa nd’est arrivada.
Pietrino Canu
IL PROFUMO DELLA MIA TERRA
Il profumo della mia terra:
cielo azzurro, vento forte.
Al tuo ricordo una lacrima solca il viso,
e il vento non l’asciuga.
Come trine verdeggianti
tremano le foglie,
mentre le nuvole scompigliano l’orizzonte
trascinando il tuo profumo.
Mia terra.
Soffia il libeccio,
incontra gli altri venti
e insieme più mi tormentano i pensieri.
Solo tu puoi lenire le mie pene, amata terra,
donando corpo e luce ai sogni
che empiono le mie notti.
Efisio Ledda
SOS BATTOR MOROS
Sos battor moros de sa sarda bandela
non sun pro nudd’a sos sardos simizantes,
e bois tottu sardos guvernantes
custa differentzia ogadendela.
Ca est a ponner su pirastru cun sa mela
o puru sos nanos cun sos zigantes,
ca custos battor moros in sa nostra tela
pro tantos sardos sun insignificantes.
Ca est unu simbulu istranieru
attidu da-e sos de Aragona
cando in Sardigna fin invasores.
E tue caru “Sardu Messaggeru”
faghel’ischire a sa zente ’ona
chie sun de Sardigna governadores.
E custa no est una mania
ma est boghe de sa sarda nadia.
Berteddu Craba